ورود بخش خصوصی به ساخت جذاب ترین خط متروی تهران

به گزارش ایسنا، تهران به ۴ خط جدید مترو نیاز دارد، خطوط مترویی که تاکنون تنها ایده ساخت آن بر روی کاغذهای طرح جامع حمل ونقل پایتخت مانده است، اما در این میان گویی بخش خصوص  اعلام آمادگی کرده که خط ۱۱ مترو را به طول تقریبی ۲۸ کیلومتر با  ۵ ایستگاه تبادلی با خطوط هفتگانه را بسازد. خطی که با توجه به جاذبه‌های سرمایه گذاری برای بخش خصوصی به عنوان جذاب ترین خط متروی تهران نیز محسوب می‌شود.
شرکت مپنا همان شرکت بخش خصوصی است که اعلام آمادگی کرده که نه تنها این خط مترو را به طور کامل بسازد؛ بلکه تجهیز و تامین واگن آن را نیز انجام خواهد داد.
مجتبی شفیعی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران چندی پیش خبر از ورود بخش خصوصی به صنعت متروی تهران را داد و اعلام کرده بود که" طبق تفاهم‌نامه ای ، ساخت خط مترو به همراه تأمین تجهیزات و ناوگان (قطار) برعهده شرکت مپنا خواهد بود؛ چرا که مهم‌ترین محور این تفاهم‌نامه، ساخت یک خط کامل مترو به همراه تجهیزات از میان چهار خط باقی مانده است و شرکت مپنا درحال تصمیم‌گیری برای انتخاب است تا ببیند ساخت کدام یکی از خطوط باقی مانده (خطوط ۸، ۹، ۱۰ و ۱۱) باتوجه به شرایطشان مناسب‌تر است.
شفیعی در ادامه تأکید کرد که درحال حاضر شرکت مپنا، شرکت واگن پارس را خریداری کرده است و خودشان برای تأمین و تولید قطارهای خط مورد نظر، اعلام آمادگی کرده‌اند و غیر از بهره برداری از یک خط کامل مترو، این شرکت پیشنهاد داده‌ تا برای تولید ۱۵۵ دستگاه واگن مترو از طریق فاینانس اقدام کند؛ یعنی تولید این ۱۵۵ دستگاه واگن توسط صنعت واگن سازی خودشان انجام شود.
بنابراین گزارش، چندی پیش نیز تفاهمنامه همکاری میان شهرداری تهران و مپنا منعقد شد تا بخشی از خط ۱۱ حدفاصل چیتگر تا عبدل آباد به طول تقریبی ۱۷ کیلومتر و با ۱۰ ایستگاه ساخته شود که مدیر پروژه مطالعات خطوط جدید متروی تهران با اشاره به جزئیات این خط در مورد نحوه فعالیت و مشارکت مپنا توضیحاتی ارائه می‌کند و به ایسنا می‌گوید: خط ۱۱ مترو صرف نظر از تاثیرگذاری قابل توجهی که بر معادلات حمل و نقلی پهنه جنوب غرب پایتخت می‌گذارد، به لحاظ جاذبه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز یکی از جذاب‌ترین خطوط به شمار می‌آید چراکه امکان احداث ۳۰ مجتمع ایستگاهی در آن وجود دارد.
خط ۱۱  مترو کجا به کجاست؟
آرش خدابخش در گفت‌وگو با ایسنا، در مورد ورود مپنا به صنعت متروسازی می گوید: شرکت احداث و توسعه ریلی مپنا با هدف اجرای پروژه‌های طراحی، تدارک و اجرا در صنعت حمل و نقل ریلی در سال ۱۳۸۷ تأسیس شده است. حیطۀ اصلی فعالیت‌های این شرکت شامل مهندسی، طراحی و تأمین قطعات، احداث و نیز ارائه خدمات تعمیر و نگهداری برای خطوط مترو و راه‌آهن، برقی‌سازی خطوط و تأمین تجهیزات موردنیاز است.
به گفته وی، این شرکت از قابلیت ورود به بخش عملیات عمرانی پروژه‌های حمل و نقل ریلی نیز برخوردار است پس می‌تواند هدایت و  اجرای این بخش از پروژه‌ها را نیز بر عهده بگیرد بعنوان نمونه از جمله پروژه های این شرکت می‌توان به پروژه خط ۱ و ۲ متروی اصفهان و همچنین خط ۳و۶ متروی تهران و خط ۲ متروی کرج و علاوه بر آن اجرای مونوریل قم اشاره کرد.

 خدابخش در مورد اولویت بندی تقسیم قطعات برای شروع فاز نخست هر خط  نیز با بیان اینکه خطوط جدید متروی تهران مشتمل بر خطوط ۸ ، ۹، ۱۰ و ۱۱ به ۲۱ قطعه قابل بهره برداری تقسیم بندی شده که ابتدا و انتهای هر یک از این قطعات، خطوط در حال بهره برداری ۱ تا ۷ مترو تهران می باشد، ادامه می‌دهد: هر قطعه ای که نسبت منافع به هزینه های آن عدد بالاتری باشد در اولویت بالاتری قرار می گیرد. در صنعت مترو منظور از منافع، جذب ترافیک بیشتر به همراه کاهش آلودگی، کاهش زمان سفر مسافران و ... بوده و منظور از هزینه، هزینه های اجرا و بهره برداری از خطوط می باشد. بنابراین پر واضح است در  مناطقی از شهر تهران که حمل و نقل انبوه بر ندارند در اولویت اجرای خطوط مترو قرار می گیرند.
مدیر پروژه مطالعات خطوط جدید متروی تهران می‌افزاید: حالا با این سیاست، اولویت اول ساخت و بهره برداری از خطوط جدید متروی تهران، خط ۱۰ متروی تهران حد فاصل ایستگاه وردآورد در خط ۵ تا ایستگاه کوهسار در خط ۶ متروی تهران تعیین شده و اولویت دوم خطوط جدید مترو نیز در خط ۱۱ حد فاصل چیتگر و در خط ۵ تا عبدل آباد و خط ۳ تعیین شده است.

صرفه جویی سالانه ۳۸ میلیون لیتر بنزین در خط ۱۱ مترو
وی در مورد روش های تامین منابع مالی با ورود بخش خصوصی می‌گوید: احداث خطوط و ایستگاههای مترو در دنیا توجیه اقتصادی بالایی از دیدگاه ملی دارد. به عبارت دیگر فارغ از ایجاد رفاه برای مردم هر شهر، به منظور تسریع و تسهیل در رفت و آمد آنها ؛ دولت نیز سود قابل توجهی را از بابت اجرای خطوط مترو کسب می‌کند، بعنوان مثال در احداث یکی از ایستگاه‌های تبادلی در متروی تهران و بر اساس محاسبات انجام شده توسط مشاور پروژه، احداث و بهره برداری از این ایستگاه، سالانه ۳۸ میلیون لیتر مصرف بنزین در افق طرح صرفه جویی ایجاد می‌کند، علاوه بر آن احداث این ایستگاه، ۱۱ هزار تن از میزان آلایندگی هوا در افق طرح کاهش می دهد که منافع قابل توجهی را برای دولت ایجاد می کند.
به گفته مدیر پروژه مطالعات خطوط جدید متروی تهران، در شرایط اقتصادی کنونی دولت و شهرداری ؛ استفاده از شیوه های نوین در سرمایه گذاری و ایجاد درآمد پایدار برای متروی تهران در اولویت است، یعنی مشارکت با سرمایه گذار در ارزش آفرینی زمین ها در محدوده ایستگاههای مترو و حوزه نفوذ آن در راستای تامین بخشی از نقدینگی اجرای پروژه و کمبود منابع مالی شهرداری ها، تهاتر زمین ، واگذاری و مشارکت در احداث مجتمع های ایستگاهی ؛ استفاده از ظرفیت های قانون بودجه کشور در پروژه های مشارکتی ؛ تامین منابع مالی از سیستم بانکی و بازار سرمایه و ... نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.
خط ۱۱ مترو برخلاف سایر خطوط در دو فاز به بهره برداری می رسد
وی در مورد سرعت گرفتن کار در پی واگذاری کار به بخش خصوصی می گوید: یکی از مهمترین مزایای واگذاری کار به بخش خصوصی، کاهش هزینه های اجرا و همچنین افزایش درآمدهای پروژه می باشد. در صورتیکه فرآیند واگذاری مناسب و مجوزهای قانونی دست و پا گیر نباشد و آیین نامه های مرتبط با خصوصی سازی رعایت شود قطعا بخش خصوصی بدلیل اینکه در آورده پروژه مشارکت می کند و نیاز دارد که طرح اقتصادی شود ، لذا در طراحی و اجرای طرح با بهره وری بالا و با نگاه سود آور شدن پروژه در مدت زمان مناسب اجرا و بهره برداری از طرح، بازگشت سرمایه و سود آوری را انجام می‌دهد.
خدابخش در ادامه در مورد ویژگی خط ۱۱ و دلایل در  اولویت قرار گرفتن ساخت این خط می گوید: خطوط جدید متروی تهران در ۳ فاز اجرایی به بهره برداری خواهند رسید. تمام خطوط چهارگانه بجز خط ۱۱ در ۳ فاز می بایست اجرا شوند، در این راستا بر مبنای مطالعات فنی و اقتصادی انجام شده توسط مشاور پروژه ؛ خط ۱۱ متروی تهران نسبت به سایر خطوط می بایست سریعتر به بهره برداری برسد. به عبارت دیگر خط ۱۱ متروی تهران بجای آنکه در ۳ فاز اجرا و به بهره برداری برسد در ۲ فاز عملیاتی می شود و این موضوع اهمیت اجرای این خط را به لحاظ آورده های اقتصادی و جمعیت تحت پوشش آن نشان می دهد.
عبور خط ۱۱ از ۶ منطقه پایتخت
جانمایی ایستگاه های خط ۱۱ و تکمیل شفت ورودی خط ۱۰
وی ادامه می دهد: خط ۱۱ متروی تهران در ساماندهی ترافیکی در پهنه جنوب غرب پایتخت محسوب شده و بدلیل شرایط مناسب شهرسازی و همچنین به لحاظ جاذبه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نیز یکی از جذاب‌ترین خطوط به شمار می‌آید؛ چراکه امکان احداث ۳۰ مجتمع ایستگاهی به منظور کمک به هزینه‌های اجرای طرح در طول خط شناسایی شده است. این خط  از ۶ منطقه شهری تهران (در مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰و ۲۱) عبور می کند و امکان تبادل مسافر با اکثر قریب به اتفاق سایر خطوط ساخته شده و در دست احداث را دارد؛ ضمن اینکه بهره‌برداری از این خط به کاهش ترافیک خط ۵ و مسافرانی که از استان البرز به سمت تهران (و بالعکس) تردد دارند، کمک می‌کند.
خدابخش با بیان اینکه ساخت مسیر و ایستگاه‌های خط مذکور به ایجاد رینگ راه‌آهن ریلی زیرزمینی در بخش مهمی از شهر منجر خواهد شد، می‌افزاید: اتصال این خط  به سایر خطوط شبکه، تحولی محسوس در معادلات ترافیکی منطقه جنوب پایتخت ایجاد خواهد کرد و به همین دلایل  اولویت نخست شروع عملیات اجرایی خط ۱۱ به بخش ایستگاه چیتگر تا ایستگاه عبدل‌آباد مربوط می‌شود که این مسیر به طول تقریبی ۱۷ کیلومتر و با ۱۰ ایستگاه خواهد بود.
وی درمورد جانمایی دقیق ایستگاه ها در خطوط جدید با بیان اینکه کلیه ایستگاه های خطوط جدید جانمایی شده و با کلیه شهرداران مناطق مختلف تهران مورد بررسی و هماهنگی قرار گرفته و زمین های مورد نیاز برای تجهیز کارگاه و همچنین ورودی ایستگاه ها نیز به شهرداران مناطق معرفی شده است. در مورد عملیات اجرایی خط ۱۰ مترو نیز می گوید: شفت ورودی دستگاه حفار مکانیزه تونل در میدان دریاچه چیتگر واقع در منطقه ۲۲ شهرداری تهران در حال تکمیل عملیات اجرایی بوده و همچنین اجرای ایستگاه اتریش واقع در میدان اتریش در همان منطقه نیز در حال اجرا می باشد.
مدیر پروژه مطالعات خطوط جدید متروی تهران در پایان در پاسخ به این سوال که خطوط جدید چه تعداد ایستگاه تقاطعی برای تبادل سفر بین خطوط هفتگانه فعلی و ۴ خط جدید مترو خواهند داشت؟ می‌افزاید: خط ۸ متروی تهران در مجموع دارای ۱۳ ایستگاه تبادلی، خط ۹ متروی تهران در مجموع دارای ۱۲ ایستگاه تبادلی، خط ۱۰ متروی تهران در مجموع دارای ۸ ایستگاه تبادلی و خط ۱۱ مترو تهران در مجموع دارای ۵ ایستگاه تبادلی خواهد بود.