تخفیف‌های «تقلبی» و مضحکه‌های یک حراج در مناسبتی وارداتی

حراج «جمعه سیاه» در ایران توسط برخی فروشگاه‌های اینترنتی برگزار شد. اما علاوه بر این که فراموش شدن مبنا و فلسفه این حراج در کشورهای غربی، نسخه ایرانی آن را به رویدادی مضحک و خنده‌دار تبدیل کرده بود؛ ایرادات و اشکالات فراوانی نیز در برگزاری آن وجود داشت که صدای کاربران و مصرف‌کنندگان ایرانی را درآورد!
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، جمعه آخر ماه نوامبر در کشورهای غربی که یک روز پس از روز «شکرگزاری» است و جمعه سیاه (یا بلک فرایدی) نامیده می‌شود، هر ساله عرصه هجوم انبوه خریداران به فروشگاه‌هایی است که کالاهای خود را به حراج گذاشته‌اند. حراج جمعه سیاه، سوت آغاز فصل خرید کریسمس است. در کشورهای غربی، شهروندان خود را برای تعطیلات کریسمس آماده می‌کنند و سعی می‌کنند با خرید مایحتاج خود، از پوشاک گرفته تا لوازم منزل، نونوار شده و به این صورت به استقبال سال نوی میلادی بروند.
اما در ایران فروشگاه‌های آنلاین و غیرآنلاینی که به اصطلاح «حراج جمعه سیاه» دارند، به کلی فلسفه این مناسبت را فراموش کرده‌اند. در این موقع سال در ایران نه فصل خرید خاصی است و نه تعطیلات خاصی را پیش رو داریم! برعکس، در کشور ما در اسفندماه که عملاً فصل خرید برای عید نوروز و سال نو شمسی است، فروشگاه‌ها نه تنها حراجی برگزار نمی‌کنند، بلکه قیمت اجناس خود را هم به شدت بالا می‌برند تا با توجه به هجوم مصرف‌کنندگان به بازار، جیب‌های خود را پر از سود کنند. در واقع، «جمعه سیاه» ایرانی‌ها، یک مناسبت کاملاً وارداتی است که هیچ نسبتی با تقویم شمسی ما ندارد و در دل فصول خرید ما ایرانی‌ها نیز قرار نگرفته است. فروشگاه‌های آنلاین و بعضاً غیرآنلاینی، که با تبلیغات گسترده سعی کردند تا شهروندان را جذب این مناسبت کنند، فلسفه جمعه سیاه در کشورهای غربی را به کلی فراموش کرده‌اند و حراج آن‌ها در این مقطع از سال به نوعی به یک تقلید کورکورانه مضحک تبدیل شده است. کاربری در توئیتر، حراج دو فروشگاه آنلاین را به هشتگ دیجی کالا و بامیلو این‌گونه دست انداخته است: «یکی به اینا بگه خارجیا آخر سالشون حراج میزارن؛ شما چرا آخر سال ما حراج نمی‌ذارید؟ شما هم آخر سال اونا حراج میزارید؟!...»
اما از این تقلید کورکورانه که بگذریم، حتی در نحوه برگزاری این حراج نیز توسط فروشگاه‌‌های آنلاین ایرانی، ایرادات بسیاری وجود داشت (البته «جمعه سیاه» فروشگاه‌های آنلاین ایرانی، امروز شنبه هم ادامه دارد!). با آغاز حراج در ساعات ابتدایی بامداد جمعه، سایت‌های بامیلو و دیجی کالا که با حجم انبوه مراجعه‌کنندان به این وب‌سایت‌ها روبرو بود از دسترس خارج شد! در واقع حتی این سایت‌ها آمادگی مراجعه این تعداد از بازدیدکنندگان را هم نداشتند. قیمت اجناس هم در فروشگاه‌های آنلاین خیلی پرت و بی‌ربط بود و بعضا در حین حراج قیمت‌ها تغییر می‌کرد! قیمت اولیه برخی اجناس را آن‌قدر بالا زده بودند که انسان شگفت‌زده می‌شد و سپس اعلام کرده بودند که جنس موردنظر با تخفیف بیش از 90 درصدی عرضه می‌شود! در واقع، در دو فروشگاه آنلاین معروف ایرانی به نوعی جنگ تخفیف‌، اما نه تخفیف‌های واقعی بلکه تخفیف‌های ظاهری و تصنعی و به قول برخی کاربران فضای مجازی «تخفیف‌های تقلبی»، راه افتاده بود.
گزارش برخی از شهروندان در شبکه‌های اجتماعی از این حراج با شکایت‌ها و البته تمسخرهای بسیار همراه است. کاربران عمدتاً می‌گویند که تخفیف این فروشگاه‌ها تقبلی بوده است: مثلاً قیمت اولیه فروش یک شلوار را دو میلیون تومان و سپس میزان تخفیف را 98 درصد اعلام کرده‌اند! کاربری به نام «هرمس» در توئیتر نوشته است: «دیجی کالا هفته قبل یه جاروبرقی بوش گذاشته بود ۵۰۰ تومن. الان رفتم دیدم همونو کرده ۶۵۰ با تخفیف شده ۵۵۰!» کاربر دیگری با هشتگ بامیلو و دیجی کالا نوشته است: «ما فروشگاه اینترنتی در ایران هستیم؛ ما اکثر جنسامون مال خودمون نیست و تامین‌کننده داریم؛ واسه فروش بیشتر داستان خرید جمعه رو کپی می‌کنیم؛ از اونجایی که اکثر جنسا مال ما نیست قیمت اولیه جنس رو دو برابر می‌کنیم بعد یه تخفیف 50 درصد میزنیم روش؛ از نظر ما مردم ... هستند!» کاربران، علاوه بر «تخفیف‌های تقبلی»، این دو فروشگاه اینترنتی را از حیث ویژگی‌های فنی آن‌ها نیز دست انداخته‌اند. مثلاً کاربری تصویری از دیجی کالا منتشر کرده که در آن لوگوی بانک سامان نمایش داده شده و در زیر آن قیمت 25 هزار تومان نوشته شده است! (این کاربر نوشت که دیجی‌کالا، بانک سامان را به قیمت 25 هزار تومان می‌فروشد!) برخی از کاربران در فضای مجازی از این گله کرده‌اند که نظارتی بر به اصطلاح «حراج جمعه سیاه» این دو فروشگاه اینترنتی وجود ندارد. آن‌ها می‌گویند دیجی کالا و بامیلو با این نحوه حراج، اعتبار خود را لکه‌دار کرده‌اند. در حقیقت نیز در همه جای دنیا، نهادهایی برای حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان وجود دارد. این که فروشگاهی بخواهد قیمت اولیه را بسیار بالا اعلام کند تا بتواند مدعی تخفیف‌های نجومی در ارائه اجناس شود، مصداق فریب مشتریان است و مراجع نظارتی نباید نسبت به این امر بی‌تفاوت باشند.
در کل در «حراج جمعه سیاه» فروشگاه‌های آنلاین ایرانی، هم تقلید مضحک و دهن‌کجی به فلسفه و مبنای این حراج در کشورهای غربی وجود دارد و هم نحوه برگزاری این «حراج» به نحوی بوده که باعث واکنش و ناراحتی بسیاری از کاربران شده است. برخی گروه‌ها در جامعه ایرانی که از قضا خود را مدرن می‌نامند در سالیان گذشته به استاد ایجاد مناسبت‌های وارداتی تبدیل شده‌اند. این مناسبت‌های وارداتی علاوه بر این که در تقویم ما هیچ فلسفه‌ و مبنایی ندارند، بعضا همچون بلک فرایدی امسال، به‌گونه‌ای برگزار می‌شوند که مصرف‌کنندگان و کاربران گمان می‌کنند که با این شیوه فروش کالا، به شعورشان توهین شده است!