پایان تلخ دریادلان نفتکش سانچی

نفتکش ایرانی سانچی که در آب‌های دریای چین شرقی دچار حادثه شده بود، امروز (یکشنبه 24 دی) پس از یک سلسله انفجار غرق شد و تمام 32 سرنشین این نفتکش به شهادت رسیدند. هشت روز تلاش پیگیر نتوانست به اطفای حریق نفتکش منجر شود و بدین‌ترتیب بزرگ‌ترین حادثه دریایی برای یک کشتی ایرانی، باعث شد ایران و به ویژه صنعت نفت کشور، داغدار عزیزان از دست رفته شود.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، نفتکش 274 متری ایرانی که حامل 136 هزار تن میعانات گازی (حدود یک میلیون بشکه) و از عسلویه عازم کره جنوبی بود، عصر شانزدهم دی ماه پس از برخورد یک کشتی باری چینی به آن، طعمه حریق شد. 8 روز تلاش مستمر برای اطفاء حریق این کشتی و یافتن مفقودین موثر واقع نشد و در 24 دی‌ماه آتش سراسر نفتکش را فرا گرفت و آن را غرق کرد.
علی ربیعی وزیر کار که به عنوان مسئول کمیته بررسی حادثه نفتکش سانچی به چین رفته، در نامه‌ای به رئیس جمهور اعلام کرد که خدمه نفتکش سانچی در ساعت اولیه سانحه فوت کرده بودند. نفتکش ایرانی 32 سرنشین داشت که 30 تن ایرانی و دو تن بنگلادشی بودند. ربیعی در نامه خود گفته است که مطابق شواهد به دست آمده در محل و نظریه قاطع مقامات چینی و کارشناسان ایرانی در حوزه نفت و گاز و سازمان بنادر و دریانوردی، انفجار به این وسعت و حجم آتش و نیز گازهای سمی متصاعد شده منجر به فوت «خدمه قهرمان اقتصاد مقاومتی» در ساعت اولیه حادثه گردیده است. وزیر کار از رئیس‌جمهور درخواست کرد که به خاطر این سانحه دردناک، اعزای عمومی اعلام کرده و سرنشینان این نفتکش، «شهید خدمت» نامیده شوند.
از 32 سرنشین شهید سانچی در 8 روز گذشته تنها پیکر سه نفر پیدا شد. پیکر یک تن که خود را به آب انداخته بود، در روز اول حادثه در نزدیکی محل حادثه پیدا شد و پیکر دو تن نیز در نیم ساعتی که تیم چینی امداد و نجات توانسته بودند، به روی نفتکش بروند، پیدا شد. پیکر این سه تن بلافاصله برای شناسایی به شانگهای چین منتقل شد. حسن روحانی رئیس جمهور کشور در پیام تسلیت درگذشت سرنشینان نفتکش سانچی و همدردی با خانواده قربانیان، تصریح کرده است که در حال حاضر اولویت اصلی باید بر شناسایی و تعیین هویت جان‏باختگان و کاهش آلام خانواده‏‌های قربانیان متمرکز باشد. روحانی از دستگاه‌های ذیربط از جمله وزارتخانه‌‏های راه و شهرسازی، نفت و امور خارجه خواسته تا با انجام اقدامات کارشناسی، علت وقوع این سانحه به دقت بررسی و پیگیری قانونی برای پیشگیری از حوادث مشابه و نیز احقاق حقوق ملت ایران و خانواده‌های آسیب‏‌دیده به‏ عمل آید.
تا آخرین لحظه و ساعاتی پیش از غرق شدن نفتکش سانچی، مقامات ایرانی به خانواده‌های سرنشینان کشتی امید تزریق کردند و می‌گفتند این احتمال وجود دارد که برخی از سرنشینان به موتورخانه نفتکش که 14 متر زیر آب است، رفته باشند و در آن‌جا از شعله‌های مهیب آتش در امان باشند. با این حال، علی ربیعی در نهایت از این موضوع پرده برداشت که که چینی‌ها از ابتدای حادثه معتقد بوده‌اند که هیچ‌کدام از سرنشینان نمی‌توانسته‌اند از این حادثه جان سالم به در برند. ربیعی گفت: از روز اول چینی ها به ما اعلام کردند که از نظر آنان هیچ کدام از خدمه کشتی زنده نیستند، اما ما با کورسوی امید عازم چین شدیم و از هیچ اقدامی دریغ نکردیم. وی عنوان کرد: علاوه بر چینی‌ها، کارشناسان هم اغلب معتقد بودند که هیچ کدام از دریانوردان زنده نیستند اما با این حال ما به خاطر ذره‌ای امید، همه اقدامات را انجام دادیم و آرزویمان این بود که حتی یکی دو نفر را به سلامت به دست بیاوریم. تلاش ما این بود که حداقل عملیات را به گونه‌ای هدایت کنیم که بتوانیم پیکر مطهر دریانوردان را همانند آن دو پیکر مطهر که تقریباً استخوان هستند و به طور کامل سوخته‌اند، بیرون بیاوریم. منظور ربیعی دو پیکری است که تیم چینی، توانست در نیم‌ساعت حضورش بر روی نفتکش آن‌ها را پیدا کند.
امدادگران چینی که روز 23 دی علاوه بر پیکر دو خدمه کشتی، جعبه سیاه نفتکش را هم پیدا کرده بودند، به دلیل دمای بسیار زیاد نفتکش و انتشار گازهای سمی نتوانستند بیش از نیم ساعت روی عرضه بمانند و نفتکش را ترک کردند. تکاوران ایرانی ارتش هم که شنبه 23 دی به چین رفته و بامداد 24 دی به محل سانحه رسیده بودند، به دلیل شدت آتش که حاصل انفجارهای متوالی بود، موفق به ورود به داخل نفتکش نشدند. ربیعی گفته است: شدت و حجم انفجارهای امروز (24 دی) به اندازه‌ای بود که حرارت آن در برخی از بخش‌های بدنه کشتی به 900 درجه می‌رسید و وارد شدن به کشتی امکان‌پذیر نبود.
محمد راستاد معاون وزیر راه و شهرسازی که برای پیگیری وضعیت نفتکش ایرانی به چین سفر کرده است، گفت: پس از طی مراحل قانونی پیکر سه خدمه پیداشده به ایران تحویل می‌شود. وی گفت متاسفانه به نظر نمی‌رسد به سایر پیکرهای مفقود شده دسترسی پیدا کنیم.
در حالی کارِ نفت‌کش سانچی با انفجارهای پی در پی، غرق شدن و شهادت 32 سرنشین آن خاتمه یافت، که از ابتدای حادثه برخی انتقادها نسبت به عملکرد تیم امداد و نجات چینی مطرح شده بود. کشتی باری چینی که به نفتکش سانچی برخورد کرده بود 21 خدمه داشت و از آمریکا غله به چین می‌برد. 21 خدمه کشتی چینی پس از برخورد دو کشتی فوراً نجات یافتند و کشتی چینی با صدمه اندک، مسیر خود را ادامه داد. محسن بهرامی سخنگوی شرکت ملی نفتکش در روز 19 دی تأیید کرد که چینی‌ها عملیات امداد و نجات را با تعلل انجام می‌دهند. وی خواستار فشار به چینی‌ها برای تسریع در انجام عملیات امداد و نجات شده بود. هدایت‌اله خادمی نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم 24 دی با بیان اینکه عملکرد وزارت امورخارجه و صدا و سیما در موضوع حادثه نفتکش ایرانی خوب نبوده است، گفت: چینی‌ها در رسیدگی به وضعیت کشتی نفتکش عملکرد مناسبی نداشتند و البته بخشی از این موضوع به دلیل این است که وزارت امورخارجه باید پیگیری‌های جدی‌تری می‌کرد. خادمی با انتقاد نسبت به عملکرد تیم امدادرسان چینی گفت: در کجای دنیا شناور با این وضعیت در آب‌های بین المللی دچار حریق می‌شود آن هم در نزدیکی شانگهای، حدود ۷ الی ۸ روز در آتش می‌سوزد. اگر نفتکش دچار حریق شده مربوط به هر کشور دیگری بود در مدت اخیر، بالگردها و هواپیماها، ناو و کشتی‌های آتش‌نشان، به اطفای حریق می‌پرداختند. نفتکش ایرانی به نوعی در این مدت رها شد. اینکه نفتکش بدون رسیدگی موثر، به آب‌های ژاپن منتقل شود، غیرقابل قبول است. اشاره خادمی به این موضوع است که چند روز آتش‌سوزی باعث شد تا بر اثر وزش بادهای شدید، نفتکش سانچی وارد منطقه انحصاریِ اقتصادی ژاپن شود.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه اما تعلل و کم‌کاری این وزارتخانه در این حادثه را رد کرده و گفته است: همکاران من در وزارت امور خارجه و در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در منطقه با تمام وجود برای نجات جان دلاورمردان نفکش سانچی کوشیدند. ظریف گفته است وزارت امور خارجه در کنار سایر دستگاه‌های ذی‌ربط با استفاده از همه ظرفیت‌های خود پیگیری‌های قانونی لازم را برای علت‌یابی دقیق حادثه و استیفای حقوق ملت ایران و خانواده‌های داغدار به عمل خواهد آورد.
محمد راستاد مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی نیز در پیامی با تأیید جان باختن تمام سرنشینان نفتکش سانچی در مورد فعالیت‌های خود پس از وقوع این حادثه گفت: به محض اطلاع‌یابی از حادثه و از همان اول وقت صبح روز یکشنبه ١٧ دی ماه جاری تاکنون، این سازمان جلسات اضطراری تشکیل داد و با برقراری ارتباط نزدیک با مراجع ذی‌ربط داخلی و بین‌المللی به ویژه شرکت ملی نفتکش، مراجع دریایی کشور‌های چین، کره جنوبی و پاناما به عنوان دولت صاحب پرچم، همه ظرفیت‌ها و توان مدیریتی و لجستیکی خود را به کار گرفت تا در مواجهه با این حادثه ناگوار به وظایف حاکمیتی و انسانی خود برای نجات جان مفقودین و اطلاع‌یابی از سرنوشت این عزیزان عمل نماید.
اسدلله قره‌خانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، نیز در مورد حادثه‌ای که منجر به مرگ 30 هموطن و دو خدمه بنگلادشی نفتکش سانچی شد، گفت: کشتی چینی که با نفتکش ایرانی برخورد کرده است نباید پس از این برخورد، محل را ترک می‌کرد. این احتمال وجود داشت که وقتی این کشتی با نفتکش ایرانی برخورد می‌کند، بتواند خدمه نفت‌کش را نجات دهد. قره‌خانی با اشاره به عملکرد مسئولان در عملیات امداد و نجات، گفت: انتظار ما این بود که متولیان امر و مسئولان در چنین حادثه بزرگی همگی ورود پیدا می‌کردند و در زمان خاص خودش این مسأله را مورد بررسی قرار می‌دادند نه با تأخیر چند روزه. سخنگوی کمیسیون انرژی هر گونه موضوعات امنیتی درباره برخورد نفتکش ایرانی را رد کرد و گفت: غالبا در آن منطقه تردد کشتی زیاد است و فاصله زیادی با ساحل ندارد، لذا این قبیل کشتی‌ها، همانند نفتکش ایرانی، کشتی‌های بزرگی هستند و با سایر کشتی‌ها فرق دارند تا در برخورد‌ها از خود عکس العمل فوری نشان دهند و یا قدرت مانور داشته باشند. قره‌خانی در مورد مقصر این حادثه عنوان کرد: تحلیل بنده این است که چون کشتی‌های بزرگ به دلیل اینکه مسیر طولانی دارند و حرکات‌شان دقیق‌تر محاسبه می‌شود، کشتی چینی مقصر این برخورد باشد. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در مورد تحقیق کمیسیون انرژی درباره این حادثه گفت: این کمیسیون قطعا از مسئولان ذی‌ربط جهت پاسخگویی به برخی مسائل درباره نفت‌کش ایرانی دعوت می‌کند و همچنین تحقیقاتی در این زمینه خواهد داشت که انشاءالله جزئیات آن در صحن علنی مجلس قرائت خواهد شد.
در میانه خدمه نفتکش ایرانی سه دانشجوی سال سوم مهندسی دریانوردی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خارک نیز وجود داشتند که به عنوان کارآموز به استخدام شرکت ملی نفتکش ایران درآمده بودند و این اولین ماموریت برون‌مرزی آن‌ها بود. از این حیث این حادثه علاوه بر صنعت نفت کشور، جامعه دانشگاهی ایران را نیز عزادار کرد. همسر یکی ازخدمه‌های کشتی نیز در این حادثه دردناک در نفتکش سانچی حضور داشت که به شهادت رسید.
برخی منابع عنوان کرده‌اند که احتمالاً توقف عملیات خنک‌سازی و مهار آتش در شنبه شب موجب رسیدن آتش به مخازن سمت چپ کشتی و انفجارهای شدید صبح 24 دی شده است که در نهایت پس از چند ساعت به غرق‌شدن کامل نفتکش ایرانی انجامید. عملیات مهار آتش این نفتکش که از چند ساعت پس از وقوع حادثه آغاز شده بود، طی روزهای اخیر بارها از سوی آتشخوارهای چینی متوقف شده بود. وزارت حمل و نقل چین شرایط بد جوی و انتشار گازهای سمی ناشی از سوختن محموله نفتکش ایرانی را دلیل کندی در عملیات نجات و اطفای حریق اعلام کرده بود. میعانات گازی به شدت اشتعال‌پذیر هستند و از سوختن آن‌ها نیز گازهای سمی در هوا منتشر می‌شود. علاوه بر این، چینی‌ها اعلام کرده بودند که باد شدید، باران و امواجی به بلندای 3 تا 7 متر، کار خاموش کردن آتش نفتکش و جستجو برای خدمه نفت‌کش را بسیار دشوار کرده است.
حادثه نفتکش سانچی یکی از بزرگ‌ترین سوانح دریایی در جهان بود. علی ربیعی مسئول پیگیری حادثه نفتکش ایرانی در این مورد گفت: این حادثه از نظر ابعاد، یک حادثه بی‌سابقه بود چرا که نفتکش ایرانی ۱۱۱ هزار و ۵۱۰ تن میعانات گازی، یک هزار و ۹۵۶ تن مازوت و ۱۱۸ تن گازوئیل حمل می‌کرد که این حجم از مواد سوختنی منجر به انفجار بسیار بزرگی شد. در ماه گذشته نیز در همین منطقه در دریای چین شرقی تصادف‌هایی در بین کشتی‌های عبوری رخ داده بود که صدمات جانی و مالی به همراه داشت اما هیچ کدام به بزرگی حادثه نفتکش ایرانی نبودند.
خانواده‌های 32 سرنشین نفتکش سانچی 8 روز پر از اضطراب، بیم و امید را تجربه کردند، 8 روزی که در پی آن بزرگ‌ترین فاجعه دریایی کشور رقم خورد و با شهادت تمامی سرنشینان کشتی، ایران را داغدار کرد. طیف وسیعی از پیام‌های تسلیت روانه بازماندگان این حادثه تلخ شده است. ایران خود را در غم این خانواده‌ها شریک می‌داند و باید امیدوار بود که این آخرین حادثه برای کارکنان خدوم صنعت حمل و نقل دریایی کشور باشد. صادرات نفت و بخشی بزرگی از درآمدهای کشور مدیون فداکاری‌ها و ایثار این عزیزان زحمت‌کش است.