شبکه های اجتماعی و حلقه مفقوده فرهنگ

تعدادی از مردم که تعدادشان نسبتا کم، ولی تاثیر کاری که انجام می دهند بسیار گسترده است، با این خیال که کسی آنها را نمی شناسد، با خیال آسوده و با تایپ چند کلمه در فضای مجازی، نه تنها آرامش و آسایش فرد مخاطب خود را سلب می کنند، بلکه موجب ایجاد تنش و نشر شایعات بی اساس در جامعه می شوند .
بسیاری از افراد شناخته شده هستند که تاکنون از این طریق بارها مورد اهانت قرار گرفته اند یا درباره آنها شایعات خلاف واقع گسترش یافته است. این گونه رفتارها در کشور ما حدودا از زمان مسابقه فوتبال ایران و آرژانتین در جام جهانی و اهانت به لیونل مسی به شکل گسترده تر و فراگیرتری رواج پیدا کرد و چندی قبل، تا مسابقه فوتبال فرانسه و پرتغال در جام ملتهای اروپا و حمله به دیمیتری پایت ؛ بازیکن فرانسه ؛(به دلیل مصدوم کردن کریستیانو رونالدو) ادامه یافت و متاسفانه به روش های مختلف و در مورد افراد دیگر، چه ایرانی و چه خارجی همچنان ادامه دارد. این درحالیست که به عنوان نمونه در مورد اهانت به بازیکن فرانسه، حتی هموطنان رونالدو که ستاره تیم خود را آسیب دیده و گریان می دیدند، از دایره ادب خارج نشدند و حتی خود رونالدو هم عکس العمل ناشایستی نشان نداد. اما برخی از مردم همیشه فعال ما در فضای مجازی که اهانت به دیگران را بسیار دوست دارند، اصطلاحا کاسه داغ تر از آش شدند و به صفحه اینستاگرام بازیکن فرانسه هجوم بردند و.....
چه خوب بود که اگر قرار است ما حتما در این کارزار حضور فعال داشته باشیم! در زمان اتفاقات خوب و نوشتن پیام های محترمانه و مثبت باشد، نه انتقال پیام های خارج از ادب.
همزمان با رفتار زشت برخی از کاربران ایرانی در صفحه اینستاگرام بازیکن فرانسه، مردم فرانسه تقریبا همزمان با آن رویداد، در حال ادای احترام به مرحوم عباس کیارستمی کارگردان مطرح ایرانی بوده اند که این موضوع به واقع جای تاسف و تامل فراوان دارد.
البته این هجوم های بی رحمانه، به صفحات مجازی خیلی از هنرمندان و ورزشکاران داخلی هم صورت گرفته که به دلیل تعداد زیاد موارد به وجود آمده مجالی برای بازگو کردن همه اتفاقات نیست . اما بد نیست به عنوان نمونه به شهاب حسینی اشاره کنم که باعث افتخار همه مردم ایران شد، ولی دیدیم که عده ای که با تنگ نظری و حسادت به دیگران نگاه می کنند و منتظر بهانه ای هستند که به افراد موفق به نوعی توهین و از آن طریق به ظاهر خود را آرام کنند . پس به یک دلیل کاملا غیر منطقی به عقیده و تفکر شهاب حسینی حمله و انواع توهین ها را نثار فردی می کنند که اتفاقا از بازیگران محجوب و مودب عرصه فرهنگ ماست. نکته جالب اینجاست که همین افرادی که بدترین توهین ها را به ستاره های ورزش و فرهنگ خود روا می دارند اگر در جایی آنها را از نزدیک ببینند چه بسا برای ادای احترام و عکس انداختن با آنها از بقیه سبقت هم می گیرند!
به راستی نرم افزارهایی مثل اینستاگرام و تلگرام، با چه هدفی راه اندازی شده است؟ گمان نمی رود به این خاطر بوده باشد که ما به همدیگر ناسزا بگوییم و به سلایق و عقاید شخصی یکدیگر حمله کنیم یا درباره دیگران اخبار کذب انتشار دهیم!
وجود این وسایل ارتباطی گاهی خیلی هم بی ضرر نیست؛ اگر درست و به جا و با عقلانیت مورد استفاده قرار بگیرند . اخیرا اعلام شده که نرم افزار اینستاگرام در حال ایجاد قابلیتی است که به واسطه آن هرگونه کلمه توهین آمیزی که توسط افراد نوشته شود، به صورت خودکار حذف و فیلتر شود، و اینکه این برنامه برای همه کاربران در دنیا قابل اجراست. اگر همه در قبال رفتاری که انجام می دهند خود را مسئول بدانند و وجدان خود را بیدار نگه دارند خیلی از این اتقاقات ناهنجار و تلخ صورت نمی پذیرد.
فاجعه دیگر در فضای مجازی همانطور که پیشترعنوان شد انتشار شایعات بی پایه و اساس و خلاف واقع است.
بارها اتفاق افتاده که اخبار کذب، مانند خبر درگذشت افراد مشهور یا اتفاقات گوناگونی که هرگز واقعیت ندارند در فضای مجازی دست به دست می چرخد که باعث ایجاد نگرانی خیلی از مخاطبان و به خصوص نزدیکان افرادی که مورد هجوم شایعات قرار گرفته اند می شود. البته باید تاکید کرد کسی که این گونه اخبار غیر موثق را دریافت و بدون اطمینان از صحت خبر، آن را به دیگری انتقال می دهد به اندازه فردی که برای اولین بار آن خبر را پخش کرده مقصر است.
ریشه این ناهنجاریها و هدف از این گونه اقدامات که باعث کاهش اطمینان افراد به این فضاها و ایجاد جو ملتهب در جامعه می شود چیست؟ چه لذتی در این گونه رفتارهای نا متعارف و مغایر فرهنگ و ادب جامعه ما نهفته است و چگونه باید دلیل آن ریشه یابی شود؟کدام ارگان یا نهادی می تواند با فرهنگ سازی از تکرار این اتفاقات جلوگیری کند؟
به امید روزی که این عده قلیل وجدان و انصاف خود را به عنوان اولین فیلتر در جهت جلوگیری از رفتار و گفتار مغایر با اخلاقیات، سد راه خود قرار دهند .
شاید ایجاد شبکه ملی اطلاعات که در حال راه اندازی است بتواند در کوتاه مدت مانع از بروز این بداخلاقی های مجازی شود، اما در دراز مدت باید فرهنگ استفاده از نرم افزارهای موجود توسط مردم به بهترین شکل ممکن نهادینه گردد. تا زمانی که فرهنگ بهره گیری از شبکه های مجازی تقویت نشود، با هر گونه فیلتر و مانعی هم شاهد بروز چنین رفتارهای غیر فرهنگی خواهیم بود.
گزارش : پویا سیرتی