چه کسی در مورد زنگنه درست می‌گوید؟

بیژن زنگنه وزیر نفت امروز از کارخانه‌های گروه مپنا در استان البرز بازدید کرد. عباس علی‌آبادی، مدیرعامل مپنا، در جریان این بازدید خطاب به زنگنه گفت که وقتی دستاوردهای مپنا را برای دبیرکل اوپک تعریف کرده و او متوجه شده که زنگنه بنیان‌گذار مپنا است، بارکیندو دبیرکل اوپک گفته است که باید به زنگنه، «نوبل صنعتی» داد. کدام تصویر را باید باور کنیم: تصویری که برخی مخالفان سرسخت زنگنه ارائه می‌دهند و می‌گویند که او یک غربگرا است یا تصویری از زنگنه که این «فردِ بیگانه» (یعنی بارکیندو) ارائه می‌دهد؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، بیژن زنگنه وزیر نفت امروز از کارخانه‌های گروه مپنا در شهرستان فردیس استان البرز بازدید کرد. گروه مپنا به‌معنای واقعی کلمه یک «ابربنگاه مهندسی» در اقتصاد ایران است و ظرفیت‌های این گروه در شرایط دشوار تحریم می‌تواند به کمک صنعت نفت کشور بیاید.
در بازدید زنگنه از کارخانجات گروه مپنا، حاشیه‌ای وجود داشت که بیش از متن به چشم می‌آمد. عباس علی‌آبادی، مدیرعامل گروه مپنا که همین اواخر حاضر نشده بود مپنا را رها کند و سکان ایران‌خودرو را در دست بگیرد، چند جمله در مورد دیدار خود با محمد سنوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک، بر زبان راند که این جملات بار دیگر یک سوال قدیمی را تداعی می‌کرد. علی‌آبادی خطاب به زنگنه گفت: «شرکتی که شما پایه‌گذاری کردید [یعنی شرکت مپنا] به درخت تنومندی تبدیل شده که می‌توان به آن تکیه کرد. دستاوردهای مپنا هفته گذشته در وین برای آقای محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل اوپک تشریح شد و وقتی متوجه شد شما پایه‌گذار آن هستید، عنوان کردند باید به آقای زنگنه نوبل صنعتی داد».
این سخنان در حالی توسط مدیرعامل مپنا بیان شد که عده‌ای از مخالفان دولت در سالیان گذشته بارها به زنگنه از این زاویه انتقاداتی را مطرح کرده‌اند که او «غربگرا» است و «توجهی به تولید داخلی ندارد». مپنا در میان شرکت‌های داخلی شرکتی است که بنا به توافق همگان و فارغ از جهت‌گیری‌های سیاسی، به‌عنوان «نماد خوباوری» شناخته می‌شود. این شرکت در سه حوزه برق، نفت و گاز و حمل و نقل ریلی فعالیت گسترده دارد و اخیراً در حوزه‌هایی نظیر تولید خودروی برقی نیز در حال راه‌اندازی کسب‌وکارِ جدید است. مپنا بازیگر اصلی در کشور در حوزه طرح‌های نیروگاهی است و در تأمین بیش از ۴۰ هزار مگاوات برق در کشور، مشارکت داشته است. مپنا برای بیش از ۱۸ هزار نفر به‌صورت مستقیم شغلِ ایجاد کرده است که این میزان از اشتغال در یک شرکت مهندسی، یک رکورد محسوب می‌شود.
مپنا را بیژن زنگنه، هنگامی که در دولت هاشمی رفسنجانی وزیر نیرو بود در سال ۱۳۷۱ پایه‌گذاری کرد. در آن زمان، هدف این بود که مپنا به شرکتی تبدیل شود که با اتکاء به ظرفیت داخلی در کنار همکاری با شرکت‌های بین‌المللی، توسعه و خودکفایی در بخش نیروگاهی را رقم بزند. از آن زمان تاکنون مپنا بیش از یک‌صد اَبرپروژه به ارزش بیش از ۳۰ میلیارد یورو اجرا کرده و نه تنها در بخش نیروگاهی کارنامه موفقی داشته، بلکه در بخش حمل و نقل ریلی نیز کمک شایانی به توسعه کشور کرده است و در بخش نفت و گاز نیز ظرفیت قابل توجهی را ایجاد کرده که در سالیان آینده می‌تواند باعث افزایش حضور این شرکت در صنعت مهم نفت و گاز شود.
 
زنگنه از مپنا تا پتروپارس
اگر بخواهیم واقعیت‌ها را ببینیم و سوگیریِ سیاسی را کنار بگذاریم، باید بگوییم که علاوه بر بخش نیرو، در بخش نفت و گاز نیز زنگنه دست به ایجاد شرکت‌های توسعه‌ای توانمند زده است. پتروپارس نمونه‌ای از این شرکت‌ها است. وقتی دولت اصلاحات جای دولت هاشمی رفسنجانی را گرفت، زنگنه از وزارت نیرو به وزارت نفت رفت و درست در اولین سال حضور خود در این وزارتخانه، پتروپارس را پایه‌گذاری کرد تا این شرکت توسعه بزرگترین میدان گازی دنیا، یعنی میدان گازی پارس جنوبی، را با اتکا توان داخلی به پیش ببرد. از آن زمان تاکنون شرکت پتروپارس در توسعه بسیاری از فازهای پارس جنوبی حضور داشته است.
همین امروز بود که زنگنه در حاشیه بازدید از کارخانجات گروه مپنا گفت که توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به‌طور کامل به پتروپارس واگذار شده است. در واقع، زمانی که توتال فرانسه و شرکت سی‌ان‌پی‌سی‌آی چین حاضر نشدند به‌خاطر تحریم‌ها در این فاز بمانند، مسئولیت توسعه پیچیده‌ترین فاز پارس جنوبی به پتروپارس واگذار شد.
زنگنه در پاسخ به این سوال که چرا توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی از روز نخست به شرکت پتروپارس سپرده نشد، پاسخی می‌دهد که فلسفه او در مورد توسعه را آشکار می‌سازد. او می‌گوید: «می‌خواستیم برای طرح توسعه این فاز سرمایه خارجی جذب کنیم، ضمن اینکه سکوی فشارافزایی نیز برای ما مهم بوده است و پتروپارس قرار بود در کنار این شرکت‌ها کار یاد بگیرد. من معتقد نیستم در همه کارها باید از روز نخست دکترا بگیریم، گرچه داریم همین کار را می‌کنیم، اما این روش درستی نیست.»
این پاسخ نشان می‌دهد که زنگنه نگاه ایدئولوژیکِ به امر توسعه ندارد؛ او یک عملگرا است. اگر همکاری با شرکت‌های خارجی باعث شود که انتقال تکنولوژی به داخل صورت گیرد، شرکت‌های داخلی توانمند شوند و بتوانند توسعه را با سرعت بیشتری پیش ببرند، زنگنه ابایی از این ندارد که اجرای طرح‌های توسعه را از طریق مدلِ همکاریِ ایرانی- خارجی به پیش ببرد. اما او توسعه را مشروط به هیچ پیش‌شرطی نمی‌کند و در شرایط تحریم نیز سخت‌ترین و دشوارترین کارها را معطل نمی‌گذارد تا با استفاده از توان ۱۰۰ درصدی داخلی، توسعه صنعتی به سرانجام برسد. نگاه واقع‌بینانه به ما نشان می‌دهد که وزیر نفت غربگرا نیست: برای او توسعه است که بر هر چیزی (چه غرب و چه شرق) اولویت دارد. او یک توسعه‌گرای عملگرا است و تاریخ صنعتی کشور در دهه‌های گذشته نیز این موضوع را ثابت می‌کند.