سیاست خارجی تنها لبخند سیاسی نیست

 منوچهر متکی در جمع دانشجویان دانشگاه شیراز در تالار فجر این دانشگاه با بیان اینکه فضای دانشگاهی فرصتی است برای بحث و تبادل نظری، تئوریک و نقد و بررسی تصریح کرد: آنچه که در حوزه سیاست خارجی هر کشوری اهمیت زیادی دارد، این است که ‌آن کشور چه اهدافی را در حوزه روابط خارجی دنبال می‌کند.

وی با اشاره‌ای کوتاه به بحث بحران مالی آمریکا در اواخر دولت بوش افزود: بحران مالی بانکی در آمریکا بسیار سریع در سطح جهانی خود را نشان داد.

وزیر سابق امور خارجه ایران ادامه داد: برخی از کشورهایی که عمده ذخایر خود را در بانک‌های آمریکایی انباشته کرده بودند، به یکباره تصمیم به خروج اموال خود گرفتند؛ ‌چرا که ذخایر آنها به نصف قیمت در بانک‌های آمریکایی رسیده بود، اما به آنها اجازه خروج داده نشد.

متکی با اشاره به اینکه گاهی در ساختار جهانی وابستگی‌هایی ایجاد می‌شود که استقلال دولت و ملت‌ها را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد،‌ خاطرنشان کرد: سیاست خارجی تنها یکسری لبخندهای سیاسی و یا رد و بدل رفتارها نیست، بلکه ساختار مناسبات جهانی را در این رفت و برگشت‌های دیپلماسی به‌وجود می‌آورد.

وی اضافه کرد: تعریف ما از شرایط پیش از انقلاب، وضعیت وابستگی ما بود و اینکه طرحی از سناریوی عمرانی فرانسه در ایران اجرا می‌شد.

وزیر سابق امور خارجه ایران بیان کرد: پیش از انقلاب، اگر نخبه و یا صاحب فکری طراحی یا تولیدی را می‌خواست ارائه دهد که می‌توانست در حوزه‌های کلان و صنعتی کشور وضعیت را متحول کند، توسط قدرت‌های خارجی مسلح و ساواک تحت نظر گرفته می‌شد.

متکی با بیان اینکه آغاز هر استقلالی با استقلال سیاسی همراه است، عنوان کرد: گاهی در حوزه سیاست، تصمیم گرفته می‌شود که روی پای خود بایستیم اما این اراده به تنهایی کافی نیست، بلکه این اراده باید در تمامی زمینه‌های کشور تعریف شود و چنین امری جز با الگوهای مناسب هر حوزه ایجاد نخواهد شد.

به گفته وی، در ۳۳ سال گذشته، تلاش‌های متعددی در دولت‌های گوناگون کشور اسلامی ایران به‌وجود آمد، اما هنوز به‌جایی که باید نرسیده‌ایم؛ چرا که این نرسیدن، شرایط کشور را لرزان می‌کند و بر تحریم‌ها و فشارها تأثیر می‌گذارد.

وزیر سابق امور خارجه ایران اذعان کرد: در حوزه اقتصادی، ما در شرایطی قرار می‌گیرم که می‌گوییم باید خودکفا باشیم و نیازهایمان را خود تولید کنیم، اما نمی‌توانیم جدای از دنیا قدم برداریم.

متکی با اشاره به اینکه امروز الگوهای ترکیبی به‌عنوان صنایع مکمل در قالب شرکت‌های چندملیتی در دنیا سعی می‌کنند همگام هم باشند، گفت: در شرایط کنونی، اقتصاد جهانی مقرون به صرفه نیست و اینکه همه قطعات و لوازم یک تولید را خودمان بسازیم؛ بلکه گره‌خوردگی به اقتصاد بازار و مناسبات جهانی به عنوان یک ضرورت خود را نشان می‌دهند.

وی تصریح کرد: این بهم تنیدگی اقتصاد و صنعت جهانی را نمی‌توانیم برای همیشه از نظرمان دور کنیم.

وزیر سابق امور خارجه ایران با بیان اینکه در حوزه سیاست خارجی روندهای متفاوتی پس از انقلاب داشته‌ایم، افزود: جز در برخی از جهت‌گیری‌ و ناآرامی‌های خاص نمی‌توانیم بگوییم که برخی از منافع ملی این کشور مورد مطالبه کشورهای دیگر قرار گرفته است.

متکی ادامه داد: گاهی در هیئت دولت بحث بر سر این موضوع بود که انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست؛ در حالی که این مطالبه همه کشورهاست اما تنها در رویکرد با یکدیگر متفاوت‌اند ما باید حق خود را از قوه به فعل تبدیل کنیم.

وی عنوان کرد: با یک طی طریق در یک دوره چهار ساله که در آخر خط به سال ۸۴ می‌رسد، برای ما ثابت شد که غرب با شیوه‌ای که در پیش گرفته، تنها می‌خواهد به غنی‌سازی ایران در مسائل هسته‌ای اجازه فعالیت ندهد.

وزیر سابق امور خارجه ایران اضافه کرد: در حدود دو سال و اندی که تعلیق صورت گرفت و درست در زمانی که در سال ۸۴ انتخابات ریاست جمهوری جدید انجام شد، غربی‌ها یک پیکیج به ما ارائه دادند که در آن اشاره شده بود که آنها آمادگی دارند در زمینه‌های مختلفی با ایران همکاری کنند؛ اما منوط به اینکه ایران از قصه غنی‌سازی خود صرف‌نظر کند.

متکی با اشاره به اینکه در دولت خاتمی توسط کلیت نظام تصمیم گرفته شد که نطنز از حالت تعلیق درآید و فعالیت خود را شروع کند، گفت: ما در اینکه با حوزه‌های سیاسی اقتصادی و... با دنیا تعامل داشته باشیم، شکی نداریم.

وی ادامه داد: ارتباط فقط ارتباط با ملت‌ها نیست بلکه بخشی از فعالیت‌های امروز روابط بین‌الملل مربوط به دولت‌ها و مطالبه‌ای است که از یکدیگر دارند، اما در نحوه این تعامل باید اصول و مبانی خود را در نظر بگیریم.

وزیر سابق امور خارجه ایران با بیان اینکه ما در دیپلماسی حیا نداریم، عنوان کرد: در هر سیاست و دیپلماسی باید پشتوانه قوی برای اعمال آن ایجاد شود که حمایت‌های مردمی نظام یکی از پشتوانه‌های اصلی آن می‌باشد که اگر این حمایت نباشد، سیاست به چالش کشیده می شود.

متکی با اشاره به این جمله که تحریم یک اقدام خلاف حقوق بشری است، تصریح کرد: ما باید به یک تحول اساسی در مفاهیم برسیم و اگر منطق نداشته باشیم، طرف دیپلماسی ما را به چالش می‌کشد.

وی ادامه داد: غربی‌ها در دنیا ادعا می‌کنند که ما باید گردش آزاد اطلاعات داشته باشیم و مردم حق دارند بدانند؛ اما وقتی ریزتر به مسائل می‌نگریم مشاهده می کنیم که آنها در اینجا هم متوسل به زور می‌شوند و توسل به زور یعنی بیان پنهان منطق.

وزیر سابق امور خارجه ایران با بیان اینکه انقلاب اسلامی چیزی نبود جز نمایش مصاف دو منطق گفت: در سرنوشت ۱۰ ساله اخیر آمریکا در افغانستان و عراق هیچ کس نگفت که آنها پیروز شده‌اند؛ در حالی که قدرت اول جهان بودند و آنها در مصاف با منطق زور، شکست خوردند.

متکی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ماجرای هسته‌ای ایران خاطرنشان کرد: اوباما برای اینکه ژست دیپلماسی به خود بگیرد، دو نامه به نخست‌وزیر برزیل و ترکیه فرستاد و آمادگی خود را برای همکاری با ایران در صورتی که ایران اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده خود را ارائه دهد، اعلام کرد و اینکه آمریکا در قبال آن، سوخت به راکتور تهران بدهد.

وی گفت: پس از بررسی پذیرفتیم که حاضریم تولیدات ۲۰ درصد‌ اورانیوم را بدهیم که پس از برگزاری اجلاس سه جانبه ایران،‌ برزیل و ترکیه، ایران موافقت خود را اعلام کرد و اوباما می‌‌توانست آن را توفیقی برای خود محسوب کند اما یکباره به جای پذیرش حرکت، به سمت قطعنامه علیه ایران حرکت کرد.

وزیر سابق امور خارجه ایران در بخش پایانی سخنان خود با بیان اینکه غربی‌ها از ابتدا می‌دانستند در مسئله هسته‌ای، ایرانی ها به دنبال چه چیزی هستند، عنوان کرد: ‌ظاهر این قضیه تعلیق داوطلبانه بود و اسما مربوط به غنی‌سازی اما در مذاکره می‌خواستند کسی در دانشگاه‌های صنعتی شریف و دیگر دانشگاه‌های کشور به سمت مسائل هسته‌ای حرکت نکند.

متکی در پاسخ به سوال دانشجویی مبنی بر اینکه ارزیابی شما از سیاست خارجی ایران چیست، اذعان کرد: آقای صالحی یکی از همکاران بسیار فعال و خدمت‌گزار است و کار تا در جایی سامان نیابد، نمی‌توان ارزیابی درستی از وضعیت فعلی ارائه کرد.

براساس این گزارش، این مراسم به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز در تالار فجر این دانشگاه و در میان استقبال گسترده دانشجویان برگزار شد.