محتوای توافق ایران و آژانس فاش شد

به گزارش فرانس‌پرس، اعلام روز جمعه آژانس درباره مذاکرات خوب با ایران، یک غافلگیری بود که بسیاری را که شاهد گفت‌وگوهای طولانی و ناموفق قبلی بین دو طرف بودند، شگفت‌زده کرد.
بنا بر این گزارش، آژانس گفته، از ایران می‌خواهد اجازه دهد، به برخی از اماکن دسترسی یابد، با مقامات ایرانی مصاحبه و اسنادی را بررسی کند که با فعالیت‌های سابق ایران برای تولید یک ابزار منفجر شونده هسته‌ای در ارتباط است و احتمال می‌رود هنوز ادامه داشته باشد.
این در حالی است که در نوامبر ۲۰۱۱، آژانس گزارش داده، شواهد کلی و قابل اعتنایی هست که چنین فعالیت‌هایی در سال ۲۰۰۳ انجام شده و شاید هنوز ادامه داشته باشد؛ این فعالیت‌ها شامل مواد انفجاری شدید، آزمایش روی مواد هسته‌ای برای شبیه‌سازی انفجار هسته‌ای، مدلسازی و مطالعات مهندسی روی کلاهک یک موشک بالستیک و «پروژه نمک سبز» برای غنی‌سازی مخفیانه اورانیوم است.
ولی تردید‌ها درباره سرآغاز پرسش‌های مطرح در این موارد ادامه دارد. آژانس می‌گوید که منابع اطلاعاتی آن، شامل یک کار‌شناس خارجی ـ احتمالا فردی اهل شوروی سابق که پیش‌تر برای ایران کار می‌کرده‌ ـ و تصاویر ماهواره‌ای و نیز منابع آشکار و عمومی، شبکه قاچاق هسته‌ای وابسته به عبدالقدیرخان و نیز اطلاعات ارائه شده توسط خود ایران است، ولی بیشتر اطلاعات و از جمله هزار صفحه اسناد به نام «مطالعات ادعایی» ـ که بر پایه گزارش‌ها ادعا می‌شود در سال ۲۰۰۴ از «لپ‌تاپ مرگ» به دست سیا افتاده است ـ از سرویس‌های اطلاعاتی خارجی به دست آژانس رسیده و البته چندین ناظر نسبت به آن‌ها تردید داشته‌اند.
این گزارش می‌افزاید، اما ایران این اسناد ادعایی آژانس را رد می‌کند و بر این باور است یا توسط دشمنان کشور تهیه شده، یا اینکه به موضوع هسته‌ای مربوط است و بنابراین به آژانس ارتباطی ندارند. ایران همچنین از این موضوع شاکی است که آژانس حتی برخی از این اسناد را به ایران نشان هم نمی‌دهد.
آژانس در پاسخ به ایران مدعی است، ایران پرونده‌ای دارد که باید به آن پاسخ دهد و نیز برای کمرنگ کردن نقش سرویس‌های خارجی درباره دسترسی به پارچین استدلال می‌کند که اطلاعاتش در این باره، جدای از سرویس‌های جاسوسی است.
یوکیا آمانو به طرف ایرانی گفته است: «به من اطمینان داشته باشید، ما افرادی منطقی هستیم. گذشتن از کنار ابعاد نظامی و یا پاسخ ندادن به پرسش‌های مطرح، راهکار مسأله نیست».
این گزارش در ادامه می‌آورد: ایران خواهان چیزی است که دو طرف آن را سند «روش نظام مند» می‌نامند و از دید آژانس به یک طرح کاری برای رسیدگی به اتهامات در قالبی منظم اشاره دارد؛ اما رسیدن به چنین طرحی، کار مشکلی است، زیرا ایران خواهان گنجاندن مواردی در این سند است که برخی از اعضای آژانس از آن می‌ترسند که باعث قربانی شدن حق آژانس برای دریافت اطلاعات مورد نیاز آن شود؛ برای نمونه، یک دیپلمات مستقر در وین پس از مذاکرات با ایران گفته که ایران خواهان آن است، هر مسأله پس از پاسخ دادن به آن مختومه اعلام شود.
اما مسأله بغرنج دیگر آنکه اگر در جریان اجرایی شدن توافق ایران و آژانس روشن شود که اسناد مورد ادعای آژانس دقیق هستند، چه باید کرد؟ این در حالی است که کشف چنین موضوعی باعث خواهد شد که حل دیپلماتیک مسأله اتمی ایران با چالش جدی روبه‌رو شود.
به این ترتیب، یک راهکار برای چنین مواقعی،‌‌ همان چیزی است که از سوی پیر گلداشمیت، یکی ار معاونان سابق مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشنهاد می‌شود که بنا بر آن، به یک کشور فرصت داده می‌شود تا به تخلفات گذشته خود اعتراف کند و در مقابل تضمین داده شود، مجازاتی علیه آن در نظر گرفته نشود.
از دید گلد اشمیت، چنین اعترافاتی می‌تواند بسیار سودمند و اعتمادساز باشد، زیرا کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که ایران این بار می‌خواهد کاملا و با شفافیت با آژانس همکاری کند.
گفتنی است، اما آژانس اختیار دادن چنین امتیازی به ایران را ندارد و در واقع باید در چهارچوب گسترده‌تر ۱+۵ چنین توافقی با ایران شود. این در حالی است که ایران و ۱+۵ می‌خواهند به زودی با یکدیگر گفت‌وگوهای جدیدی انجام دهند.