مرمت منازل راه‌آهن؛ یک کار خوب٬ یک بدعت بد

روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، در گزارشی از «مرمت منازل راه‌آهن از ابتدای سال جاری با اعتبار ۶۰۰ میلیون ریال، از محل اعتبارات ملی» سخن گفته است. به گزارش مردم سالاری آنلاین، انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان این خبر را به فال نیک گرفته و نکاتی را مطرح کرده است:

یکم/ اقدام اداره کل میراث فرهنگی خوزستان و اداره اهواز در بازسازی «منازل راه‌آهن»  و پیش از آن «خانه دادرس» و
«هتل قو»را ستایش نموده٬ امیدواریم بسیاری دیگر از بناها٬ سازه‌ها و محوطه‌های تاریخی اهواز با یک برنامه‌ریزی کلان و همراهی دستگاه‌های دیگر در سال جدید از بلاتکلیفی خارج گردیده٬ مرمت شوند تا بدین‌گونه شاهد بالندگی میراث فرهنگی و رونق گردشگری این شهر باشیم. از آن‌جا که امروزه در سراسر جهان  خانه‌های تاریخی کاربری موزه‌ای دارند٬ می‌توان با احیای آن‌ها در قامت یک موزه٬ ٬توانمندی‌های میراثی استان را به نمایش گذاشته٬ کارآفرینی و درآمدزایی را نیز  پدید آورد  چنان‌که در شهرهای اصفهان٬ کاشان٬ یزد٬ رشت و.... این بهره برداری سال‌ها در حال انجام است و دستاوردهای آن را هر گردشگردی آشکارا درمی‌یابد.

دوم/برابر ماده ۹۸ قانون برنامه ششم توسعه کلیه اداراتی که مالک بناهای تاریخی هستند باید خودشان بنای تاریخی تحت مالکیت خود را مرمت کنند. رویکردی که در استان‌های دیگر موجبات رشد میراث فرهنگی و گردشکری را فراهم ساخته اما شوربختانه در خوزستان با وجود ادارات دولتی پر‌برخودار مانند وزارت نفت٬ جهاد کشاورزی٬ نیرو٬ مسکن و شهرسازی و... اندک دیده شده است٬ که پیامد آن معطل ماندن خانه‌های‌تاریخی و حتی تخریب تدریجی آنان در شهر اهواز بوده است. هم‌چنین برپایه قانون «تملک املاک و اراضی بر پایه احتیاجات شهری»  و قانون «حمایت از حفاظت بافت‌های تاریخی مصوب سال ۹۸» شهرداری‌ها نیز می‌توانند با محوریت اداره‌کل میراث استان‌ها٬ بودجه‌ای را برای سامان‌دهی خانه‌ها و بناهای تاریخی در نظر بگیرند ٬ حال که در این زمینه شهرداری و شورای شهر اهواز کارنامه روشنی در دو دهه گذشته نداشته و تنها در دوره کنونی٬ یکی از نمایندگان این شورا بدون نگرش کارشناسانه تنها مبتنی بر علایق قومی فعالیت‌هایی را انجام داده است. از این‌رو انتظار می‌رود اداره راه‌آهن و سایر نها‌دها و سازمان‌ها با محوریت اداره کل میراث و در چارچوب قانون به فعالیت‌های میراثی و گردشگری مبادرت ورزند. چنان‌که هم اینک دانشگاه شهید چمران در حال مرمت دانشکده ادبیات و علوم انسانی (سه‌گوش) است.

سوم/وزارت میراث فرهنگی٬ صنایع‌دستی و گردشگری و ادارات کل استان‌ها٬ متولی نخست٬ تاریخ و فرهنگ ایران به شمار آمده٬ رویکرد آن‌ها همواره مبنا و شاخص برای نویسندگان٬ پژوهشگران٬ رسانه‌ها٬ کنشگران و عوام بوده است. از‌این‌رو رفتار و گفتار دست‌‌اندر‌کاران این وزارت‌خانه از صدر تا ذیل می‌بایست پیرامون موضوعات میراثی کارشناسانه و بر پایه قانون باشد تا از هر‌گونه سو‌استفاده٬ قرائت‌های شخصی و ابهام‌آفرینی جلوگیری شود.  چنان‌که یکی از اهداف اصلی فرایند ثبت ملی میراث مادی و معنوی٬ شناسنامه‌دار کردن آن‌ها و درپیش گرفتن رویه مشترک در این زمینه است.
متاسفانه در خبر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی٬ صنایع دستی و  گردشگری خوزستان از« منازل راه‌آهن» که در سال ۱۳۷۸ با دیرینگی پهلوی اول به شماره  ۲۵۸۷ ثبت ملی گردیده با عنواند« مرکز ثقافی» یاد شده است. حال آن که بر اساس فرایند ثبت ملی دو کارگروه کارشناس استانی و سپس کشوری با بررسی معماری٬ نوع کاربری٬ نقشه٬ پیشینه و..... پیرامون این بنا داوری کرده٬ آن را «منازل مسکونی راه‌آهن» تشخیص داده‌اند. از سویی در هیچ کدام از منابع تاریخی٬ گزارشات و سفرنامه‌ها سخنی از «مرکز ثقافی» برده نشده است و تنها در روایت‌های شفاهی از ساختمانی نام برده می‌شود که در دهه  ۸۰ خورشیدی تخریب گردیده٬ به جای آن دانشگاه امام علی«ع» ساخته شده است که عکس‌های هوایی آن به روشنی بیانگر این موضوع هستند. بر پایه زبانزد بسیار نیکوی ایرانی احترام مسجد را متولی آن باید نگه دارد. از این‌رو بایسته است روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی٬ صنایع‌دستی و گردشگری خوزستان در تنظیم اخبار منتشره دقت بیشتری نموده٬ در استفاده از نام‌ مکان‌ها و بناها با تبعیت از پرونده‌های ثبتی ومنابع مکتوب‌ تاریخی بدعت‌گذار روشی ناخجسته و غیر‌معمول نباشد.
هئیت مدیره انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان