۱۸ آذر ۱۳۴۰، روز افتتاح شرکت هفت تپه+ گزارش تصویری

۵۷ سال پیش در ۱۸ آذر ۱۳۴۰، شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه توسط محمدرضا شاه پهلوی افتتاح شد. علی امینی، نخست وزیر، و شمار دیگری از مقامات دولتی، شاه را در افتتاح کارخانه قند نیشکر هفت تپه همراهی می‌کردند. در آن زمان، کشت و صنعت نیشکر هفت تپه در حالی افتتاح می‌شد که بنیان‌گذار آن، یعنی ابوالحسن ابتهاج، که پایه‌گذار اصلی برنامه‌ریزی توسعه در ایران بود، در ۲۰ آبان همان سال بازداشت شده بود و در زندان به سر می‌برد! ابتهاج در همان روز بازداشت‌اش خطاب به خبرنگاران گفته بود: «در مملکتی که دزدها آزادانه راه می‌‏روند، من باید به زندان بروم. اتهام من آبادانی‌های خوزستان است». شرکت هفت تپه در این ۵۷ سال، تاریخ پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است...
به گزارش مردم سالاری آنلاین، احداث مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت تپه، جزئی از طرح عمران خوزستان بود که ابوالحسن ابتهاج، مدیرعامل سازمان برنامه، آن را در دهه ۳۰ شمسی کلید زده بود. ابتهاج بعداً در ۲۰ آبان ۱۳۴۰ و تنها چند هفته پیش از افتتاح کارخانه هفت تپه به اتهام سوء استفاده مالی به زندان افتاد.
طرح عمران خوزستان براساس طرح سازمان دره تنسی آمریکا ریخته شده بود. طرح عمران خوزستان که در سازمان برنامه و عمدتاً توسط مشاوران آمریکایی تدوین شده بود، عبارت بود از ‌ایجاد سدی بر روی رودخانه دز برای تولید ۵۲۰‌ هزار کیلووات برق، به زیرکشت درآوردن ۱۲۵‌هزار هکتار اراضی زیر سد، ‌ایجاد و کشت مزارع نیشکر و احداث کارخانه تولید شکر از نیشکر.
ابتهاج در کتاب خاطراتش درباره طرح نیشکر هفت‌تپه می‌گوید: «برای مطالعات اولیه طرح، یکی از مشهورترین متخصصان دنیا را که اهل پورتوریکو بود به ایران آوردیم. او پس از مطالعات اولیه گفت کمتر نقطه‌ای در دنیا استعداد خوزستان را [برای کاشت نیشکر] دارد و پیش‌بینی کرد که محصول سالانه نیشکر در حدود ۹۰ تن در هر هکتار باشد که در عمل، چند سال بعد متوسط محصول نیشکر هفت‌تپه به ۱۳۷ تن در هکتار رسید. مطالعات خاک‌شناسی انجام شد و ۱۰ هزار هکتار زمین در نقطه معینی برای کشت نیشکر در نظر گرفته شد. تصمیم گرفته شد در این زمین نیشکر کاشت شود و تا زمان برداشت محصول کارخانه قند نیشکر را تأسیس کنیم». به هر روی، ابتهاج پیش از آن که کشت و صنعت نیشکر هفت تپه افتتاح شود از ریاست سازمان برنامه استعفاء داد و در آبان ۱۳۴۰ نیز به زندان افتاد.
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه که در نزدیکی شهر تاریخی شوش و در فاصله ۱۰۰ کیلومتری اهواز قرار دارد، از همان آغاز نقش مهمی در تولید شکر مورد نیاز کشور داشت و علاوه بر این، نقش آن در ایجاد مشاغل پایدار در شهرستان شوش و استان خوزستان نیز غیرقابل انکار است. وسعت اراضی این شرکت، ۲۴ هزار هکتار و تعداد کارگران آن حدود ۵ هزار و پانصد نفر است. علاوه بر این، شرکت هفت تپه به‌صورت غیرمستقیم نیز تعداد بسیاری زیادی نیز شغل در کشور ایجاد کرده است.
 
شرکت کشت و صنعت هفت تپه پس از انقلاب
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه پس از انقلاب نیز شرکتی دولتی محسوب می‌شد و در برخی سال‌ها تولید شکر آن حتی به بیش از ۱۰۰ هزار تن هم رسید. به‌عنوان مثال، در سال ۱۳۸۱ رکورد تولید ۱۰۰ هزار تن شکر سفید در هفت تپه شکسته شد.
با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، تعرفه واردات شکر به سرعت کاهش یافت تا این که در سال ۸۵ تعرفه واردات شکر خام به صفر رسید. کاهش تعرفه واردات شکر ضربه مهلکی به شرکت هفت تپه وارد کرد و باعث ضرر و زیان هنگفت این شرکت شد.
علاوه بر این، نوسازی تجهیزات شرکت هفت تپه در دهه ۸۰ به درستی صورت نگرفت و این امر باعث شد تا بهره‌وری این شرکت به دلیل تجهیزات فرسوده و قدیمی پایین بیاید. این عامل در کنار کاهش شدید تعرفه واردات شکر و زیان‌ده شدن شرکت هفت تپه، باعث شد تا در نیمه دوم دهه ۸۰، شرکت نتواند حقوق کارگران را به موقع پرداخت کند و به تدریج اعتراضات کارگری در هفت تپه آغاز شد. سال ۸۶ را می‌توان سال آغاز اعتراضات کارگری در هفت تپه، قلمداد کرد.
با اجرایی شدن سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، شرکت هفت تپه نیز در فهرست سازمان خصوصی‌سازی قرار گرفت. اما روند واگذاری هفت تپه عملاً تا سال ۹۴ طول کشید. شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه در سال ۹۴ به بخش خصوصی واگذار شد. این شرکت که به نوعی زندگی بسیار از مردم در شهرستان شوش به آن گره خورده است و یکی از استراتژیک‌ترین محصولات کشور، یعنی شکر را تولید می‌کند، تنها با پیش پرداخت شش میلیارد تومانی به دو شرکت پیمانکاری در استان لرستان به نام‌های زئوس و آریاک واگذار شد.
بعد از واگذاری شرکت هفت تپه، وضع کارگران این شرکت بدتر از گذشته شد و اعتراضات کارگران این شرکت نیز به‌طرز چشمگیری افزایش یافت. کارگران شرکت هفت تپه که در شرایط بسیار سخت ودشوار کاری و بخش‌هایی از آن‌ها بدون تجهیزات ایمنی مشغول به‌کار هستند، در آخرین دور اعتراضات خود که در آبان سال جاری برگزار شد، می‌گفتند که دستمزدشان اغلب ماهیانه یک میلیون و دویست هزار تومان است و به دلیل عدم پرداخت همین دستمزد اندک، حتی توانایی خرید نان را هم ندارند. پس این سال‌های پرفراز و نشیب، باید دید آیا مشکلات شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه حل می‌شود و تولید در این شرکت یک‌بار دیگر به روزهای پررونق خود بازمی‌گردد یا خیر.
گزارش تصویری زیر افتتاح شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه را در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۴۰ نشان می‌دهد.