ورق بازار نفت به نفع ایران برگشت

طی یک ماه اخیر گمانه‌زنی‌های متعددی مبنی بر تصمیم نهایی اوپک بر سر کاهش تولید مطرح شده بود که درنهایت توافق‌های دوجانبه و چندجانبه کشورهای عضو و حتی کشورهای غیرعضو و اظهارات رسمی و غیررسمی مقام‌های نفتی آن‌ها، این موضوع را پیش از اجلاس ۱۷۶ مسجل کرد که توافق بر سر تداوم کاهش تولید نفت قطعی است؛ موضوعی که طبق گفته مقام ارشد نفت ایران و کارشناسان داخلی می‌تواند منافعی را نصیب ایران کند.
به گزارش ایسنا، گروه اوپک محدودیت عرضه خود را در ژانویه سال ۲۰۱۷ به منظور پایان دادن به اشباع عرضه جهانی نفت و تقویت قیمت‌ها آغاز کرد؛ این سیاست موفق شد سطح ذخایر را کاهش داده و قیمت‌ها را بالا ببرد. با این حال این گروه در ماه ژوئن تحت فشار ترامپ در آستانه بازگشت تحریم‌های واشنگتن علیه ایران موافقت کرد که میزان تولید خود را مجموعاً یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.
اوپک و متحدانش که اوایل پاییز برای جبران تأثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر بازار، از تسهیل محدودیت تولید صحبت می‌کردند، اواخر فصل از ضرورت کاهش تولید برای جلوگیری از بالا رفتن سطح ذخایر جهانی نفت حرف زدند و تحت تأثیر نگرانی‌ها نسبت به نزول قیمت نفت و عرضه فزاینده، موافقت کردند تولیدشان را محدود کنند.
تحت این پیمان مقرر شد تولید آن‌ها از اول ژانویه برابر با ۱۱ دی سال ۱۳۹۷ به مدت شش ماه ۱.۲ میلیون بشکه در روز محدود شود که سهم اوپک از این کاهش تولید ۸۰۰ هزار بشکه در روز است.
کاهش تولید، یک چرخش ۱۸۰ درجه‌ای در سیاست تولید اوپک پلاس بود که اوایل تابستان سال گذشته (ژوئن ۲۰۱۸) تحت فشار رئیس جمهور آمریکا موافقت کرد تولیدش را افزایش دهد و کمبود احتمالی عرضه ناشی از بازگشت تحریم‌ها علیه صادرات نفت ایران را جبران کند اما صدور معافیت از تحریم‌های آمریکا به شماری از مشتریان نفتی ایران، این گروه را غافلگیر کرد و اعضای بزرگش شامل عربستان سعودی که احساس می‌کردند فریب آمریکایی‌ها را خورده‌اند، برای اجتناب از تکرار بحران نفتی سال ۲۰۱۴، در سیاست تولید خود تجدیدنظر کرده و مجدداً به محدودیت عرضه روی آوردند.
با این حال تولیدکنندگان اوپک در آخرین روزهای سال ۱۳۹۷ نشست آوریل را لغو کردند و بر ادامه کاهش تولید تا ژوئن تاکید کردند. حتی عربستان سعودی به احتمال ادامه کاهش تولید تا پایان سال ۲۰۱۹ اشاره کرده است.

به چیزی که دنبال آن بودیم، رسیدیم
اما این‌که در صد و هفتاد و ششمین نشست اوپک چه گذشت، موضوعی است که بیژن زنگنه، وزیر نفت آن را اینگونه توصیف می‌کند: "جلسه خوبی بوده و ایران به چیزی که دنبالش بوده، رسید. اما چه بخواهیم و چه نخواهیم از آنجا که نفت تا حدودی سیاسی است، نمی‌توانیم این موضوع را که نفت یک ماهیت سیاسی قوی دارد، رد کنیم، اما عده‌ای از نفت به عنوان ابزاری علیه تولیدکننده‌هایی مانند ایران و ونزوئلا استفاده می‌کنند."
وی با بیان اینکه درباره قدرت زیاد عربستان و روسیه و احتمال بی‌اهمیت شدن اوپک، نگران نیست گفت: "من باور دارم حتی اگر آمریکا به ما ملحق شود، من از آن استقبال می‌کنم و اگر تولیدکنندگان نفت با هم همکاری کنند، من هیچ نگرانی درباره آن ندارم. روسیه برای ما مهم است که به ما ملحق شود و همکاری داشته باشد، به‌ویژه در شرایط دشوار، ما به روسیه نیاز داریم. در دوران وزارت من، در گذشته بارها به روسیه سفر کرده‌ام تا آنها را قانع کنم با اوپک همکاری کنند و اکنون که آنها پذیرفته‌اند، به آنها خوشامد می‌گوئیم و این یک فرصت خوب برای بازار است تا تثبیت شود و تنش‌ها کاهش یابد."
ایران به تضمین‌های مورد نظر خود در اوپک دست یافت
شواهد نشان می‌دهد که ایران تضمین‌هایی را که می‌خواست به دست آورده است. درباره اساسنامه همکاری اوپک و غیر اوپک هم اینگونه اعلام شده که این اساسنامه غیرالزام آور است و دوم و بسیار مهم، اینکه در قطعنامه پایانی نشست اوپک، امضا و توافق شده که این اساسنامه هیچ تأثیری بر اوپک و موجودیت آن ندارد. چرا که به گفته زنگنه سنت این است که نخست اوپک توافق می‌کند که باید با اجماع باشد، سپس آن را به غیر اوپک ارائه می‌کند تا تأیید کند. ما درباره این مسئله و سازوکار تصمیم‌گیری توافق کردیم و اوپک به عنوان اوپک پابرجاست و این مقررات جدید، هیچ تأثیر منفی بر این موضوع ندارد.

توافق کاهش تولید اوپک به تثبیت بازار جهانی نفت کمک خواهد کرد
در این رابطه سید مهدی حسینی، کارشناس ارشد حوزه انرژی به ایسنا گفت: "توافق کاهش تولید اوپک به تثبیت بازار جهانی نفت کمک خواهد کرد و گرچه این تصمیم دستخوش اتفاقاتی بود اما اکنون می‌توان نسبت به اتحاد اوپک امیدوار بود، چرا که اوپک مجدد توانست به اجماع برسد که این مساله در شرایط فعلی امری مهم است."
وی با اشاره توافق عربستان و روسیه در اجلاس سران G۲۰ در ژاپن، اظهار کرد: "همانطور که وزیر نفت کشورمان اعلام کرد این کار بسیار غلط بود چرا که تصمیمات اوپک باید به صورت جمعی باشد و نباید گروهی خارج از اوپک وارد این تصمیم‌گیری شود."
حسینی ادامه داد: "این مساله می‌توانست شروع تضعیف اوپک در بازار نفت باشد اما اکنون شاهدیم که اوپک دوباره توانست به توافق برسد آن هم در مورد کاهش تولید که امری بسیار خوب و پسندیده است. اما باید این مساله را از دو بعد مورد بررسی قرار داد؛ نکته اول منفعت این موضوع برای کشورمان و مسأله‌ی دوم ایجاد امنیت تولید برای کشور آمریکاست."
این کارشناس اظهار کرد: "اتفاقاتی که می‌افتد به این که قیمت نفت افزایش پیدا کند منجر خواهد شد و با توجه به این‌که ایران با کاهش صادرات مواجه بوده، قطعاً این افزایش قیمت می‌تواند به نفع ما باشد. درباره کشور آمریکا نیز باید گفت که شرایط فعلی موجب ایجاد امنیت تولید برای آمریکا شده است."
به‌گفته وی "انتظار نمی‌رود که قیمت نفت افزایش خیلی زیادی داشته باشد، اما قیمت بین ۶۸ تا ۷۰ دلار برای ما قابل قبول است."