راهروی کلینیک فوق تخصصی بیمارستان پر است از بیمار. این بار برای تهیه گزارش به یکی از بیمارستان های فوق تخصصی دولتی آمده ام تا از بین دیده ها و شنیده هایم در خصوص " ریتالین " داروی بیماری "بیش فعالی" از پدرها و مادرها واقعیت ها را بپرسم . واقعیت هایی که تا چند سال کودکیِ فرزندشان را تحت الشعاع قرار می دهد و اگر از کنار این مسایل بی توجه گذر کنند ممکن است فرزندان معصومشان تبدیل به بزهکاران و مشکلات لاینحل جامعه بشوند.
یک قسمت از راهروی این بیمارستان که شامل اتاق های پزشکان است؛ عجیب جلب توجه می کند. چند کودک با سرو صدا در حال دویدن و نا آرامی هستند و تذکرهای والدین هم هیچ فایده ایی ندارد. این قسمت پر سر و صدا مربوط به محوطه ی جلو اتاق روانپزشک اطفال و بیمارانی است که منتظر نوبتشان هستند. جلوتر رفتم تا قبل از صحبت کردن با پدر و مادرها کمی رفتار بچه هایی را که در اصطلاح "بیش فعال" (ADHD) نامیده می شوند ببینم. کودکان در سنین مختلفی بودند. بعضی از آنها به هیچ عنوان قدرتی برای آرام ماندن و صبوری برای رسیدن نوبتشان نداشتند. سنگینی نگاه دیگران را روی پدر و مادر این کودکان حس کردم. سنگینی توام با یک نوع اعتراض یا تذکر که "شاید بلد نیستید کودکانتان را تربیت کنید". در حالیکه واقعیت تلخ چیز دیگری است.
کودکان مبتلا به بیش فعالی و اختلال در تمرکز به سختی می توانند آرام بمانند و تا حد زیادی قادر به کنترل رفتارهای پر خطر و تکانشی و پرخاشگرانه ی خود نیستند. والدینی که با تشخیص بیش فعالی از سوی روانپزشک برای کودک خود روبرو می شوند باید با دارو درمانی و برنامه ریزی به صورت مستمر بیماری را تا حدی تحت کنترل درآورند. این کودکان در مدرسه نیز با مشکلات بسیاری روبه رو هستند. علیرغم بهره ی هوشی نرمال و رو به بالا، اختلال در تمرکز، درس خواندن و یک جا نشستن را برای این کودکان بسیار سخت و طاقت فرسا می کند، تا حدی که به لجبازی با معلم و رفتارهای خشن رو می آورند و در برخی از موارد به فرار از مدرسه فکر می کنند. با تمام مشکلات ذکر شده راه حل روانپزشک دارو درمانی و رفتار درمانی است .
سعی کردم با والدین یکی از کودکانی که در انتظار فرارسیدن نوبتشان بودند ارتباط برقرار کنم. دختری که خیلی آرام و ساکت در کنار پدرش نشسته بود و این آرامش برای یک کودک بیش فعال کمی عجیب بود. بعد از معرفی خود و اینکه قرار است گزارشی در خصوص ریتالین تهیه کنم با پدر شروع به صحبت کردم.
- شما به چه دلیلی به روانپزشک اطفال مراجعه کردید؟ آیا دخترتان بیش فعال است؟
او در حالی که موهای دخترش را نوازش می کرد با چهره ای غمگین گفت : بله اما بیشترین موضوعی که او را رنج می دهد اختلال در تمرکز است و فعالیت بدنی افراطی ندارد به صورتی که برای حتی چند دقیقه نمی تواند روی یک موضوع خاص تمرکز کند و متاسفانه چون علامت دیگری نداشت ما این موضوع را زمانی که دخترم به کلاس اول رفت متوجه شدیم که علیرغم هوش خوب نمی توانست تکالیفش را انجام دهد یا اینکه در امتحانات و املا دچار مشکلات زیادی بود و همین باعث بازخوردهای بد معلم و در نتیجه گوشه گیری و اضطراب زیاد در او شد. در حدی که حاضر به رفتن به مدرسه نبود و در نهایت با مراجعه به روانپزشک اطفال، متوجه مشکل دخترم شدیم و از زمانی که دخترم ریتالین را تحت نظر پزشک مصرف می کند نه تنها در امتحانات و انجام تکلیف مشکلی ندارد بلکه در آزمون های مختلف هم رتبه های خوبی می آورد و از نظر رفتاری و اعتماد بنفس هم خیلی بهتر شده است .
- برای تهیه دارو مشکلی ندارید؟
- در حال حاضر برای تهیه دارو مشکلی نداریم، ولی در سال 90 که متوجه مشکل دخترم شدیم چون دختر من به ریتالین ایرانی و اسپانیایی حساسیت داشت و دچار سردرد های شدیدی می شد دکتر ریتالین سوئیسی را به ما توصیه کرد و به دلیل تحریم های دارویی، به ریتالین خارجی دسترسی نداشتیم و من در بازار سیاه هر ورق را 40000 تومان و در فصل امتحانات (به دلیل کمبود دارو) هم با قیمت بالاتر و به سختی آن را تهیه می کردم اما در این دو سال اخیر و بعد از برداشته شدن تحریم ها دسترسی ما هم به ریتالین خارجی بسیار آسانتر شده و دارو را با ارائه نسخه، هر ورق 5000 تومان خریداری می کنم که هم از قیمت گزاف و هم از داروی تاریخ گذشته و تقلبی آسوده شده ایم .
تنها مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که من هر بار برای تهیه دارو از شهرستان محل سکونتم به تهران می آیم زیرا در اکثر مواقع ریتالینی که در شهرستانها موجود است یا ایرانی است یا سهمیه اشان تمام شده است.
در حالیکه سعی می کرد تا به افکارش سامانی بدهد گفت : می خواهم از شما خواهشی داشته باشم.
گفتم: بفرمایید.
- لطفا در روزنامه تان از طرف ما و همه پدر و مادرهایی که بخاطر برداشته شدن تحریم ها دسترسی آسان تری به داروهای ضروری کودکانشان پیدا کرده اند از رییس جمهور و کسانی که ایشان را برای برداشتن تحریم ها یاری کرده اند تشکر کنید. من به اندازه ی خانواده ی کوچک خودم تاثیر برداشته شدن تحریم ها را حس کردم و از این بابت ممنونم .
به او اطمینان دادم که با اجازه از سردبیر حتما در گزارشم این ابراز تشکر را خواهم آورد .
به سراغ مادری رفتم که برای اینکه کودکش را کنترل کند مچ دست کودکِ عصبانی را محکم گرفته بود و سعی می کرد با مهربانی با فرزندش صحبت کند اما کاملا کلافه به نظر می رسید.
از او پرسیدم : برای چه به روانپزشک اطفال مراجعه کرده اید؟
- پسرم بیش فعال است، آرام و قرار ندارد، تحت نظر روانپزشک است و باید به صورت مرتب ویزیت بشود زیرا اگر یک روز دارو مصرف نکند در مدرسه مشکل به وجود می آورد و مربیان مدرسه از من می خواهند که پسرم را به منزل ببرم. معمولا به مهمانی نمی رویم، چون درک شرایط پسرم برای دیگران بسیار سخت است. البته ما به کمک دارودرمانی، رفتاردرمانی و تغذیه مناسب سعی می کنیم تا مشکلات فرزندم را کم کنیم.
- مراجعه به پزشک در بیمارستان برای شما راحت تر است یا مطب؟
- من و همسرم بدلیل اینکه تعرفه ی درمانی بیمارستان بسیار کمتر از مطب است ترجیح می دهیم که به بیمارستان مراجعه کنیم چون پزشک معالج فرزندم فوق تخصص روانپزشک اطفال هستند، هزینه ویزیت شان در مطب خیلی بالاتر از بیمارستان است و در اینجا هم تعداد معینی را ملزم هستند که ویزیت کنند به همین دلیل من فرزندم را برای معاینه و پیگیری به کلینیک بیمارستان می آورم.
- برای تهیه دارو مشکلی ندارید ؟
- در حال حاضر خیر. دسترسی به دارو خیلی خوب شده است و من با ارائه مدارک شناسایی و نسخه پزشک از داروخانه هایی که سهمیه ریتالین دارند دارو را تهیه می-کنم.
با چند نفر دیگر هم گفت و گو کردم که همگی از بهبود دسترسی به داروها خرسند بودند که رنج بیماری را برایشان کمتر می کرد. بعد از گرفتن گزارش در حالی که از بیمارستان بیرون می آمدم، به این فکر می کردم که با وجود 3 تا 5 درصد کودکانی که به انواع بیش فعالی مبتلا هستند و بدون دارو به صورت مداوم بازخوردهای منفی اطرافیان را تحمل می کنند، یک جمعیت بالقوه از کسانی را خواهیم داشت که می توانند در بزرگسالی به دلیل کمبود اعتماد بنفس و بیش فعالی درمان نشده و بعضا ممکن است تبدیل به بزهکارانی شوند که امنیت جامعه را به خطر می اندازند اما با برداشته شدن تحریم ها و گسترده شدن روابط با کشورهای صادرکننده داروهای مهم و واردات این نوع از داروها، لطف بزرگی در حق آینده ی این کودکان معصوم و بی تقصیر، شده است. جمعیتی باهوش که به دلیل کنترل شدن بیماری اشان، بجای بزهکاری می توانند تبدیل به قشری پرتلاش، ریسک پذیر و ممتاز در جامعه شوند و این یک نشانه از دستاوردهای مهمِ برداشته شدن تحریم هاست.
گزارش : ساغر شمسی