نفس مردم در سایه غفلت مسئولان تنگ‌تر می‌شود

براساس اعلام سازمان کنترل کیفیت هوا، شهر تهران از ابتدای سال همزمان با شیوع کرونا ۱۵ روز هوای پاک، ۱۶۳ روز هوای قابل قبول، ۵۳ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۲ روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است. این درحالی است که در مدت مشابه سال قبل، پایتخت ۲۵ روز هوای پاک، ۱۷۷ روز هوای قابل قبول، ۳۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است. 
به گزارش مردم سالاری آنلاین، آلوگی هوا بویژه در شهرهای بزرگ معضلی است که از دهه‌ها پیش با رشد شهرها و توسعه صنایع ظهور پیدا کرد و تا امروز هم ادامه داشته و به نظر هم نمی‌‎رسد که به این زودی‌ها از بین برود. آلودگی هوا پدیده‌ای است که با رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت متولد شده است.
با رشد فزاینده آلاینده‌های هوا، قانون هوای پاک تکالیفی را بر عهده دستگاه‌ها گذاشت تا شهرها روزهای آلوده کمتری را تجربه کنند، اما به دلایل مختلف روند اجرای این قانون آن طور که پیش‌بینی شده بود پیش نرفت. قانون هوای پاک با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره در تیرماه ۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی ‌‎رسید و بر اساس این قانون ۲۶ دستگاه متولی و مدیریت شهری به اجرای برنامه‌های مختلف موظف شدند.
البته بنابر اعتقاد بسیار از کارشناسان نوع اجرای مفاد قانون هوای پاک و اقدامات صورت گرفته در این زمینه متناسب با رشد جمعیت شهرها و صنایع نبود. 
به همین دلیل هم مسعود تجریشی معاون سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه تقریبا هیچ‌یک از دستگاه‌های مسئول به وظایف خود در زمینه کنترل آلاینده‌های هوا عمل نکرده‌اند، به مهر گفته است: «در بسیاری از موارد، دستگاه‌ها می‌گویند عدم توجه به اعتبارات اجرایی این قانون، باعث معطل ماندن آن شده، اما جالب است که حتی صداوسیما هم که باید برنامه‌های آموزشی رایگانی برای آگاهی بخشی خطرات آلودگی هوا پخش کند، از ما پول می‌خواهد و وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت، هیچ اطلاعاتی از ارتباط آلودگی هوا و بیماری کرونا منتشر نمی‌کند و اطلاعات موجود از سوی سازمان‌ محیط زیست منتشر می‌شود.»

کرونا و چالش‌های مدیریتی
هر چند طی سال‌های اخیر تا حدودی در حذف خودروهای کاربراتوری، ارتقا استاندارد تولید خودروها، ارتقا استاندارد سوخت، دولت الکترونیک، گسترش مترو و سیستم هوشمند ترافیک موفقیت‌هایی حاصل شده است، اما به نظر می‌‎رسد مشکلات و چالش‌ها در حل این معضل، مدیریتی است.
البته همانطور که معاون سازمان محیط زیست گفته باید به موضوع آلودگی هوا شیوع کرونا را نیز اضافه کرد که در ارتباط مستقیم با هم قرار دارند، براساس اعلام محققان بهداشتی و درمانی آلودگی هوا ارتباط مستقیمی‌ ‎با افزایش شمار فوتی‌های اپیدمی‌ ‎کرونا دارد.
محسن‌ هاشمی ‌رفسنجانی، رئیس شورای شهر تهران، هم با هشدار درباره افزایش فوتی‌های کرونا در اثر آلودگی هوا گفته است: «در دنیا و ایران ثابت شده است که رابطه بالا رفتن آلودگی هوا و انتشار کرونا بسیار شدید است و کرونا با آلودگی هوا تشدید می‌شود. یکی از دلایل این همه فوتی در تهران و کلانشهرها آلودگی هواست.»

آلاینده‌های متحرک!
یکی از مهمترین عوامل آلایندگی در شهرهای بزرگی نظیر تهران وجود خودروهای غیراستاندارد یا فرسوده‌ای است که سال‌ها از عمر آنها گذشته است، اما همچنان بدون اینکه محدودیتی برای آنها اعمال شود در حال تردد هستند. بخشی از خودروهای در حال تردد در کلانشهرها کاربراتوری بوده و آلایندگی زیادی دارند و این مساله باعث شده که میزان روزهای آلوده بالاتر رود.
بر اساس ماده ۷ قانون هوای پاک شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط موظفند نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری را به صورتی طراحی و ساماندهی کنند که باعث کاهش آلودگی هوا شود.
با اینکه صفر تا صد کنترل معاینه فنی در بدنه وزارت کشور انجام می‌شود و شهرداری، پلیس و سازمان شهرداری‌ها بازیگران این موضوع هستند، اما با گذشت چند سال هنوز این ارگان‌های زیر مجموعه یک وزارتخانه با یکدیگر اختلاف دارند و طرح به این مهمی ‌‎را به طور کامل اجرا نکرده‌اند.
نوع و میزان آلاینده‌ها مشخص است و برنامه‌های جامعی هم برای کنترل این آلاینده‌ها در کشور در سال‌های مختلف تهیه و تدوین شده با این حال به نظر می‌‎رسد که تصمیم‌ گیرندگان در این زمینه برای فرار از اجرای این طرح‌ها ترجیح می‌‎دهند آب در‌هاون بکوبند تا اینکه به وظایف خود عمل کنند.

توسعه فراموش شده 
یکی از مهترین راه‌های کاهش آلودگی در شهرها توسعه حمل و نقل عمومی است که قانون در این زمینه وظایفی را متوجه دولت‌ها در همراهی با مدیریت شهری برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی کرده است. 
بر همین اساس هم در ماده ۹ قانون هوای پاک ذکر شده که وزارت کشور مکلف است با همکاری وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصاد و دارایی زمینه نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی شهری با اولویت شهر‌های بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت را ظرف مدت ۵ سال از محل منابع درآمدی ماده ۶ این قانون از طریق کمک بلاعوض یارانه تسهیلات یا صفر کردن سود بازرگانی واردات خودرو‌های برقی، بنزینی یا هیبریدی، خودرو‌های الکترونیکی و موتورسیکلت برقی به انجام برساند.
با این حال اما طبق آمارها و گزارش‌ها، هیچ اقدام مطلوبی در شهرهای کوچک برای نوسازی اتوبوس و مینی‌بوس انجام نشده، از طرف دیگر در شهرهای بزرگ مانند تهران نیز نقش شهرداری بسیار برجسته بوده و عملا دولت‌ها در ادوار مختلف مدیریت شهری اقدام قابل قبولی صورت نداده‌اند.
رئیس شورای شهر تهران در تایید این موضوع گفته است: «متاسفانه تاکنون شاهد همراهی کامل و انجام وظایفی که در قانون به عهده دولت و سایر دستگاه‌ها برای تامین تجهیزات و منابع لازم توسعه حمل و نقل عمومی گذاشته شده است، نبودیم.»
به نظر می‌رسد هیچ کدام از قوانین هوای پاک برای موظف کردن سازمان‌های مسئول کافی نبوده و از طرفی وقتی خود سازمان‌های ناظر از انجام وظایفشان سرباز می‌‎زنند؛ چطور امکان دارد سازمان‌های مسئول در کنترل و کاهش آلودگی هوا، خود را موظف به اجرای وظایفشان بدانند!؟
گزارش: محمد سیاح