ابعاد خیره‌کننده قاچاق کالاهای اساسی به کشورهای همسایه

اقتصاددانان در دهه‌های گذشته قاچاق کالا به ایران را یکی از دلایل عقب‌ماندگی اقتصاد کشور عنوان کرده‌اند؛ اما حالا قاچاق کالا از کشور به مقصد کشورهای همسایه به چنان پدیده شایعی تبدیل شده که از بنزین و گازوئیل گرفته تا برنج و شکر و روغن و ماهی و گوسفند زنده را دربر می‌گیرد! قاچاق کالا از ایران چنان ابعادی به خود گرفته که فرماندار مریوان گفته است کالاهای اساسی زندگی در این شهر «نایاب» شده‌اند و «بحرانی جدی در حال شکل‌گیری است». قاچاق کالاهای اساسی از کشور واقعاً تا چه اندازه افزایش یافته و چرا به پدیده‌ای تبدیل شده است، که اقتصاد کشور را تهدید می‌کند؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، برای ما ایرانی‌ها قاچاق سوخت (خصوصاً بنزین و گازوئیل) به کشورهای همسایه پدیده ناآشنایی نیست و دهه‌ها است که در مناطق مرزی این نوع قاچاق شایع بوده است. به دلیل یارانه انرژی در ایران، قیمت سوخت در کشورهای همسایه بسیار بالاتر از ایران است و این موضوع باعث قاچاق سوخت شده است. در شرایط فعلی به دلیل التهابات ارزی پیش‌آمده و افزایش شدید نرخ ارز، قاچاق سوخت ابعاد گسترده‌تری به‌خود گرفته و پمپ‌بنزین‌های مناطق مرزی در استان سیستان و بلوچستان در مدت اخیر شاهد صف‌های طولانی بوده است. قاچاق سوخت آن‌چنان پُرسود است که حتی کولبران نیز به آن ورود کرده‌اند. اما پدیده ای که در شرایط جاری، جدید است و در ابعاد گسترده‌ای می‌توان آن را مشاهده کرد، قاچاق مواد غذایی و کالاهای اساسی به کشورهای همسایه است.
محمد شفیعی فرماندار مریوان در مورد ابعاد قاچاق کالا از شهر مریوان واقع در استان کردستان به اقلیم کردستان عراق گفته است «کالاهای اساسی زندگی در مریوان نایاب شده و بحران جدی در حال شکل گیری است». وی گفته به طور ثابت روزانه هزار و ۱۰۰ نفر برای خرید از مرز باشماق وارد مریوان می‌شوند که حجم زیادی از کالاهای اساسی زندگی خود را از این شهر خریداری می‌کنند. فرید حق‌پناه، مدیر گمرک مرز باشماق مریوان هم گفته است: متاسفانه شاهد هستیم قاچاقچیان نیمه‌های شب با حضور در مناطق صفر مرزی اقدام به اختفای کالاهای اساسی کرده و پس از اینکه از اجازه خروج خودروهای عراقی از مرز اطلاع می‌یابند با تهدید و ضرب و شتم رانندگان اقدام به جاسازی کالاهای اختفا یافته در کامیون‌ها می‌کنند و این کار باعث ایجاد رعب و وحشت در میان رانندگان شده است.
 
قاچاق هرچیزی که قیمت آن در کشور کنترل می‌شود!
افزایش شدید نرخ ارز باعث شده تا سود بادآورده بزرگی برای قاچاق هر چیزی که قیمت آن در ایران کنترل می‌شود، به‌وجود آید. در حال حاضر، از مواد غذایی اساسی نظیر برنج، روغن، شکر و گوشت مرغ گرفته تا دام زنده به کشورهای همسایه قاچاق می‌شود! در برخی شهرهای نزدیک به مرز، نظیر آبادان و خرمشهر، شهروندان عراقی آن‌چنان اقدام به خرید کالاهای ایرانی کرده‌اند که قیمت بسیاری از اقلام در این شهرها به دلیل افزایش بی‌رویه تقاضا، افزایش قابل توجهی یافته است. عراقی‌ها برای ورود به منطقه آزاد اروند نیاز به اخذ ویزا ندارند و این امر باعث شده تا عده قابل توجهی از شهروندان عراقی از شهرهایی نظیر بصره به آبادان و خرمشهر بیایند و از آن‌جا در حجمی گسترده، مایحتاج زندگی خود را تهیه کنند. در کنار این مسافران، قاچاق کالا به عراق نیز افزایش شدیدی یافته است که سود آن به تمامی به جیب قاچاقچیان می‌رود.
قاچاق به کشورهای همسایه حتی گوسفند زنده را شامل می‌شود و علی‌اصغر ملکی رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی، قاچاق دام را یکی از عوامل مهم کمبود و گرانی گوشت قرمز در جامعه دانسته است! قیمت گوسفند زنده در ایران کیلیویی ۲۶ هزارتومان و در عراق کیلیویی ۳۸ هزار تومان است. این اختلاف قیمت، باعث بالا رفتن میزان قاچاق دام شده است. در واقع، قیمت گوشت در عراق چهل و شش درصد بیش از ایران است و این سود قابل توجهی برای قاچاقچیان محسوب می‌شود.
التهابات ارزی و عدم کنترل باعث شده تا بازارچه‌های مرزی در شرایط موجود به محلی برای خروج کالاهای اساسی از کشور تبدیل شوند. ادامه این روند که چیزی جز صادرات یارانه و قاچاق مایحتاج زندگی مردم به کشورهای همسایه نیست، می‌توان ضربات جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور و زندگی مردم وارد کند. بخش بزرگی از کالاهایی که به خارج مرزها، قاچاق می‌شوند در فرآیند تولیدشان از ارز دولتی استفاده شده است. جایگزین این کالاها در بازار داخلی به شدت دشوار است و هزینه زیادی دارد. تداوم این روند، باعث نایاب شدن کالاهای اساسی در نواحی مرزی خواهد شد و در نتیجه قیمت این کالاها به شدت در مناطق مرزی بالا خواهد رفت. مثل همیشه مردمان عادی قربانی این نوع قاچاق خواهند بود.