فردوسی بزرگ درباره سیل چه گفته؟

یک کارشناس اقلیم‌شناسی گفت: سیل یک پدیده طبیعی و همزاد رودخانه‌هاست و گویا فراموش کرده‌ایم که رودخانه، خانه رود است و تصرف خانه رود هزینه‌های غیرقابل جبرانی به همراه دارد، چنانچه فردوسی بزرگ نیز هزار سال پیش، این مهم را با زبان شیوای شعر مورد تاکید قرار داده و می‌دانسته که نباید مسیل‌ها پر شود و تبدیل به جاده و پارک گردد: «به جویی که یک روز بگذشت آب / نسازد خردمند ازو جایِ خواب».
حمید منصوری در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با اشاره به وقوع سیل در برخی مناطق کشور گفت: در این خصوص نباید از اصل موضوع و دلایل تشدید سیلاب، علت ورود رسوبات به مخازن سدها و رودخانه‌ها و همچنین عدم رعایت حدود بستر و حریم رودخانه‌ها، مسیل‌ها و آبراهه‌ها غافل شویم.
منصوری ادامه داد: یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش رسوبات در دریاچه سدها و رودخانه‌ها، اجرای طرح‌های آبخیزداری و حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از تخریب وسیع جنگل‌ها در حوضه‌های بالادست رودخانه‌ها و سدهاست.
وی افزود: علاوه بر موضوع آبخیزداری و حفظ پوشش گیاهی، عدم رعایت بستر و حریم رودخانه‌ها و مسیل‌ها در طرح‌های عمرانی، طرح‌های هادی روستایی، طرح‌های تفضیلی شهرها و … مزید بر علت تشدید خسارات اخیر بوده است.
منصوری در ادامه خاطرنشان کرد: متأسفانه اغلب کسانی که در شرایط کنونی بدون کار کارشناسی و آسیب شناسی اظهار نظر و قضاوت می‌کنند، بدون اشاره به عدم اجرای طرح پیشگیرانه و کم هزینه از جمله طرح‌های آبخیزداری، تمام تقصیر را متوجه عدم لایروبی رودخانه‌ها و احداث سد می‌کنند.
این کارشناس اقلیم‌شناسی در برنامه‌ریزی محیطی ادامه داد: اگر طرح‌های آبخیزداری، طرح‌های جلوگیری از جنگل زدایی، طرح‌ها و برنامه‌های جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و پوشش گیاهی و … که هزینه اجرای آنها به مراتب چندین برابر کمتر از لایروبی رودخانه‌هاست به صورت جدی در دستور کار قرار بگیرد در پیشگیری از وقوع چنین سیلاب‌هایی بسیار تعیین کننده و مؤثر خواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: خیلی‌ها شاید متوجه این مهم نیستند که هزینه‌های لایروبی و پاکسازی مسیل‌ها و رودخانه‌ها چقدر بالاست، به طور مثال اگر تمام بودجه عمرانی یکسال یک استان را فقط به لایروبی و اصلاح مسیر رودخانه‌های آن استان اختصاص دهند باز هم کفایت نخواهد کرد و بخش زیادی از رودخانه‌ها دست نخورده می‌ماند.
منصوری افزود: ضمن اینکه سیل یک پدیده طبیعی و همزاد رودخانه‌هاست و گویا فراموش کرده‌ایم که رودخانه، خانه رود است و تصرف خانه رود هزینه‌های غیرقابل جبرانی به همراه دارد چنانچه فردوسی بزرگ نیز هزار سال پیش، این مهم را با زبان شیوای شعر مورد تاکید قرار داده و می‌دانسته که نباید مسیل‌ها پر شود و تبدیل به جاده و پارک گردد: «به جویی که یک روز بگذشت آب / نسازد خردمند ازو جایِ خواب»
این کارشناس اقلیم‌شناسی اظهار کرد: حال با توجه به موارد ذکر شده و تجارب حوادث پیشین و همچنین شرایط اقلیمی سرزمینمان باید بدانیم که سازگاری و همزیستی با سیلاب بهترین و عملی‌ترین راه حل برای زیستن و هم نشینی با طبیعت است و اینکه پیشگیری بهتر و کم هزینه‌تر از درمان است، از این رو با برنامه‌ریزی و اختصاص بودجه مناسب و باور قلبی به طرح‌های گفته شده می‌توان بخش زیادی از دغدغه‌ها و نگرانی‌ها را کاهش داد.
وی، دلایل وقوع سیلاب اخیر را برشمرد و گفت: نباید از نقش دخالت‌های بیش از حد در طبیعت، جنگل‌تراشی‌های بی وقفه و تخریب پوشش گیاهی، تغییر کاربری اراضی، جاده‌سازی، اجرای طرح‌های عمرانی بدون رعایت ضوابط مهندسی رودخانه و دخل و تصرف غیرمجاز در بستر و حریم رودخانه‌ها، مسیل‌ها و آبراهه‌ها، مهندسی نامناسب شهرها و تجاوز به بستر و حریم رودخانه‌ها در وقوع سیلاب اخیر غافل شد.