خام فروشی ايران به اسم صادرات به ترکيه

گروه اقتصادي - حسين قباديان: رئيس جمهوري ايران به دعوت رئيس جمهور ترکيه به همراه هيئت بلند پايه اي به کشور همسايه غربي کشور سفر کرد. در اين سفر وزراي اقتصادي و همچنين رئيس پارلمان بخش خصوصي نيز رئيس جمهور را همراهي کردند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،در جريان سفر رئيس جمهوري و هيات همراه به ترکيه، نشست مشترک فعالان اقتصادي دو کشور، با حضور سيدابراهيم رئيسي، رئيس دولت سيزدهم، رجب طيب اردوغان، رئيس جمهوري ترکيه، صمد حسن‌زاده، رئيس اتاق ايران و جمعي از فعالان اقتصادي و مسئولان دو کشور در کاخ آق‌سراي آنکارا برگزار شد. به گزارش مردم سالاري، در نشست فعالين اقتصادي ايران و ترکيه در حالي هدفگذاري 30ميليارد دلاري براي روابط تجاري دو کشور اعلام شده است که طبق آخرين گزارش رسمي گمرک ترکيه، کل مبادلات تجاري ايران و ترکيه در سال 2022 حدود 5.4 ميليارد دلار بوده که حدود 3 ميليارد دلار آن متعلق به صادرات و 2.4 ميليارد دلار آن را نيز واردات تشکيل مي‌دهد. طي 12 سال منتهي به سال 2022 تراز تجاري بين دو کشور، به جز دو سال 2016 و 2020 به نفع ايران بوده است.صادرات ايران به ترکيه را اغلب مواد اوليه خام تشکيل مي‌دهد؛ به گونه‌اي که مطابق با آمارهاي گمرک ايران در سال 1401 «گاز طبيعي مايع شده» مهمترين کالاي صادراتي ايران به ترکيه بوده و سهم حدود 41 درصدي از کل ارزش صادرات بدون نفت خام ايران به ترکيه را به خود اختصاص داده است. «آلومينيوم» و «ساير اوره حتي به صورت محلول در آب» پس از گاز طبيعي، حدود 17 درصد از ارزش صادرات بدون نفت خام ايران در سال 1401 را تشکيل مي‌دهند. به طور کلي بررسي کالاهاي صادراتي ايران به ترکيه در سال 1401 نشان مي‌دهد که 10 قلم کالاي عمده صادراتي ايران به اين کشور حدود 79 درصد از کل ارزش صادرات کالايي آن را تشکيل مي‌دهند.همچنين آمارهاي گمرک ايران در سال 1401 نشان مي‌دهد که مهمترين کالاي وارداتي ايران از ترکيه، 349 هزارتن «روغن دانه آفتابگردان، روغن گلرنگ يا زعفران کاذب، خام» به ارزش 671 ميليون دلار بوده که سهم حدود 11 درصد از کل ارزش وار دات ايران از اين کشور را تشکيل مي‌دهد و پس از اين کالا «تراکتورهاي جاده‌اي براي نيمه تريلرها» و «ذرت دامي» به ترتيب با سهم حدود هشت درصد و چهار درصد، عمده کالاهاي وارداتي از ترکيه هستند.
انتقاد رئيس پارلمان بخش خصوصي از حجم اندک تجارت دو کشور
بنابر اين گزارش، رئيس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي ايران، در نشست فعالين اقتصادي دو کشور نسبت به پايين بودن حجم روابط ايران و ترکيه در مقايسه با ظرفيت و توانمندي‌هاي دو طرف انتقاد کرد؛ اما بر اين نکته نيز تاکيد کرد که با تلاش مسئولان بلندپايه هر دو کشور براي تقويت مناسبات بر اساس اصول محکم و قابل اعتماد، امکان ارتقا و توسعه سطح همکاري‌ها وجود دارد. صمد حسن زاده با اشاره به تعيين هدف 30 ميليارد دلاري براي مبادلات آتي ايران ترکيه، عنوان کرد: اين رقم بيش از دو برابر حجم فعلي تجارت دو کشور است که براي تحقق آن بايد سخت تلاش شود و ما نيز به عنوان نمايندگان بخش خصوصي لازم است مصمم تر از قبل، گام‌هاي جدي برداريم و بهترين اقدامات را در توسعه روابط دو کشور انجام دهيم.رئيس اتاق ايران با تاکيد بر اينکه ظرفيت‌هاي موجود همکاري ميان دو کشور، بيش از اين ميزان است، ابراز اميدواري کرد: طي يک سال آينده، مقدمات دسترسي به اين هدف فراهم شود.
موانع تجاري دو کشور چيست؟
با اين حال گزارش‌هاي منتشر شده از سوي اتاق بازرگاني ايران نشان مي‌دهد طي دهه گذشته بين سال‌هاي 2013 تا 2022، عليرغم اينکه ترکيه سومين شريک تجاري مهم ايران محسوب مي‌شود، اما جايگاه ايران در بازار کالاي ترکيه به گونه‌اي بوده که از رتبه 7 در ميان مبادي وارداتي ترکيه در سال 2013 به رتبه 23 در سال 2022 رسيده است. سهم ايران در بازار ترکيه نيز از 4 درصد از کل ارزش واردات اين کشور در سال 2013 به حدود 0.9 درصد در سال 2022 کاهش يافته که يکي از علل اين کاهش را مي‌توان جايگزين کردن روسيه به جاي ايران در واردات نفت و گاز و همچنين کشف منابع جديد گازي در ترکيه عنوان کرد.از سوي ديگر کشور ترکيه طي سال‌هاي گذشته از شرکاي مهم تجاري ايران محسوب شده به گونه‌اي که مطابق با آمار منتشر شده توسط گمرک ايران، اين کشور طي 10 سال گذشته همواره جزو پنج کشور نخست در عمده مبادي وارداتي ايران بوده است و از سال 1395 توانسته در صادرات هم جايگاه خودش را در پنج مقصد مهم صادراتي ايران تثبيت کند. پس از آن نيز از سال 1398 تا 5 ماهه نخست 1402 همواره سومين شريک تجاري ايران پس از چين و امارات متحده عربي بوده است.دلايل گوناگوني منجر به کاهش تجارت ايران با ترکيه شده که از جمله آنها مي‌توان به ظهور بازارهاي جديد براي صادرات محصولات پتروشيمي ايران و همچنين به وجود آمدن تغييراتي در نيازهاي بازار ترکيه اشاره کرد که در واقع توليد صادراتي مناسب با بازار ترکيه شکل نگرفته است.
يکي ديگر از دلايل کاهش تجارت ايران به ترکيه طي سال‌هاي اخير را مي‌توان به جايگزين شدن روسيه به جاي ايران در بازار واردات گاز به اين کشور نسبت داد که جنگ روسيه و اوکراين اين عامل را تشديد کرد؛ زيرا در حال حاضر روسيه گاز خود را به قيمتي پايين‌تر به ترکيه عرضه مي‌کند و امتيازات ويژه‌اي براي صادرات به اين کشور در نظر گرفته است.
عدم موفقيت موافقتنامه تجارت ترجيحي ايران و ترکيه و همچنين بحران‌هاي جهاني طي سال‌هاي گذشته نظير همه‌گيري کوويد -19 را مي‌توان به عنوان دلايل ديگر از مشکلات تجارت ايران با اين کشور بيان کرد.