پایان غیبت 40 روزه صرافی‌ها در مبادلات ارزی

دولت که از 21 فروردین و پس از اجرای سیاست تک‌نرخی کردن ارز، صرافی‌ها را از مبادلات ارزی خارجی کرده بود و همه مبادلات را با محوریت شبکه بانکی کشور انجام می‌داد، حالا مجدداً تصمیم گرفته که انحصار بانک‌ها را در مبادلات ارزی بشکند و صرافی‌ها را وارد بازی کند. با این حال، افراد حقیقی هنوز نمی‌توانند با حضور در صرافی‌ها به خرید و فروش ارز بپردازند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، بانک مرکزی بخشنامه جدیدی صادر کرده که معنای آن ورود مجدد صرافی‌ها به مبادلات ارزی است. در واقع دور بودن صرافی‌ها از مبادلات ارزی، حدوداً 40 روز بیشتر دوام نیاورد و حالا صرافی‌های مجاز دوباره می‌توانند کسب و کار خرید و فروش ارز را از سر گیرند. با این حال، ورود صرافی‌ها به مبادلات ارزی همچنان در سایه نظام کنترل بازار ارز صورت خواهد گرفت و همه مبادلات با محوریت سامانه نیما خواهد بود.
 
بخشنامه‌ای که مجوز مبادلات ارزی صرافی‌ها را صادر می‌کند
بانک مرکزی بخشنامه‌ای را صادر کرده که یک اصلاح اساسی در نحوه تأمین ارز توسط سامانه نیما (نظام یکپارچه مبادلات ارزی) محسوب می‌شود. بند 2 این بخشنامه به صرافی‌ها اجازه می‌دهد تا مجدداً وارد مبادلات ارزی شوند. در بند 2 بخشنامه جدید بانک مرکزی در خصوص تأمین و خرید ارز از سامانه نیما آمده است: مسئوليت خريد ارز، به غير از مواردي که بانک عامل تعهد پرداخت ارز به ذينفع (فروشنده) را دارد، بر عهده واردکننده ( مشتري) خواهد بود و واردکننده مي‌بايست با مراجعه به سامانه جامع تجارت رأساً اقدام به تأمين ارز از سامانه نيما کند.
بر این اساس بازرگانان و فعالان اقتصادی دارای کد ثبت سفارش واردات کالا می‌توانند به صورت مستقیم از صرافی های مجاز ارز خریداری کنند. در واقع واردکنندگان می‌توانند پس از ثبت سفارش و ارائه تضامین لازم به بانک‌ها، صرافی منتخب خود را دریافت ارز انتخاب کنند.
پیش از این در سامانه نیما، مسئولیت تأمین ارز مربوط به ثبت سفارشات برعهده بانک‌ها بود و بانک‌ها مشتریان را به سمت صرافی‌های خود (صرافی‌های بانکی) هدایت می‌کردند. در نتیجه، صرافی‌های بانکی با حجم انبوهی از خریدها روبرو بودند که این امر کار تأمین ارز برای واردات را کُند می‌کرد و هزینه تأمین ارز را نیز بالا می‌برد. حالا اما وضعیت فرق کرده و در واقع انحصار بانک‌ها در تأمین ارز شکسته شده است.
طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی، به غیر از مواردی که بانکِ عامل تعهد پرداخت ارز به ذینفع را بر عهده دارد، واردکننده خود باید خرید را انجام داده و با مراجعه به سامانه جامع تجارت اقدام به تأمین ارز از طریق سامانه نیما کند. از این به بعد، متقاضی برای دریافت و تأمین ارز، ابتدا از کانال بانک‌ها وارد شده و مراحل آن را انجام می‌دهد  و در زمانی که قرار است ارز مورد نیاز را از صرافی تحویل بگیرد دیگر مثل گذشته نیست که مجبور باشد صرفاً به صرافی‌های بانکی مراجعه کند. در واقع مشتریان آزادند و می‌تواند ارز مورد نیاز خود را از صرافی موردنظر خود تهیه کنند.
 
آیا صرافی‌ها خارج از سامانه نیما عمل می‌کنند؟
بخشنامه جدید بانک مرکزی به این معنا نیست که صرافی‌ها خارج از چارچوب سامانه نیما عمل می‌کنند. مبادلات ارزی هنوز هم از طریق سامانه نیما انجام خواهد گرفت و تنها در چارچوب این سامانه به صرافی‌ها آزادی عمل بیشتری داده شده است. مبنای مبادلات ارزی انجام شده توسط صرافی‌ها همان دلار تک‌نرخی 4 هزار و 200 تومانی خواهد بود و به واسطه بخشنامه جدید بانک مرکزی قیمت جدیدی در بازار شکل نخواهد گرفت.
در واقع بانک مرکزی با بخشنامه جدید خود تنها خواسته برخی نقص‌های نحوه تأمین ارز از طریق سامانه نیما را رفع کند و از این طریق کسب و کار صرافی‌ها نیز تا حدی به واسطه از سر گرفته شدن مبادلات ارزی آن‌ها رونق خواهد گرفت. در 40 روزی که مبادلات ارزی در صرافی‌ها ممنوع بود، بیشتر کار صرافی‌ها بر خرید و فروش سکه متمرکز شده بود که آن هم به دلیل افزایش شدید قیمت سکه، وضعیت خوبی نداشت.
البته همچنان خرید و فروش ارز توسط افراد حقیقی در صرافی‌ها ممنوع خواهد بود و تنها واردکنندگان دارای ثبت سفارش می‌توانند برای تأمین ارز خود از لیست سامانه نیما، صرافی‌های مجازِ موردنظر خود را انتخاب کرده و به آن‌ها مراجعه کنند. در واقع، بانک مرکزی همچنان اصرار دارد که صرافی‌ها نقش محوری در مبادلات ارزی و تعیین قیمت ارز نداشته باشند و تنها در چارچوب سامانه نیما به عنوان یکی از بازوهای این سامانه عمل کنند.
به طور سنتی، صرافی‌ها در بازار ارز ایران بیش از هر کشور دیگری قدرت داشته‌اند. این قدرت را صرافی‌ها مرهون سال‌ها تحریم بوده‌اند! در واقع تحریم‌ها باعث شد تا ارتباط نظام بانکی کشور با بانک‌های خارجی قطع شود و این امر عملیات‌های ارزی را به صرافی‌ها منتقل کرد. حتی نهادها و شرکت‌های دولتی نیز در چنین شرایطی مجبور بودند عملیات‌های ارزی خود را از طریق صرافی‌ها انجام دهند. اما در شرایط فعلی بانک مرکزی قصد دارد عملیات صرافی‌ها تابعی از عملیات ارزی در بانک‌ها باشد تا شرایط پیچیده‌ای نظیر جهش نرخ ارز، شکل‌گیری قیمت‌های کاذب و سوداگری ارزی دیگر پیش نیاید.