راهکاری برای مهار پرخاشگری کودکان

پرخاشگری کودکان، یکی از ناهنجاری‌های آزاردهنده است که علاوه بر کودکان، والدین آن‌ها را نیز به‌شدت دچار ناامیدی می‌کند. محققان کشور برای رفع این عارضه روان‌شناختی، آموزش نقاشی و موسیقی را توصیه کرده‌اند.
به گزارش ایسنا، یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین دوران زندگی افراد که تأثیر بسیار مهمی بر رشد شخصیت و مهارت‌های اجتماعی انسان دارد دوران کودکی است. شرایط موجود جامعه زندگی اجتماعی کودکان را با مسائل و پیچیدگی‌های خاصی روبه‌رو می‌کند که سبب رشد روزافزون مشکلات رفتاری و شخصیتی در کودکان می‌شود. بر همین اساس، دوران پیش‌دبستانی زمان مناسبی برای تشخیص مشکلات کودکان، مداخله بهنگام و پیشگیری از مشکلات عاطفی، اجتماعی و تحصیلی آینده آنان است.
یکی از شایع‌ترین مشکلات کودکان که به بیان متخصصان در کشورهای جهان روزبه‌روز در حال گسترش است، رفتار پرخاشگری است. رفتار پرخاشگرانه به هر نوع رفتار عمدی که منجر به تهدید کردن یا آسیب رساندن عاطفی و جسمی به خود یا شخص دیگری که خواهان آسیب دیدن نیست تعریف می‌شود. به‌طورکلی رفتارهای پرخاشگرانه دوران کودکی با بزهکاری، سوء مصرف مواد، حرمت نفس پایین، کاهش بهزیستی عاطفی، نقص در تشکیل روابط دوستی جدید، افسردگی، مشکلات تحصیلی و ضعف در مهارت‌های آموزشی، ناتوانی‌های دوران بزرگ‌سالی، ناتوانی در خواندن نشانه‌های هیجانی دیگران و نقص در توانایی ارتباط اجتماعی ارتباط مشخصی دارد.
این موضوع، مورد توجه گروهی از محققان کشور از دانشگاه علامه طباطبائی و دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان قرار گرفته است تا در خصوص آن پژوهشی را به انجام رسانند. در این پژوهش، تأثیر آموزش مهارت‌های هنری موسیقی و نقاشی در کنترل پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی مورد ارزیابی واقع شده است.
این پژوهش بر روی 45 نفر از دانش‌آموزان پیش‌دبستانی شهر همدان و با استفاده از ابزارهای تحقیقاتی شامل پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی و همچنین مقیاس تفکر خلاق انجام شده است.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که آموزش نقاشی و موسیقی از طریق برون‌ریزی افکار و احساسات ابراز نشده و تقویت مهارت‌های انعطاف‌پذیری و بسط و سیالی، موجب کاهش پرخاشگری و تقویت خلاقیت در کودکان پیش‌دبستانی می‌شود و درنتیجه می‌توان از آن‌ها به‌عنوان روش‌های آموزشی مؤثر در کودکان پیش‌دبستانی استفاده کرد.
در این رابطه، حسن اسدزاده، دانشیار و پژوهشگر دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی و سه همکار دیگرش در این پژوهش اظهار کردند: «کار هنری کودکان پرخاشگر، انعکاسی از موضوعات دردناک و پرخاشگرانه آن‌هاست و روند خلق هنر، پرخاشگری را به اشکال بیرونی انتقال می‌دهد و این عامل، استرس و پرخاشگری درمان‌جوها را فرومی‌نشاند و به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در دنیای درونی خودشان تأمل کنند و از هنر درمانی در مجموعه‌های آموزش با کودکان پرخاشگر استفاده الگویی کنند».
به گفته آن‌ها، «بنابراین کودکان با نقاشی می‌توانند رفتارهای خشونت‌آمیز خود را کاهش دهند و عواطف خویش را به شکلی که ازلحاظ اجتماعی نابهنجار محسوب نمی‌شود، بیان کنند».
بر اساس یافته‌های فوق، موسیقی، محرک نیرومندی است که همزمان قادر است بر جسم و روح مؤثر باشد، به افراد کمک کند تا از راهبردهای مقابله‌ای مناسب و باثبات استفاده کنند و موجب تعدیل رفتارهای پرخاشگرانه شود.
اسدزاده و همکارانش معتقدند: «ازآنجاکه فرد پرخاشگر، دچار اختلال در رفتار، عاطفه، احساس، تصویرسازی ذهنی و روابط میان فردی است و رفتار آشفته، نتیجه عدم هماهنگی در وجود فرد است، موسیقی می‌تواند در برگرداندن هارمونی و نظم و درنتیجه سلامتی به فرد کمک کند».
این محققان پیشنهاد داده‌اند در مراکز تحصیلی، برای تقویت و افزایش مهارت‌های کنترل و مدیریت خشم و کاهش میزان پرخاشگری در والدین و کودکان پیش‌دبستانی، کارگاه‌های آموزشی برگزار شود. بر این اساس می‌توان با به‌کارگیری آموزش نقاشی و آموزش موسیقی در سایر گروه‌های آسیب‌پذیر مانند نوجوانان و کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست نیز از اثرات آن‌ها بهره برد.
این یافته‌ها در فصل‌نامه «ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی» وابسته به باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی منتشر شده‌اند.