ادغام راه و ارتباطات، فقط در دو کشور آفریقایی

بحث ادغام یا انحلال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مدتی است که در دولت احمدی نژاد کلید خورده و با انتقادهای شدیدی رو به رو شده است. این رفتار به اندازه ای سوال برانگیز بود که نمایندگان مجلس را وادار کرد تا طرح دو فوریتی را به تصویب برسانند که دولت از هر گونه ادغام یا انحلال محروم باشد. در این رابطه با رمضانعلی سبحانی فرد، نماینده سبزوار و رییس کمیته مخابرات مجلس شورای اسلامی گفت وگو کردیم. عضو کمیسیون صنایع مجلس معتقد است که تنها دو کشور آفریقایی چنین کاری کرده اند و اگر این ادغام اتفاق بیفتد، مدیریت دولت احمدی نژاد در این مورد خاص با این دو کشور آفریقایی قابل قیاس است. گفت و گوی پایگاه خبری فریادگر با سبحانی فرد را می خوانید. 
گمان می کنید تکلیف وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چه شود و آیا وزیر راه و شهرسازی به اندازه ای توانایی دارد که مدیریت این وزارتخانه جدید را همزمان داشته باشد؟
ابتدا باید این انتقاد را از عملکرد دولت داشته باشیم زیرا نه تنها برکناری تقی پور از وزارت ارتباطات کار درستی نبود بلکه انتصاب نیکزاد بر این وزارتخانه در این مقطع زمانی و مدت باقی مانده از عمر دولت دهم به صلاح کشور نبود. اما این تنها یک اشکال نیست بلکه اگر قرار بود تغییری پیدا کند و فرد جدیدی انتصاب پیدا کند، باید از داخل مجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب می شد. نباید فراموش کنیم که این وزارتخانه بیش از ۶۰ سال سابقه دارد و در این مدت توانسته افراد متخصص و زبده ای را پرورش بدهد. اکنون هم تاکید ما بر این است که هر چه سریعتر وزیر جدید از سوی احمدی نژاد به مجلس معرفی شود و بیش از این وزارتخانه مهم و کلیدی ارتباطات و فناوری اطلاعات بدون وزیر نماند. 
چرا بر اهیمت وزارت ارتباطات تا بدین اندازه تاکید دارید؟
به دلیل نقش مهمی که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در کلان کشور دارد. این یک وزارتخانه تخصصی است و حتی سرپرست آن نباید یک آدم غیر مطلع باشد. بنابراین لزومی نداشت که برای مدیریت آن حتی در یک مقطع کوتاه از وزیر راه و شهرسازی استفاده شود. مهمتر اینکه اگر احمدی نژاد نسبت به همه شک دارد یا بهتر بگوییم اعتماد لازم را ندارد، باز هم نباید شخصی را از بیرون وزارت ارتباطات وارد مجموعه کند. از همه مهمتر دلیلی نداشت وزیر راه و شهرسازی را انتخاب کند که سنخیتی بین این ۲ وزارتخانه وجود ندارد. 
گمان می کنید نیکزاد توانایی اداره دو وزارتخانه را ندارد؟
بحث ما بر سر داشتن توانایی نیست، بلکه حرف ما بر سر این است که در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی شامل دو وزارتخانه ای است که در گذشته ادغام شده و این وزارتخانه در حال حاضر بسیار حجیم است. فراموش نکنیم که مدت زیادی نیست که ۲ وزارتخانه راه، و مسکن و شهرسازی ادغام شده و هنوز دولت برای این وزارتخانه ها شرح وظایف ندارد به همین دلیل است که حجم بالای کار باعث شده تا مدیریت نیکزاد صرفا به سمت مسکن معطوف باشد و مدیریت بر راههای کشور مغفول مانده و اوضاع نابسامانی دارد. لذا به نظر می رسد که انتصاب سرپرست از وزارت راه و شهرسازی خیلی انتصاب درستی نبوده است. از طرف دیگر اگر ذهنیت دولت بر این است که این ۲ وزارتخانه را ادغام کند، باید بداند که این ادغام هم جایگاهی ندارد. به لحاظ اینکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یک وزارتخانه تخصصی و نهادی است که زیر ساخت توسعه کلیه وزارتخانه های دیگر و جامعه محسوب می شود. با نگاهی به قانون برنامه پنجم توسعه متوجه اهمیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می شویم. در ماده های ۴۶ تا ۴۹ این قانون بر توسعه شبکه ملی اطلاعات، بحث دولت و پرتال الکترونیک، بحث سامانه سلامت و کارت سلامت، بحث پول و سامانه سیستم های متمرکز بانکداری، امضای الکترونیک و بسیاری موارد دیگر تاکید شده و تحقق تمام این مواد قانونی بستری امن می خواهد. امنیت کشور در گرو داشتن وزارت ارتباطات و فناوری کارآمد است. 
امنیت کشور چه ربطی به وزارت ارتباطات دارد؟
با نگاهی به شرایط ایران و جهان، متوجه می شویم که در این مقطع زمانی، همه روزه دچار بحران حمله های سایبری می شویم، اگر بستر امن نداشته باشیم یا از داشتن شبکه ملی اطلاعات بهره مند نباشیم، قطعا بدانید که داده های اطلاعاتی ما دچار حملات و سوء استفاده دشمن می شود. لذا وزارت ارتباطات از این منظر جایگاه حساسی دارد. در همین راستا مقام معظم رهبری دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را داده اند تا سیاستگذاری های کلان در زمینه فضای مجازی را اعمال کند و این حساسیت موضوع را می رساند. لذا از این جهت به نظر می رسد که با حساسیت بالایی باید به این قضیه توجه کرد. از طرف دیگر، اگر به سیاست های اصل ۴۴ قانون برنامه نگاه کنیم، می بینیم در ماده ۲ سیاست های اصل ۴۴ گروه ۳ تعداد ۱۱ جزء را از واگذاری به بخش خصوصی مستثنی کرده که ۲ جزء آن مربوط به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است که اهمیت این وزارتخانه را می رساند. نباید فراموش کنیم که بخش شبکه های مادر مخابراتی و توزیع فرکانس ها برای کشور اهمیت بالایی دارد. از طرف دیگر تجزیه مبادلات پستی نیز مهم است، زیرا خدمات پستی یک خدمات پایه برای کشور است که اینها باید در حاکمیت بماند و به بخش خصوصی واگذار نشود.
تجربه نشان داده که هر گاه نظر احمدی نژاد نسبت به یکی از مدیرانش تغییر یافته، وی را به هر قیمتی تغییر داده که نمونه آنرا حتی در مورد مصلحی وزیر اطلاعات هم دیدیم. گمان می کنید احمدی نژاد شخص مطمئنی را نداشته که از نیکزاد برای سرپرستی این وزارتخانه استفاده کرده است؟
انتقاد و البته تعجب ما نیز همین است که آیا در یک وزارتخانه بزرگی مانند ارتباطات و فناوری اطلاعات با آن پیشینه قدیمی، شخصی پیدا نشده که احمدی نژاد از مدیر وزارتخانه دیگر برای سرپرستی استفاده کرده است؟ شاید هم بحث بر سر این است که رییس دولت دهم از موقعیت وزارت ارتباطات آگاهی لازم را نداشته و گمان کرده که در این وزارتخانه آدم کارآمد و توانمندی ندارد! شاید هم آدم مورد اطمینانی نداشته است. اما سوال ما این است که در کشور جمهوری اسلامی ایران با این همه ادعای دست یابی به فناوری ماهواره ای، در یک وزارتخانه ای که بیش از ۳۲ هزار پرسنل دارد و اگر بخواهیم سازمان تنظیم مهارت و پست را در هم نظر بگیریم، نزدیک به ۶۰ هزار نیروی متخصص دارد، مگر می شود شخص امین، توانمند و متخصصی نداشته باشیم؟ بحث ما هم همین است که باید از مجموعه خود وزارتخانه استفاده شود و اکنون نیز تعجب می کنیم که با وجود مصوبه مجلس، چرا احمدی نژاد همچنان به سرپرستی نیکزاد تمایل دارد؟ 
شما قصد دارید با این رفتار احمدی نژاد چه برخوردی کنید؟
همانطور که دیدید، ما طرح ۲ فوریتی توقف ادغام وزارتخانه ها را ارائه کردیم و دستورات آن نیز گرفته شد و به هیات رئیسه رسید و به سرعت نیز ۲ فوریت و کلیات و جزییات آن تصویب و نهایی شد. دلیل نمایندگان برای تصویب این دو فوریت به خاطر آن بود که باور داشتیم در فضای فعلی کشور اصلا زمان ادغام یا انحلال وزارتخانه ها نیست به همین دلیل بود که در این طرح ذکر کردیم حداقل تا یک سال آینده از ادغام وزارتخانه و انتزاع وظایف و اختیارات و مسوولیت های وزارتخانه ها و موسسات دولتی به سایر قسمت ها جلوگیری شود، مگر اینکه مجلس اهمیت آنرا تشخیص بدهد و با مجوز مجلس باشد. 
مگر در قانون برنامه پنجم توسعه مقرر نشده بود که دولت ۱۷ وزارتخانه داشته باشد و اکنون ۱۸ وزارتخانه داریم که باید دو وزارتخانه دیگر ادغام شود؟
این درست است که ۲۱ وزارتخانه با ادغامهایی که صورت گرفت به ۱۷ وزارتخانه کاهش یافت اما فراموش نشود که بنا بر تشخیص نمایندگان مجلس هشتم، یک وزارتخانه دیگر یعنی وزارت ورزش و جوانان به دولت اضافه شده است. شاید دولت برداشت این چنینی داشته باشد که باید یک وزارتخانه دیگر حذف یا در وزارتخانه دیگر ادغام شود و احمدی نژاد هم بنا بر دلایلی که هنوز برای ما مشخص نیست، تصمیم به قربانی کردن وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گرفته است. البته اگر دولت برداشتی این چنین داشته باشد، بنا بر مصوبه مجلس باید برای تصویب آن به مجلس بیاید و ادغام یا انحلال باید در مجلس تصویب شود. ولی آنچه اکنون مهم است، با تصویب این قانون، هر گونه تغییر در این ۱۸ وزارتخانه باید با نظر مجلس باشد. مهمتر اینکه برنامه پنجم توسعه در اول راه است و ۴ سال دیگر فرصت داریم تا یک وزارتخانه را حذف کنیم. اکنون بسیاری از موارد برنامه پنجم توسعه انجام نشده و از برنامه عقب هستیم و نمی دانیم چرا دولت به این ماده پیله کرده است. 
با توجه به بزرگ بودن دولت، آیا ادغام وزارتخانه ها را صلاح می دانید؟
به عقیده من در شرایط کنونی که میزان بیکاری بالاست و حذف وزارتخانه ها به اشتغال موجود زیان می زند، هر گونه تغییر یا ادغام در وزارتخانه ها اصلا به صلاح مملکت نیست. 
اگر قرار باشد شما تصمیم گیری کنید و ادغام هم واجب باشد و در ماههای پایانی برنامه پنجم باشیم، کدام وزارتخانه ها را انتخاب می کنید؟
من به این اعتقاد دارم که باید قبل از هر کاری در مورد آن بررسی انجام شده باشد. مدیران ما یا باید امری را تجربه کرده باشند یا از تجربه دیگران استفاده کنیم و غیر از این هم نیست. البته به هیچ وجه به ادغام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد نیستم. ما وضعیت ۱۳۰ کشور را بررسی کردیم و فقط ۲ کشور هستند که وزارت حمل و نقل و زیر ساخت و ارتباطات دارند که کشورهای گینه بیسائو و مالت است و در ۱۳۰ کشور دیگر یا وزارت ارتباطات دارند یا تحت عنوان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا تحت عنوان وزارت ICT فعال است یا تحت عنوان وزارت نوآوری فناوری اطلاعات و وزارت پست و فناوری اطلاعات است و شاید هم اسامی دیگری داشته باشد اما در مجموع این وزارتخانه در تمامی کشورهای جهان مستقل است. شک نکنید که اگر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را با هر وزارتخانه دیگری ادغام کنیم، فکر میکنم مدیریت کشور ما حداقل در این مورد خاص، در رده گینه بیسائو و مالت باشد.
گفت و گو : کورش شرفشاهی