آیا میکروب‌ها در سلامت انسان نقش دارند؟

رئیس مرکز تحقیقات کولورکتال دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: برخی میکروب‌ها برای سلامت انسان‌ها نه تنها مضر نیستند بلکه مفید هم هستند. میکروبیوم‌ها از این نوع میکروب‌ها هستند که به ‌صورت همزیست در دستگاه گوارش و پوست وجود دارند و سبب تندرستی بیشتر می‌شوند.
جمعیتی از باکتری‌ها و میکروب ها که در روده ما زندگی می‌کنند، تحت عنوان میکروبیوم روده نامیده می‌شوند. در روده دو دسته باکتری‌های مفید (غیر بیماری‌زا) و مضر (بیماری‌زا) زندگی می‌کنند. هرگاه نسبت باکتری‌های مضر به مفید زیاد شود، خطر بروز بیماری‌ها افزایش می‌یابد.
روزهای دوم تا نهم خرداد ماه به عنوان هفته سلامت گوارش نامگذاری شده و امسال به موضوع "میکروبیوم و دستگاه گوارش" پرداخته می شود. انجمن متخصصان گوارش و کبد برنامه های علمی به این مناسبت در مناطقی مانند تهران، قم، مازندران، گیلان، گلستان، کرمان، فارس، اصفهان، کردستان و خوزستان برگزار می کند.
شهرام آگاه، فوق تخصص گوارش و کبد روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا با اشاره به اینکه عمده میکروبیوم‌ها شامل باکتری ها و میکروب ها در دستگاه گوارش به ویژه در روده بزرگ زندگی می کنند، افزود: مشخص شده که این میکروب ها در بدن انسان ها روی سیستم های مختلف از جمله سیستم ایمنی، آلرژی ها، التهاب در بدن و سرطان نقش دارند.
وی در پاسخ به این سوال که این میکروب ها از کجا می آیند، توضیح داد: بدن نوزادان فاقد میکروب است، به دنبال تولد و نوشیدن شیر مادر و تماس با محیط پیرامون، میکروب ها وارد بدن نوزاد می شوند.
اهمیت وجود میکروبیوم در بدن چیست
آگاه در پاسخ به این سوال که اهمیت وجود میکروبیوم در بدن چیست، افزود: وجود این میکروب در بدن برای سلامتی مفید است، این میکروب ها بعضی از مواد غذایی از جمله مواد حاوی فیبر را که در سبزیحات، میوه ها و حبوبات قرار دارد، تخمیر می کنند. این مواد تخمیری روی سلامت روده بزرگ تاثیر مثبت و مهمی دارد و به بقای سلول های روده کمک می کند.
فوق تخصص گوارش و کبد ادامه داد: از طرفی این تخمیر روی جذب عناصری مانند کلسیم، منیزیوم و روی تاثیر مثبت دارد. همچنین میکروبیوم به دفع فلزات سنگین مانند جیوه، سرب و آرسنیک کمک می کند.
وی اظهار داشت: متابولیسم بدن تحت تاثیر این میکروب ها قرار دارد؛ به نحوی که میکروبیوم افراد چاق با افراد لاغر تفاوت دارد و مصرف بعضی از میکروب های مفید"پروبیوتیک" می تواند در درمان چاقی موثر باشد.
کدام بیماری‌ها در دستگاه گوارش تحت تاثیر مستقیم میکروبیوم هستند؟
آگاه گفت: سرطان گوارش به ویژه سرطان کولون، بیماری سندرم روده تحریک پذیر، بیماری التهاب روده ای، سوء‌هاضمه و اسهال به دنبال مصرف آنتی بیوتیک از جمله بیماری هایی هستند که تحت تاثیر این میکروب قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه افراد مبتلا به سرطان کولون در برابر افراد سالم، میکروبیوم متفاوتی دارند، ادامه داد: مطالعه نشان می دهد که هم در حیوانات آزمایشگاهی و هم در انسان ها مصرف بعضی پروبیوتیک ها حاوی میکروب های مفید هستند و احتمال ابتلا به سرطان کولون را کاهش دهند.
آگاه ادامه داد: نقش میکروبیوم در علائم بیماری سندرم روده تحریک پذیر و تاثیر پروبیوتیک ها در کاهش علایم این بیماری، مورد علاقه و توجه بوده است. مطالعات فراوانی نشان می دهد که اثر رژیم غذایی در کاهش علایم این بیماری و اثر مثبت محصولات پروبیوتیک ها ناشی از اثر میکروبیوم ها است.
وی افزود: بیماری التهاب روده ای شامل بیماری کولیت اولسروز و کرونز تحت تاثیر میکروب های روده هستند، اثر رژیم غذایی، داروها و پروبیوتیک ها به دلیل تاثیر روی این میکروب ها می تواند در کاهش علائم بیماری موثر باشند.
آگاه افزود: مطالعات جدید نشان می دهد که  بعضی از سویه های باکتری در پروبیوتیک ها می توانند در کاهش علایم سوء‌هاضمه هم موثر باشند.
چگونه میکروب‌های مفید را در دستگاه گوارش افزایش دهیم؟
وی در پاسخ به این سوال که چگونه میکروب های مفید را در دستگاه گوارش افزایش دهیم، گفت: رژیم غذایی مناسب حاوی فیبر فراوان مانند سبزیجات، میوه ها، مواد طبیعی و ارگانیک و پرهیز از فست فودها و چربی حیوانی زیاد، میکروب های مفید را افزایش می دهد.
آگاه خواب کافی را یکی دیگر از موارد افزیش دهنده میکروبیوم اعلام کرد و گفت: خواب مناسب و کافی ( ۶ تا ۸ ساعت در شبانه روز) و همچنین پرهیز از شب بیداری و روز خوابی در رشد طبیعی میکروبیوم تاثیر بسیار مناسبی دارد.
وی بیان داشت: ورزش و تحرک بدنی کافی، میکروبیوم روده و سوخت و ساز بدن را بهتر می کند. ورزش مجموعه ای از ورزش های هوازی، قدرتی و استقامتی را شامل می شود.
آگاه با اشاره به اینکه پرهیز از مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها سبب تکثیر میکروبیوم می شود، گفت: مصرف رژیم غذایی حاوی میکروب های مفید مانند لبنیات، ماست و دوغ پروبیوتیک در این موضوع موثر است.
نتیجه کلی آنکه میکروبیوم به ویژه میکروب های دستگاه گوارش نقش اساسی در حیات و سلامت انسان ها دارند و باید به بهبود این مجموعه مهم با عوامل گفته شده، کمک کرد.