تصویب طرحی در مجلس که عملا راه ایران را برای خروج از برجام باز کرد تاثیر سریعی در افزایش نرخ ارز گذاشت که با توجه به وابستگی اقتصاد کشور به نوسانات ارزی، رشد قیمت در سایر بازارها از جمله سکه و طلا رقم خورد و فضای بازارهای تحت تاثیر آن دستخوش تغییرات جدی شد.
مصوبه ۱۱ آذر مجلس یازدهم که هدف نهایی آن لغو اجرای پروتکل الحاقی است، در همان ساعات اولیه تاثیر خود را روی بازارها گذاشت و قیمت دلار را تا کانال ۲۶ هزار تومان بالا برد و قیمت انواع سکه را از ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان افزایش داد. بهتبع آن هم قیمت در بازار خودرو هم کخ روند کاهشی داشت متوقف کرد و به مسیر صعودی بازگرداند. در باقی بازارها هم شرایط به همین گونه رقم خورد.
مجلس یازدهم با شعارهای حمایت از معیشت مردم روی کار آمد، اما در چند ماهی که از فعالیت آن میگذرد، نه تنها هیچ اقدامی در راستای این شعار خود نکرده بلکه با این مصوبه، عملا معیشت مردم را به طور مستقیم بیش از پیش به خطر انداخته است.
مجلس نشان داد که برای بهبود اقتصاد و معیشت مردم برنامهای ندارد و صرفا برای اینکه اقدامی کرده باشد، بدون توجه به تبعات طرحهای خود، معیشت مردم را هدف قرار میدهد. تبعات این تصمیم به وضوح در بازارهای شکننده مالی و پولی و سرمایهای کشور قابل مشاهده است.
این مصوبه به قدری غیر منتظره بوده که برخی این تصمیم مجلس را خلاف قوانین بالادستی و خارج از اختیارات آن عنوان کردند و حتی بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، به صراحت گفته که اجرای پروتکل الحاقی هیچ مشکلی در روند برنامه غنیسازی ایجاد نمیکند، اما عدم اجرای آن باعث تردید و ابهام نسبت به برنامه هستهای ایران خواهد شد.
اقتصاد متزلزل و تصمیمات اشتباه
اقتصاد کشور در حال حاضر در بدترین شرایط ممکن ۴۰ سال اخیر قرار دارد و به دلیل تصمیمات اشتباه از گذشته، زیرساختهای نامناسب، قوانین درهم تنیده و موازی کاریهای بسیاری که در آن صورت گرفته و از طرفی تحریمهای شدید، این وضعیت هر روز بدتر هم میشود.
امروز بسیاری از کارشناسان اقتصادی کشور معتقدند که نباید در چنین شرایطی که وضعیت بسیار متزلزل است و میتواند با هر تصمیم غیرکارشناسی دچار آسیبهای بیشتری شود، اقدامات آنی و از سر احساسات یا منافع جناحی گرفته شود.
مجلس یازدهم در مدتی که از دوران آغاز به کارش میگذرد نشان داد که در حوزه اقتصادی برنامه مشخص و مدونی ندارد که بتواند مردم از مشکلات اقتصادی نجات دهد.
منتقدان از نمایندگان مجلس میپرسند چرا بسیاری از مفاهیم پایهای را با هم خلط مبحث میکنند؟ آیا نمیتوان قدرت نظامی داشت و در عین حال با دیگر کشورهای دنیا بر سر منافع جدید صحبت کرد؟! چرا گمان میکنند که مذاکره کردن با یک قدرت خارجی به معنای پایان تسلیحات نظامی یا نقطه ضعف است؟ آیا برخی مسئولان از این موضوع مهم آگاه نیستند که رشد و توسعه اقتصادی تعاریفی دارد و برای کشوری که بخش اعظمی از تولید آن وابسته به مواد اولیه وارداتی است، تحریم در شرایط کووید ۱۹ و همچنین وضعیت نابسامان صادرات نفتی، شرایط پیچیدهای را رقم میزند؟
آیا حمله به برجام، مغایر با شعارها و وعدههای اقتصادی نیست؟ همان وعدههایی که پیش از انتخابات مجلس، توسط برخی نمایندگان مطرح میشد. با گذشت بیش از ۵ ماه از شروع به کار مجلس، شاهد کدام مصوبه برای ایجاد تغییر در حوزه اقتصاد بودهایم که در زندگی مردم ملموس بوده باشد؟ آیا برخی واقف به بار معنایی شعارهایی که میدهند نیستند؟
همه این پرسشها جوابی مشخص دارد؛ اینکه آنها میدانند، اما برای نشان دادن اینکه چقدر در مسائل اقتصادی ناتوان هستند، مشتاقترند.
فروپاشی معیشت
مردم ایران مدتها است که با مشکلات اقتصادی و معیشتی مواجه هستند، سبد خانوار خالی و سفرهها بیش از گذشته کوچکتر شده است و بسیاری از مردم نیازمند حمایتهای معیشتی برای گذران زندگی هستند، درحالیکه مجلس به دنبال چسب زخم برای بستن زخمهای عمیق مردم میگردد و طرحهای غیر موثر معیشتی مانند «تامین کالای اساسی» یا «تامین معیشت» را در دستور کار قرار میدهد.
با روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا، انتظارات تورمی به کاهش هر چند هیجانی نرخ ارز و طلا و سکه منجر شد و امیدها برای بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به شرایط قبل از خروج آمریکا و شدت یافتن تحریمها، افزایش یافت. اینکه نباید به آمریکا اعتماد کرد، درست، اما موضوع زمانیکه معیشت مردم است باید برای پیشبرد اهداف کشور از تصمیمات عاقلانهتری استفاده شود.
تحرکات و تغییر تاکتیک دلالان
شرایط پیش آمده سبب شده است دلالان و فعالان غیررسمی بازار به سرعت تاکتیک خود را برای معامله در بازار ارز تغییر دهند. این دسته از افراد با ابراز تمایل برای خرید ارز از فروش دلار امتناع میکنند و همین امر سبب شده است جوی مبهم بر بازار ارز حاکم شود.
آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران به خبرآنلاین گفته است: «لحاظ اقتصادی قیمتها باید روندی کاهشی را تجربه کند، اما سیگنالهای سیاسی میتواند جهت حرکت را تغییر دهد.»
در عین حال کشتیآرای، فعال بازار طلا و سکه، از افزایش تقاضا برای خرید سکه و دلار خبر داد و تاکید کرد: « این امر سبب افزایش حباب سکه در بازار شده است و به رشد قیمتها دامن زد. بازار طلا و سکه در بسیاری از شهرها تعطیل نیست و تقاضا برای خرید در این مناطق نیز بالا رفته است. قیمت سکه امروز افزایشی قابل توجه را تجربه کرد و هر قطعه سکه تمام بهار آزادی از ابتدای امروز تاکنون رشدی بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان را تجربه کرده است. قیمت هر قطعه سکه تمام بهار در محدوده ۱۲ میلیون تومان اعلام شده است.»
گزارش: محمد سیاح