از تیتر سفید آیندگان تا تیتر سیاه وطن امروز

«خداوندا به تو پناه می برم از استبداد رای. . .» نه!! اشتباه نکنید این ابتدای یک نامه بلند بالا از سوی یک فعال سیاسی منتقد نیست. این چند کلمه تنها بخشی ازگزارش ۲۲۷۱ کلمه ای روزنامه «وطن امروز» است که به نشانه اعتراض، صفحه اول شماره روز شنبه خود را به «تیترسفید» اختصاص داده است.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، این روزنامه در گزارش خود با اشاره به انصراف مهمترین و اثرگذارترین! رسانه های جریان منتقد به دولت روحانی نوشت: «دلیل انتقاد و اعتراض این رسانه‌ها، فشار بی‌سابقه به مطبوعات و رسانه‌ها برای تحدید قلم آنهاست.» آری تهدید قلم!! دو کلمه ای که در کنار یکدیگر تنها یادآور توقیف فله ای روزنامه های اصلاح طلب در دوران سعید مرتضوی را به خاطر می آورد. اما امروز روزنامه ای از این دو کلمه در گزارش خود استفاده کرده است که طی دو سال گذشته از بدترین الفاظ یا تیترهای جنجالی، چه در بیان انتقاد و توهین به سیاستمداران داخلی دولت و چه در بُعد سیاست خارجی به تیم دیپلماسی از آن استفاده کرده است.
این روزنامه در سناریوی از پیش طراحی شده و با مظلوم نمایی درباره انصراف از نمایشگاه مطبوعات، تهدید را بهانه آورده و می نویسد: «تذکرهای پیاپی به همراه توقیف‌های مکرر و نیز ارسال مکرر پرونده‌های رسانه‌های منتقد دولت به دادگاه، طی ۲ سال اخیر نشان داده است این دولت در موضوع نقدپذیری و احترام به صدای مخالف، در نوع خود یک مورد عجیب و منحصر به فرد است!» این درحالی است که این روزنامه از انتشار نخستین شماره خود در ۱۳ آبان ۱۳۸۷ تا کنون نه تنها به دلیل بکارگرفتن تیترهای جنجالی و بعضا" توهین آمیز توقیف نشده، بلکه در معدود تذکراتی هم که این روزنامه دریافت نموده، هیچ وقعی به آن ننهاده و به کار خود ادامه داده است.
تا جاییکه در تازه ترین این نمونه ها می توان به «بی غیرت» خواندن «علی اکبر صالحی» از سوی سرمقاله نویس این روزنامه در تاریخ ۲۶مهرماه نام برد که در نوع خود، کم نظیر بوده و حتی مهرداد بذرپاش مدیر مسئول این روزنامه هم در توضیح اینستاگرامی خودش در عذرخواهی همراه با کراهت خود در خصوص انتشار این مطلب از سوی روزنامه اش نوشت: « روزنامه وطن امروز مبنای خود را نقد منصفانه و محترمانه می داند.» 
از سوی دیگر روزنامه وطن امروز طی این دو سال از بیان هیچ گونه انتقاد یا توهینی نسبت به دولت یازدهم یا طرفدارانش دریغ نکرده است. با نگاهی گذرا به تیترهای جنجالی این روزنامه به صاحب امتیازی مهرداد بذرپاش که در دولت اول احمدی نژاد جزو مدیران ارشد و نزدیک وی محسوب می شد و در دولت دومش نماینده محبوبش؛ نشاندهنده این موضوع است. این روزنامه پس از خانه نشینی یازده روزه رییس جمهور مورد علاقه اش، علی رغم وابستگی ها و دلبستگی هایش تصمیم گرفت تا با انتشار مطالبی انتقادی به صف مخالفان وی بپیوندد. هرچند بذرپاش و روزنامه اش ترجیح داد که این مخالفت ها کمتر در عکس و تیتر یک روزنامه نمود داشته باشد و تا آخرین روزهای دولت محمود احمدی نژاد هم، همین رویه را پیش گرفت تا به دولت حسن روحانی رسید. روزنامه ای که با به راس کار آمدن دولت روحانی، به یکی از جدی ترین منتقدان آن تبدیل شد. این روزنامه تاکنون مهم ترین تیترهای خود را به انتقاد از دولت اختصاص داده است که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
تیترهای جنجالی وطن امروز
وطن امروز، در یازدهم خرداد ۹۳ در در واکنش به سخنان رئیس جمهوری صفحه اول روزنامه را بدون عکس و با تیتر درشت اما «توخالی» و با عنوان« بعضی از مردم بیکارند..» منتشر کرد، تا اینگونه به سخنان رییس دولتِ یکساله ایران واکنش نشان دهد. نه ماه بعد این روزنامه واکنش خود به سخنان رئیس جمهور درباره منتقدان را با انتشار عکسی در صفحه اول خود نشان داد که شاید بتوان گفت در عمر سی وهفت ساله انقلاب بی سابقه بوده و روزنامه ای تا کنون اینگونه دست به اعتراض نزده بود. عکس فردی که روی دهانش «چسب بنفش» زده بود ؛ به معنای«نبود آزادی بیان!!» و جمله ای کوتاه از حسن روحانی که گفته بود:«منتقدان دولت آزادند».
در روزهای پایانی دی ماه ۹۲ و در گرماگرم مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ در حالی که بسیاری از روزنامه های کشور اخبار مربوط به آغاز دور چهارم این گفتگوها در ژنو را با هیجان پوشش می دادند و از آن به عنوان یک پیروزی دیپلماتیک یاد می کردند، روزنامه وطن امروز در حالی با لوگوی مشکی که سابق بر این تنها در مناسبت های خاص و ایام عزاداری استفاده میشد، روزنامه اش را منتشر کرد که تیتر یک آن به این مطلب اختصاص داشت: «هولوکاست هسته ای». این روزنامه با تشویش اذهان عمومی و "دم خروس" خواندن ادعای برخی مدعیان ولایتمداری در کشور، و همچنین القای این مطلب که همزمان با تعطیلی مراکز هسته ای کشور، امروز روز عزای ملت ایران است، در گزارش هسته ای خودش در ۳۰ دی ماه ۹۲ نوشت: «فعالیت های هسته ای ایران از امروز در حالی متوقف می شود که وزرای خارجه ایران و آمریکا در خیابان هم با یکدیگر قدم می زنند.»
اما این پایان ماجرای وطن امروز و تقابلش با مذاکرات هسته ای تیم دیپلماسی دولت تدبیر و امید، که رهبر انقلاب از آنها به عنوان «فرزندان انقلاب» یاد کرده بود، نبود. چرا که یک سال بعد نیز با اشاره به توافق ایران و غرب برای تمدید ۷ ماهه توافق، جهت انجام مذاکرات بیشتر و درحالی که رسانه های داخلی و خارجی از ایستادگی تیم مذاکره کننده و به خصوص رئیس این تیم محمدجواد ظریف در برابر تیم های غربی خبر می دادند، وطن امروز بدون هیچ عکسی با درشت ترین اندازه ممکن تیتر زد: «هیچ!!»
تیتر «جفت پوچ» این روزنامه را هم می توان به عنوان یکی دیگر از تیترهای جنجالی وطن امروز در خصوص سخنان وزیرکشور در مجلس شورای اسلامی نام برد که این روزنامه در گزارش خود با «کنایه زدن به ادعای بکار گیری پول کثیف توسط برخی افراد خاص در کشور» از سوی رحمانی فضلی، وی را متهم به «سخن بیهوده» زدن کردند.
تیتر«حقش بود!» در رابطه با به زندان رفتن مهدی هاشمی هم یکی دیگر از تیترهای بحث برانگیز این روزنامه بود که پیش از این با شرط بندی بر سر اینکه فرزند آیت الله هاشمی به زندان نخواهد رفت با تیتر «پشتش گرمه» از این موضوع به شیوه خودش انتقاد کرده بود. «دکان توافق» هم یکی دیگر از تیترهای خاص این روزنامه بود که در خصوص گفت گوی معصومه ابتکار با شبکه بی بی سی آنرا منتشر کرده و از آن به عنوان نفوذ رسانه های خارجی به کشور یاد کرده بود.
اما این روزنامه، در ابعاد خارجی هم زبان زد است. وطن امروز در یکی از جنجالی ترین تیترهای خود در خصوص مرگ «ملک عبدالله» پادشاه عربستان سعودی در حالی که وی هنوز روی تخت بیمارستان بستری بود نوشته بود «خبر مرگش»! تیتری که پای مسئولان روزنامه را به هیئت نظارت بر مطبوعات نیز باز کرد و این روزنامه تنها تذکری در این خصوص دریافت کرد. اما کمی بعد و با درگذشت ملک عبدالله، وطن امروز باز هم نتوانست خوشحالی خود را از این اتفاق پنهان کند. به همین خاطر نیم تای بالای صفحه اول روزنامه را با عکس تشییع جنازه پادشاه عربستان و تیتر«عبدالله مرد» منتتشر کرد.
وطن امروز که گویا علاقه عجیبی به سنت شکنی در بکارگیری از کلمات رایج و به اصطلاح «کوچه بازاری» را در تیترهای خود دارد تاکنون از عبارت هایی مانند «باد سعودی خوابید»، «بازنده قمپز در کرد»، «عزت زیاد»و «آمریکایی ها دبه درآورده اند» استفاده کرده است.
همه روزنامه هایی که تیتر سفید را انتخاب کردند!
اما تا پیش اینکه وطن امروز به نشانه اعتراض صفحه اولش را سفید به خوانندگانش عرضه کند روزنامه های دیگری هم به شیوه های خود دست به این کار زد بودند. شاید روزنامه «آیندگان» که مرحوم خسرو گلسرخی در آن نقد ادبی می نوشت نخستین روزنامه ای بود که پس از انقلاب به نشانه اعتراض چاپ ۳ صفحه از آن به‌صورت سفيد منتشر شد.
در اواسط اردیبهشت ماه سال ۵۸ خبری درباره شهادت استاد مطهری و عوامل ترور وی منتشر کرد. رهبر انقلاب در مصاحبه‌ای با روزنامه لوموند گفت: «چپ‌گرایان در این جنایات هیچ دخالتی نداشته‌اند؛ عمال آمریکا در جریان این ترور‌ها خود را پشت سازمان مذهبی دروغین فرقان پنهان کرده‌اند.» بیستم اردیبهشت، اطلاعیه دفتر امام خمینی در واکنش به اين خبر روزنامه آیندگان منتشر شد که در آن آمده بود: «آنچه روزنامه آیندگان درباره عوامل دست اندرکار شهادت استاد مطهری نوشته است، دروغ محض است؛ این روزنامه که از اول انقلاب تاکنون همیشه نقش انحرافی داشته است، برخلاف مصلحت مسلمانان بوده، مورد تایید مسلمانان متدین و انقلابی نبوده و نیست و امام فرموده‌اند که این روزنامه را از این پس هرگز نمی‌خوانند.» روز شنبه ۲۲ ارديبهشت، اولین شماره آیندگان پس از این اطلاعیه، در چهار صفحه منتشر شد که سه صفحه آن سفید بود و تنها در صفحه اول آن مقاله‌ای با عنوان «آیا انتشار آیندگان باید ادامه یابد؟» آمده بود. پس از آن آیندگان ۴ روز منتشر نشد.
روزنامه نوروز ۱۹ تیر ۱۳۸۱
دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران با صدور یک اطلاعیه انتشار هر گونه مطلب له یا علیه نامه سرگشاده آيت‌الله طاهری نماینده ولی فقیه وقت در اصفهان به «رهبری انقلاب» را ممنوع کرد. روزنامه نوروز در این روز با چاپ اطلاعیه شورای امنیت ملی در صفحه نخست خود نوشته است، چهارشنبه شب در حالی كه همه صفحات روزنامه آماده چاپ بود پس از ساعت ۲۲ اطلاعیه شورای عالی امنیت ملی از طریق خبرگزاری جمهوری اسلامی مخابره شد. روزنامه نوروز هم در همین خصوص نوشت که با توجه به آنكه بخش قابل توجه از مطالب خبری روزنامه به دیدگاه تشكل‌ها و شخصیت‌های مختلف اختصاص داشت، از سوی دیگر به هیچ روی امكان تولید مطالب جایگزین و یا صفحه بندی و صفحه آرایی مجدد نبود، تنها راه حل ممكن، حذف مطالب غیرقابل چاپ و انتشار روزنامه به شكل فعلی (با جای خالی مطالب یادشده) است.
روزنامه اعتماد ملی ۲۴ خرداد ۱۳۸۸
روزنامه اعتماد ملي، دو روز بعد از دهمين انتخابات رياست جمهوري تيتر زد: وزارت كشور كروبي را پنجم اعلام كرد و در زير اين عنوان نوشت: درباره نتايج انتخابات، مهدي كروبي و ميرحسين موسوي دو نامزد اصلاح طلب بيانيه هايي صادر كردند كه روزنامه از چاپ آنها معذور است.
روزنامه شرق ۱۵ آبان ۱۳۸۹
در حالی‌كه وب‌سايت روزنامه «شرق» با تیتر نخست «زونكن اتهامات علیه مهدی هاشمی» به بازتاب دفاعیات كاوه اشتهاردی در دادگاه روزنامه ایران در خصوص مهدی هاشمی پرداخت، در نسخه چاپي روزنامه شرق كه بر روی دكه های روزنامه فروشی جای گرفت، این خبر به كلی پاك شده و و تیتر «خلیج فارس نامی تاریخی است» جایگزین آن شده بود، به طوری كه بخش قابل توجهی از صفحه نخست این روزنامه به طور سفید منتشر شده بود. این در حالی است که در صفحه ۱۵ «روزنامه كیهان» آن روز نیز، یك كادر خالی كه جای چاپ خبر فوق بوده، به چشم می خورد.
روزنامه ایران یکم آذرماه ۱۳۹۰
در پی حوادث پس از کنفرانس خبری علي‌اكبر جوانفكر ـ روز دوشنبه ۳۰ آبان ـ در ساختمان روزنامه ایران، این روزنامه، تیتر اصلی صفحه اول خود را سفید چاپ کرد و نوشت: حادثه ورود افراد دادستانی و انتظامی به موسسه ایران در روز دوشنبه ۳۰ آبان‌ماه جاری که با بازداشت مدیر مسوول و ۳۹ تن از خبرنگاران و کارکنان روزنامه همراه بود، مانع از تداوم کار خبری تحریریه روزنامه شد. از آنجا که روزنامه ایران مایل به تشویش اذهان عمومی نبوده و در برابر مسوولیت اجتماعی خود در قبال مردم نیز احساس تعهد می‌کند، بنابراين بخش سفید خوانی روزنامه را به یادآوری این ماجرا اختصاص داده با این امید که هرگز چنین حادثه تاسف باری تکرار نگردد.
اما بکار گرفتن از تیتر سفید به نشانه اعتراض تنها مختص کشور ما نیست چرا که كشورهاي ديگر نيز گهگاهي نسبت به‌انتشار صفحات سفيد مطبوعات خود اقدام كرده‌اند. در شهريورماه ۱۳۸۳ روزنامه‌هاي عمده جمهوري آذربايجان صفحه نخست خود را سفيد چاپ كردند و در اين صفحه سفيد تنها اين جمله نوشته شده بود: «رسانه‌هاي آذربايجان به ورود نظاميان ارمني به باكو اعتراض دارند.»
در دسامبر ۲۰۱۰ ، تعدادی از روزنامه‌های مجارستان نيز برای نشان دادن اعتراض خود نسبت به قانون جدید مطبوعات با صفحه سفید منتشر شدند. در جولاي ۲۰۱۱ در اكوادور روزنامه « El Comercio» در اعتراض به محکومیت سردبیرش، سزار پرز (César Perez) همه روزنامه را با جوهر سفید چاپ می‌کند. به‌گونه‌اي كه فقط تیترها دیده می‌شده و در ادامه یک جمله كه‎ این حکم را محکوم کرده بوده است. اين روزنامه رييس‌جمهور اكوادور، رافائل كوررا (Rafael Correa) را به ديكتاتوري متهم كرده بود.
گزارش : یغمافشخامی