جلوگیری از خام‌فروشی با رفع حبس امتیاز از خوراک نفت

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی گفت: تسری مزیت خوراک و رفع حبس امتیاز خوراک توسط پالایشگاه‌های میانی و جاری شدن آن به صنایع پایین‌دستی نفت مانع ایجاد رانت و جلوگیری از خام فروشی خواهد بود.
نحوه فروش داخلی پالایشگاه‌های مادر و الزام آن‌ها به عرضه کلیه خوراک تولیدی خود به‌صورت کامل، منظم و مستمر از بورس، موضوعی است که دفتر برنامه‌ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت در دستورالعمل خود در آبان ماه سال جاری مشخص کرده و بر اجرای آن تأکید به عمل آورده است .
 بر طبق این دستورالعمل، پالایشگاه‌های مادر متعهد به تأمین منظم کلیه تقاضاهای لوب کات پالایشگاه‌های روغن‌سازی شده و نحوه قیمت‌گذاری، مکانیسم و میزان و سهمیه اختصاصی چهار پالایشگاه روغن‌سازی و حتی عرضه‌های مازاد و عمومی نیز به‌صورت شفاف و غیر مشروط مشخص و ابلاغ شده است .
 در این میان عدم تسری این امتیاز به واحدهای تولیدی پایین‌دستی نفت، موضوع گفتگوی خبرنگار اقتصادی ایرنا با سخنگو و عضو هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی است که حکایت از افزایش بی‌رویه و نامشخص قیمت مواد اولیه صنایع پایین‌دستی نفت دارد.
 عدم تسری مزیت خوراک به صنایع پایین‌دستی
«حمید حسینی» هدف از تنظیم دستورالعمل فوق را ایجاد شفافیت و تعادل در حوزه تولید، فروش و قیمت‌گذاری دانسته و گفت : بر اساس مصوبه کارگروه اقتصادی هیئت دولت در سال ۸۷ ، قیمت لوب کات که خوراک اصلی شرکت‌های روغن‌سازی است، با ضریب وابستگی 15/1 نسبت به قیمت نفت کوره ۱۸۰، تعیین و از آن سال تاکنون این مکانیزم قیمت‌گذاری برای پالایشگاه‌های روغن‌سازی به‌عنوان مزیت خوراک باقیمت و سهمیه مشخص جاری و ساری شده است .
وی ادامه داد: اما در دستورالعمل دفتر برنامه‌ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت، تسری امتیاز خوراک به صنایع پایین‌دستی مغفول مانده و در عدم ارائه تعریف درستی از یک زنجیره تولید، دست پالایشگاه‌های میانی را برای تصمیم‌گیری و مدیریت عرضه خوراک موردنیاز واحدهای تولیدی کشور به‌صورت عرضه قطره‌چکانی در بورس باز گذاشته است که نتیجه‌ای جز افزایش بی‌رویه و نامشخص بودن قیمت مواد اولیه صنایع پایین‌دستی دربرنداشته است .
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در خصوص تنظیم بازار انواع روغن‌پایه افزود : با توجه به اینکه اصلاح رویه قیمت‌گذاری خوراک پالایشگاه‌های میانی و تعیین مکانیسم و میزان و سهمیه اختصاصی پالایشگاه‌های موصوف با درخواست و پیگیری‌های این اتحادیه صورت گرفته و به مرحله اجرا گذاشته‌شده است، لذا تسری مزیت خوراک و رفع حبس امتیاز خوراک توسط پالایشگاه‌های میانی و جاری شدن آن به صنایع پایین‌دستی مانع ایجاد رانت و جلوگیری از خام فروشی خواهد بود.
وی تاکید کرد: بخش خصوصی صنایع پایین‌دستی درخواست عرضه تمامی انواع روغن‌پایه و اسلک وکس توسط  پالایشگاه روغن‌سازی را در بورس دارد، و در غیر این صورت تنظیم بازار محقق نشده و استفاده از ابزار بورس به شیوه کنونی به‌هیچ‌عنوان قابلیت کنترل، نظارت مستمر و همچنین پایش فعالیت خریداران و فروشندگان را ایجاد نکرده و نخواهد کرد .
وی در خصوص دست آورد تسری خوراک به صنایع پایین‌دستی نفت گفت : در صورت تسری امتیاز خوراک به صنایع پایین‌دستی نیز واحدهای تولیدی نسبت به خرید منظم خوراک عرضه‌شده از پالایشگاه‌های روغن‌سازی اقدام کرده و بازرگانان و تجار حرفه‌ای نیز بر اساس مکانیسم مشخص‌شده امکان خرید مازاد عرضه از طریق بورس را داشته و کشور از توانایی‌های آن‌ها در توسعه صادرات بهره‌مند خواهد شد .
مسیر هموار خام‌فروشی پالایشگاه‌های روغن‌سازی
عضو هیئت مدیره دومین تشکل خصوصی صادراتی کشور همچنین با انتقاد از انحصار به وجود آمده حاصل از صادرات انواع روغن‌های پایه توسط پالایشگاه‌های میانی افزود: از ابتدای سال جاری جلسات متعدد و مکاتبات مکرر بین زیرمجموعه وزارت صمت و ذی‌نفعان این حوزه برگزار شد و اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی پیشنهاد خود را در خصوص قیمت‌گذاری انواع روغن‌پایه اعلام کرد و بااینکه در جلسات کارگروه تنظیم بازار و بر طبق پیشنهاد اتحادیه بر ضرورت وابستگی قیمت‌گذاری انواع روغن‌های پایه به قیمت لوب کات تأکید شده ، اما سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، ضریب وابستگی قیمت دو کالای فوق را تعیین و ابلاغ ننموده و مسیر را به سمت نظرخواهی‌های مکرر و بی‌نتیجه سوق داده است .
حسینی با اشاره به تبعات روش پرهزینه و اتلاف گر زمان توسط سازمان حمایت گفت : واحدهای پایین‌دستی به لحاظ عدم دسترسی به خوراک موردنیاز خود با قیمت و مقدار مشخص و مستمر دچار آسیب و زیان شده، مسیر را برای خام‌فروشی پالایشگاه‌های روغن‌سازی هموار دانسته و از سوی دیگر نیز مجوز رسمی برای صادرات یارانه تولید کشور و اتلاف امتیاز خوراک صنایع پایین‌دستی توسط پالایشگاه روغن‌سازی از طریق صادرات مستقیم مواد اولیه صنایع داخلی به‌صورت خام و بدون تبدیل به کالای با ارزش‌افزوده برای صادرات به پالایشگاه‌های مذکور اعطا شده است و این رویه طی دوازده سال گذشته سرمایه کشور را در اختیار رونق تولید خریداران خارجی قرار داده است .
مشکلات واحدهای تولیدی پارافین
حسینی در ادامه به مشکلات واحدهای تولیدی پارافین و نحوه تنظیم بازار خوراک اسلک وکس توسط پالایشگاه‌های روغن‌سازی و تعیین قیمت این خوراک پرداخته و گفت : واحدهای تولیدکننده پارافین با توجه به مدیریت عرضه خوراک توسط پالایشگاه روغن‌سازی در بورس و همچنین عرضه مستقیم این خوراک در بازار صادراتی، با مشکل همیشگی تأمین خوراک مواجه هستند و با توجه به اینکه الزام قانونی برای عرضه کامل تولید اسلک وکس در بورس کالا وجود دارد اما تولیدکنندگان این محصول در طی این ماه‌ها به این دستورالعمل پایبند نبوده‌اند.
وی افزود: در این خصوص شورای رقابت پیشنهادهای تولیدکنندگان پارافین و پالایشگاه‌های روغن‌سازی را در خصوص نحوه توزیع و تعیین قیمت اسلک وکس موردبررسی قرار داده و دستورالعملی را برای تنظیم بازار اسلک وکس در مهرماه سال جاری ابلاغ نمود، که متأسفانه در دو ماه گذشته فرمول‌های مصوب شورای رقابت از سوی پالایشگاه‌های روغن‌سازی ملاک عمل قرار نگرفته و این امر موجب تحمیل ضرر و زیان به تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی شده است .
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در خصوص مفاد این دستورالعمل نیز افزود : بر اساس این مصوبه، کلیه تولیدکنندگان اسلک وکس ملزم به عرضه ۱۰۰ درصد این خوراک به بازار داخلی از طریق بورس کالا شده و سقف رقابت نیز آزاد خواهد بود و در نحوه تعیین قیمت پایه اسلک وکس در بورس کالا نیز مقادیر ضریب وابستگی قیمت انواع اسلک وکس به قیمت لوب کات مشخص‌شده که قیمت لوب کات توسط انجمن صنفی کارفرمایی صنعت نفت تعیین خواهد شد و به‌عنوان مبنای قیمت پایه منظور و ابلاغ گردیده است .
حسینی، ضمن انتقاد از بی‌تفاوتی پالایشگاه‌های روغن‌سازی نسبت به فرمول‌های مصوب شورای عالی رقابت، خواستار اجرای مصوبات شورای رقابت توسط عرضه‌کنندگان و شرکت بورس شده و عرضه صددردرصدی خوراک واحدهای تولیدی ازجمله روغن‌پایه و اسلک وکس در بورس کالای ایران باهدف جلوگیری از مدیریت عرضه را  در تأمین و رفع بخشی از مشکلات واحدهای تولیدی صنایع پایین‌دستی نفت لازم‌الاجرا دانست .