بوتاکس چیست؟

بوتاکس دارویی است که جهت برطرف کردن چین و چروک پیشانی، بین دو ابروها و گوشۀ چشم بکار می رود. در حقیقت این دارو شکل تخلیص و آماده شدۀ سم باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم است. این باکتری بی هوازی است و در محیط های در بسته مثل قوطی کنسرو رشد کرده و سم خطرناکی را تولید می کند. به همین دلیل توصیه می شود قبل از باز کردن درب قوطی آنرا به مدت 15 دقیقه در آب جوش قرار دهید. در آزمایشگاه باکتری بوتولینیوم را تکثیر داده و سم آن را تخلیص کرده و برای مصارف پزشکی با دوزاژ مناسب آماده می کنند. بوتاکس و دیسپورت شکلهای آماده شدۀ این دارو هستند که به شکل پودر و در ویال مخصوص بسته بندی شده اند. از آنجائیکه مولکول این دارو خیلی حساس است بوتاکس باید از هنگام تولید تا مصرف در دمای بین 2 تا 0 درجه سانتیگراد نگهداری شود. تاریخچه در دهۀ ششم قرن بیستم اولین اقدامات برای آماده سازی سم بوتولینیوم جهت مصرف درمانی آغاز شد و در سال 1973 اولین بار این دارو بر روی میمون آزمایش شد. در سال 1980 برای اولین بار بوتاکس جهت اصلاح " لوچی چشم" بر روی انسان بکار گرفته شد و سپس برای درمان اسپاسم پلک نیز مورد استفاده قرار گرفت. سرانجام در سال 1989 این دارو برای اصلاح چین و چروک های پیشانی مورد بهره برداری قرار گرفت. نهایتاً در سال 2002 موسسه FDA که مهمترین موسسه نظارت بر غذا و دارو است مجوز استفاده از بوتاکس برای رفع چین و چروکهای پیشانی را صادر کرد. سایر کاربردها علاوه بر اینکه بوتاکس باعث برطرف شدن چین و چروک صورت و گردن می شود برای موارد زیر نیز کاربرد دارد: - در مبتلایان به میگرن تزریق بوتاکس باعث بهبود سردرد میگرنی شده است. - در مبتلایان به اسپاسم اندام فوقانی بوتاکس برای درمان اسپاسم و سفتی عضلات آرنج و مچ و انگشتها مورد استفاده قرار می گیرد. - برای درمان کجی گردن و دردهای گردن ناشی از سفتی بعضی از عضلات گردن نیز بوتاکس سودمند است. - برای درمان اسپاسم عضلات چشم که منجر به استرابیسم یا لوچی چشم شده است و یا برای درمان اسپاسم پلک ها که بلفارواسپاسم نامیده می شود در افراد بالاتر از 12 سال قابل تزریق است. - برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل وقتی که درمانهای موضعی موثر نبوده است بوتاکس کاربرد دارد. نقش موثر بوتاکس برای تعریق سایر قسمت های بدن و همینطور اسپاسم سایر عضلات بدن به اثبات نرسیده است. مکانیسم اثر چین و چروک صورت ناشی از عوامل متعددی است. چین های پیشانی و بین ابروها به علت انقباض و جمع شدن عضلاتی است که در زیر پوست آن ناحیه قرار دارند. منقبض کردن عضلات پیشانی باعث پیدایش فرورفتگی و چین خوردگی پوست می شود. با شل کردن عضلات، پوست هم صاف می شود امّـــا با گذشت سالها و انقباضات مکرّر و مکرّر جای این چین ها دائمی می شود به نحوی که حتی وقتی انقباض نیز وجود ندارد چین ها بر روی پیشانی باقی هستند. برای اینکه یک عضله منقبض شود باید امواج عصبی مربوطه بتواند از طریق عصب به عضله برسند. بوتاکس مانع انتقال جریان مربوطه از عصب به عضله می شود لذا عضله دیگر قادر به انقباض نخواهد بود و شل خواهد شد و از آنجائیکه چین و چروک های پوستی، ناشی از انقباض عضله زیرین پوست است، با شل شدن عضله چین و چروک ها نیز برطرف می شوند. خوشبختانه بوتاکس به طور انتخابی اعصاب حرکتی را موقتاً فلج می کند و بر روی عصب های حسی تأثیری ندارد و لذا بعد از تزریق بوتاکس حس ناحیۀ تزریق شده تغییری نخواهد کرد. هرچند اکثراً خانم ها جهت تزریق بوتاکس مراجعه می کنند امـّــا این تزریق فقط محدود به خانم ها نیست به نحوی که حدود 6% مراجعه کنندگان برای تزریق بوتاکس را آقایان تشکیل می دهند و بوتاکس شایعترین داروی زیبائی است که آقایان مصرف می کنند. تکنیک تزریق بوتاکس به شکل پودر است که در ویالهای یک نفره، دونفره و یا سه نفره بسته بندی شده است. برای تزریق بوتاکس نیازی به بی حسی نیست. این کار در مطب قابل انجام است و حدود ده دقیقه به طول می انجامد. برای تزریق، پزشک مادۀ حلال را به پودر اضافه می کند و محلول را باسرنگ انسولین که سر سوزن آن بسیار نازک است در چندین نقطه در قسمت میانی پیشانی و گوشه های چشم تزریق می کند. بهتر است بیمار از چند دقیقه قبل از تزریق کمپرس سردی را برروی ناحیۀ مورد نظر قرار دهد تا درد ناشی از تزریق که بسیار اندک است باز هم کاهش یابد. نحونه تزریق بعد از تزریق بیمار میتواند صورت خود را شسته و سپس از مطب خارج شود. اگر قرمزی مختصری هم وجود داشته باشد در عرض یک ساعت برطرف می شود به نحوی که ظاهراً مشخص نخواهد شد که تزریقی انجام شده است. مراقبت های بعد از تزریق تا چند ساعت از کمپرس سرد استفاده کنید. تا 4 ساعت پس از تزریق از دراز کشیدن خودداری کنید. تا 4 ساعت در معرض حرارت قرار نگیرید. لذا بهتر است تا چند ساعت از دوش گرفتن و سونا اجتناب نمائید. چند ساعت ماساژ دادن ناحیه تزریق ممنوع است امّـــا شکلک در آوردن و اخم کردن و ابرو بالا انداختن نتیجۀ بهتری را بدنبال خواهد داشت. چند ساعت بعد از تزریق دوش گرفتن و آرایش چهره و استفاده از کرم پودر بلامانع است. شروع اثر دارو حدود روز دوم تا سوم اثر بوتاکس به طور محسوس ظاهر می شود. این اثر تا پایان هفتۀ چهارم همچنان افزایش می یابد و آنچه که در پایان ماه اول دیده می شود حداکثر میزان اثر بوتاکس است. بعد از گذشت 5-4 ماه اثر دارو به طور کامل از بین می رود که البته این زمان در افراد مختلف ممکن است مقداری متفاوت باشد. بعد از برطرف شدن اثر دارو در صورتیکه تمایل داشته باشید باز هم می توانید مجدداً برای تزریق مراجعه نمائید.توجه داشته باشید تا وقتیکه واکنش آلرژیک شدید یا عوارض قابل توجهی نداشته باشید شما می توانید هر 4 ماه یکبار بوتاکس را تزریق کنید. روشن است که اگر مجدداً تزریق نکنید وضعیت چین و چروکها مثل قبل از تزریق خواهد شد. تزریق بوتاکس چین های پیشانی و گوشۀ خارجی چشم ها را صاف می کند و ابروها را بالا می برد. مقدار و حالت بالا رفتن ابرو به نحوۀ تزریق بستگی دارد. لذا قبل از تزریق پزشک خود را در مورد تمایل شما از نحوه بالا رفتن ابروی خود آگاه نمائید. هر چند بوتاکس چین و چروک پیشانی را صاف می کند ولی حالت های مختلف میمیک چهره را از بین نمی برد. برای کاهش شانس عوارض احتمالی، انتخاب پزشکی که در زمینۀ تزریق بوتاکس تجربۀ کافی داشته باشد بسیار حائز اهمیت است. دو بینی، تاری دید و افتادگی پلک از عوارض نادر احتمالی تزریق بوتاکس است که چنانچه عارض شود موقتی است و معمولاً در عرض 6-5 هفته برطرف می شوند. منع مصرف: 1 اگر سابقه حساسیت به هر یک از انواع بوتاکس را دارید و یا به تخم مرغ حساسیت دارید از تزریق بوتاکس خودداری کنید. 2 اگر در محل تزریق عفونت پوستی وجود دارد تا بهبود عفونت تزریق را به تأخیر بیندازید. 3 در مبتلایان به بیماریهای عضلانی- اسکلتی مثل میاستینی گراو و ALS نباید بوتاکس تزریق شود. 4 اگر باردار هستید و یا تصمیم دارید در آیندۀ نزدیک باردار شوید توصیه می کنیم بوتاکس تزریق نکنید. اینکه بوتاکس برای جنین ضرر دارد یا خیر هنوز به اثبات نرسیده است. 5 اگر کودکتان از شیر شما تغذیه می کند بوتاکس تزریق نکنید چراکه هنوز مشخص نشده است که آیا بوتاکس از شیر عبور کرده و برای کودک شما مضر است و یا خیر. 6 توصیه می کنیم افراد زیر هجده سال از تزریق بوتاکس اجتناب نمایند. گزارش : راضیه فیض آبادی فراهانی