ماجرای راهروهای پنهان خانه‌های تاریخی یزد

یکی از ویژگی‌های کمتر دیده شده خانه‌های تاریخی را می‌توان در بافت ارزشمند جهانی یزد دید، داشتن راهروهایی زیرزمینی که منجر به اتصال خانه‌ها به همدیگر می‎شود، اما ماجرای این راهروهای زیرزمینی که در برخی از خانه‌های تاریخی باقی مانده چیست؟
به گزارش ایسنا، یکی از میراث به جای مانده از دوران گذشته که شاید کمتر در مورد آن صحبت شده، راهروهای تارخیی خانه‌های قدیمی یزد است که در قسمت زیرین بافت تاریخی هنوز آثار آن به وضوح دیده میشود و مواردی از خانه‌ها نیز هنوز شاهد وجود این راهروها در خانه‌هایشان هستند.
هرچند خطوط آب و گاز و بعضا آسفالت خیابان موجوب مسدود شدن بسیاری از این مسیرها و راهروها شده اما هنوز برخی از خانه‌ها از راهروهای مرموزی خبر می@دهند که گاها تا خانه همسایه ادامه دارد. 
این مسیرهای قدیمی که بعضا دست نخورده همچنان در زیر خانه‌های تاریخی وجود دارند،به کجا خواهند رسید؟ و چرا و به چه علتی ایجاد شده‌اند و قدمت آن‌ها متعلق به چه زمانی است؟
«سیدمصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی یزد همانند ساکنان بومی بافت در مورد این راهروها به خبرنگار ایسنا می‌گوید: در گذشته و در جنگ جهانی اول که یزد دچار قحطی فراوانی نیز بوده است، مردم از ترس گروه‌های خارجی دشمن به این قسمت‌ها پناه می‌بردند.
وی تصریح می‌کند: در این زمان‌، در مقابل ترس از دشمن فرزندان و همسران خود را در این بخش‌های زیرزمینی پنهان می‌کردند و با مقداری غذا مقابل راهروها را با دیواری تیغه‌ای می‌پوشاندند تا دشمن متوجه این خانواده‌ها نشود و چه بسا بسیاری از این افراد در صورت اسیب دیدن شوهران همینطور پشت دیوار مانده تا می‌میردند.
این مسئول در مورد استفاده از این راهروها در دوره‌های بعدی بیان می‌کند: هر چند ساخت این راهروها منسوخ شده بود اما در زمان‌های بعدی در مورد وقایعی مانند کشف حجاب از انها استفاده شده است.
فاطمی در مورد این راهروهای زیرزمینی می‌گوید: این راهروها که هنوز هم در برخی از خانه‌های بافت تاریخی یزد وجود دارد، عموما بین خانه‌های یک قوم مانند عرب‌ها و همسایگان و مقاصدی مانند مسجد و حمام‌های عمومی ساخته می‌شده است.
البته در تاریخ مکتوب و شفاهی یزد از راه‌های زیرزمینی و مسیرهای زیرزمینی نیز یاد شده است که برخی مربوط به مسیرهای قنات و برخی راهروهای زیرزمینی است که از ابتدای تاریخ یزد در کتب مختلف و دوران مختلف از قرون اولیه اسلامی تا دوران اسلامی از این راهروها استفاده می‌شده است.
در دوران آل مظفر راه‌های رفت و برگشتی به بیرون شهر بوده و بعضا از ارتباط این راه‌ها برای تردد سربازها استفاده می‌کردند. جنگ‌های مختلف مانند دوران افغان‌ها و صفویه و دیگر جنگ‌ها نیز جزو مواردی است که این راهروها مورد استفاده قرار گرفتند تا جنگ اول و دوم جهانی که پایشان به یزد هم باز شده از این مسیرها استفاده می‌شده است.
این راهروها که امروزه هنوز در برخی از خانه‌های تاریخی و حتی مساجد علمیه یزد وجود دارد و تخریب نشده با وجود منسوخ شدن، توسط مالکان این خانه‌ها مورد استقبال قرار گرفته و بعضا درصدد احیای این مسیرها هستند.