ماجرای اعتراضات کارگران نیشکر هفت تپه چیست؟

شرکت نیشکر هفت تپه و اعتراضات بی ثمر کارگرانش مدتهاست به گوش ما آشنا شده است. اعتراضات پرتلاش‌ترین و کم درآمدترین قشر جامعه که مدام تکرار می‌شود اما به جایی نمی‌رسد! کارگران شرکت نیشکر هفت تپه امسال هم بیش از 40 روز است که در اعتراض به حقوق اولیه خود اعتصاب کرده‌اند، همچون سال‌های 96 و 97! اما کارگران هفت تپه در همه این سال‌ها به چه چیزی معترض بودند؟ چرا وضعیت نیشکر هفت تپه به اینجا رسیده است؟ اعتراضات کارگری از چه زمان آغاز شده؟ چرا این مشکلات هنوز حل نشده است؟ «مردم سالاری آنلاین» تلاش کرده است در این گزارش به این سوالات پاسخ دهد:
 
شرکت نیشکر هفت تپه کجاست؟
شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه در محدوده باستانی هفت‌تپه و بر روی آثار به جامانده از تمدن عیلام بنا شده‌است. این شرکت در نزدیکی شهر تاریخی شوش دانیال و معبد چغازنبیل و در حدفاصل ۴۵ کیلومتری جاده اندیمشک به اهواز در استان خوزستان قرار دارد.
کشت نیشکر در ایران سابقه‌ای طول درازی دارد. کشت این محصول در خوزستان از سال ۱۳۱۹ آغاز شده بود اما انگلیسی‌ها که نفت ایران را کنترل و برداشت می‌کردند با توسعه‌ی کشت آن در این استان مخالف بودند. اواسط دهه‌ی ۳۰ که دست انگلیسی‌ها از نفت کوتاه و پای آنها از جنوب کشور بریده شد، موضوع کشت نیشکر دوباره مطرح شد و کارشناسان وقت، خوزستان را مناسب‌ترین منطقه برای این کار تشخیص دادند.
پروژه شرکت نیشکر هفت تپه نیز از سال 1330 شروع شده و آذر سال 1340 اولین محصول نیشکر این پروژه برداشت شد. اما به‌طور رسمی این شرکت کار خود را از سال ۱۳۴۵آغاز کرده ولی در سال ۱۳۵۴ به‌طور رسمی با نام شرکتی که اختیار انجام عملیات کشاورزی برای تولید نیشکر و ایجاد صنایع و فراورده‌های وابسته را دارد ثبت شده ‌است.
در این مجموعه در کنار تولید شکر از ساقه نیشکر، کارخانه‌های کاغذ پارس (تولید کاغذ با استفاده از تفاله نیشکر)، شرکت حریر خوزستان (تولید کاغذ بهداشتی یا تیشو)، شرکت‌های خوراک دام و طیور، ملاس فعالیت دارند.
 
چه اتفاقاتی برای نیشکر هفت تپه افتاد؟
رکورد تولید شکر در این مجتمع تا قبل از انقلاب به صد هزار تن هم رسیده است. اما متاسفانه با آغاز جنگ تحمیلی و مشکلاتی که برای مجموعه پیش می‌آید میزان تولید تا 50 هزار تن کاهش پیدا می‌کند.
اوضاع به همان منوال ادامه پیدا نمی‌کند و خوشبختانه در سال 69 با نوشته شدن اساسنامه جدید طرح توسعه شرکت نیشکر هفت تپه کلید میخورد و از سال 70 دوباره به جان می‌گیرد. این مجموعه در سال 82 و 83 رکودی معادل تولید 108 هزار تن داشته است. آنگونه از شواهد پیداست وضعیت این مجموعه تا سال 84 وضعیت مطلوبی بوده است اما در سال 84 با ضربه‌ای که به تولید وارد می‌شود ورق برگشته و اولین اعتراض کارگران به نپرداختن 3 ماه حقوق و دستمزد شروع می‌شود. مهرماه ۸۶ دولت با پرداخت بخشی از حقوق معوقه‌ی کارگران، آنان را راضی کرد.
آبان ۱۳۸۶ کارگران تصمیم گرفتند برای پیگیری جدی‌تر مطالباتشان، سندیکای کارخانه را که از سال ۵۳ تأسیس شده بود، دوباره راه بیندازند. مرداد سال ۸۷ بیش از دو هزار نفر از کارگران، اولین هیئت مؤسس سندیکای کارگران نیشکر هفت‌تپه را تشکیل دادند. در نهایت اعتصاب کارگران باعث شد طرح خصوصی‌سازی که در سال 84 مطرح شده بود برای مدتی به تعویق بیفتد.
اواسط دهه‌ی ۸۰ بحث خصوصی‌سازی این واحد تولیدی به دلایلی نظیر فرسودگی خطوط تولید، زیان‌ده بودن و بدهی‌های بسیار زیاد مطرح شد و در سال ۱۳۸۶ این کارخانه‌ رسماً مشمول قانون خصوصی‌سازی شد. شرکت نیشکر هفت تپه در سال 87 به بدترین روزهای خود را گذراند و تولید این مجموعه تا 18 هزار تن کاهش یافت. اما چه اتفاقی در سالهای پایانی دهه 80 کمر شرکت نیشکر هفت تپه را شکست؟ بله، واردات عجیب و غریب شکر! آنچه در اخبار آمده است بیانگر این موضوع است که طی سال‌های 86 تا 88 چیزی حدود  5 میلیون تن قند و شکر به کشور وارد شده در حالی که نیاز کشور در سال حدود 2 میلیون تن بوده است. جالب است که بدانید در همان سال‌ها تعرفه واردات شکر از 150 درصد به 10 درصد کاهش پیدا می‌کند.
نکته دیگری که در این چند سال بارها صدای کارگردان را درآورده خصوصی سازی بوده است. ۱۵ اسفند سال ۹۴ نایب رئیس نظام صنفی کشاورزی خوزستان با اشاره به ورشکستگی شرکت نیشکر هفت‌تپه گفت: «این شرکت تنها با واگذاری به بخش خصوصی می‌تواند احیا شود و به چرخه تولید بازگردد». خریداران، دو جوان ۲۸ و ۳۱ ساله بودند. امید اسدبیگی و مهرداد رستمی با پرداخت 6 میلیارد تومانی مجتمع نیشکر هفت تپه را در اختیار گرفتند، مجتمعی 27 هزار هکتاری را. همین دو نفر در حال حاضر پرونده قطوری در قوه قضائیه دارند اما به قید وثیقه آزاد هستند! این دو نفر علاوه بر این که متهم به پرداخت رشوه‌های هنگفتی معادل 950 سکه بهار آزادی، 3میلیارد تومان پول نقد و 62 هزار دلار هستند، یک ونیم میلیارد دلار ارز دولتی را باید در سال 96 با آن مشکلات کارگران را برطرف می‌کردند، در بازار آزاد به فروش رسانده‌اند!
شرکت نیشکر هفت‌تپه در شرایطی در سال ۹۶ اسپانسر تیم فوتبال استقلال خوزستان شده بود که علاوه بر بدهکاری به کارگرانش، به گفته‌ی مدیرکل تأمین اجتماعی خوزستان در همین سال بیش از ۲۸۰ میلیارد تومان به اداره کل تأمین اجتماعی خوزستان بدهی»داشت و ۱۵ هکتار از املاک شرکت توسط تأمین اجتماعی مصادره شده بود.
اعتراض کارگران نیشکر هفت‌تپه در آبان ماه سال 97 به اوج خود رسید،  این اعتراضات از 27 آبان 97 شروع شد. درست زماني که نزديک به 6000 کارگر شرکت کشت و صنعت نيشکر هفت تپه به دليل مشکلاتي که براي کارخانه آنها ايجاد شده بود نتوانستند حقوق و مطالبات خود را دريافت کنند. آنها تقاضای عجیب و غریب نداشتند آنها فقط مزد کاری را می‌خواستند که انجام داده بودند. نه درخواست افزایش حقوق داشتند و نه رقم عجیبی را طلب می‌کردند! آنها فقط میخواستند حقوق ناچیزشان سر وقت پرداخت شود نه با ماه‌ها تاخیر. در این اعتراضات 15 نفر دستگیر شدند. 11 آذر 97 کارگران مجتمع نيشکر هفت تپه به سر کار خود بازگشتند. 21 آذر هم اسماعيل بخشي يکي از فعالان کارگري بازداشتي شرکت نيشکر هفت‌تپه با توديع وثيقه به ميزان 400 ميليون تومان آزاد شد. 4 دي ماه همان سال هم وکيل مدافع کارگران شرکت کشت و صنعت نيشکر هفت تپه از صدور قرار منع تعقيب براي 15 نفر از کارگران بازداشتي اين شرکت و آزادي آنها خبر داد.
اعتراضات کارگران هفت تپه در سال 99 همچنان ادامه دارد. آنها تا روز سه شنبه، 44 روز است که اعتصاب کرده‌اند. آنها به دلیل پرداخت نشدن سه ماه دستمزد، تمدید نشدن دفترچه‌های تأمین اجتماعی و درمانی و بلاتکلیفی وضعیت شغلی‌شان دست به اعتصاب زده‌اند، کارگران هفت تپه همچنین میخواهند مالکیت خصوصی شرکت نیشکر هفت تپه لغو شود. آنها معتقد هستند که مشکلات آنها از زمانی آغاز شد که هفت تپه به بخش خصوصی واگذار شد. آنها همچنین می‌خواهند کارگران اخراجی دوباره مشغول به کار شوند. همچنین امید اسدبیگی و مهرداد رستمی بازداشت و محاکمه شوند.
اینفوگرافی مردم سالاری آنلاین را درباره نیشکر هفت تپه اینجا ببینید.

گزارش: مانیا شوبیری