ارگانوفسفره‌ها،متهم اصلي مسموميت سريالي دانش‌آموزان

گروه اجتماعي- فخرالسادات مسچي: اگرچه در دو روز گذشته مدارس تعطيل بود، اما با توجه به آغاز به کار مدارس در روز شنبه و نگراني اولياي دانش اموزان در مورد مسموميت هاي سريالي دانش آموزان بويژه در مدارس دخترانه که موجب شده تعداد زيادي تمايل خود را نفرستادن فرزندانشان به مدارس اعلام کنند، اين موضوع در دو روز گذشته هم مورد توجه قرار داشت.
به گزارش مردم سالاری آنلاین،مهمترين انتقاد مردم از مسئولان اين است که با وجود گستردگي اين حادثه، هنوز هيچ سرنخي پيدا نشده و حتي به نظر مي‌رسد دوربين هاي مداربسته اطراف مدارس نيز مورد بررسي قرار نگرفته يا اگر هم بررسي شده، اطلاع رساني دقيقي در مورد آن انجام نشده و همين امر به بدگماني مردم دامن زده است. مردم در شبکه هاي اجتماعي اين پرسش را مطرح مي‌کنند که چگونه ممکن است افرادي در داخل خودروها به دليل بدبحجابي، پيامک جريمه يا احضار دريافت کنند يا افرادي به دليل حضور در اعتراضات خيلي زود شناسايي و بازداشت شوند، اما با وجود اين همه دوربين در خيابانها و اطراف مدارس، هنوز هيچ سرنخي در مورد دليل مسموميت سريالي در مدارس پيدا نشده است؟ برخي نيز ارگانوفسفره ها را متهم اصلي مسموميت سريالي دانش آموزان مي‌دانند چراکه بر خلاف ساير گازهاف، بي بو نيست.
در چنين شرايطي برخي اظهارنظرها که اين موضوع را به تحرکات دشمن نسبت مي‌دهد، بار ديگر موجب انتقادات مردم در فضاي مجازي شده است. در تازه ترين اظهارنظر در اين زمينه که مشابه موضع گيري هاي روزنامه کيهان است، سيدابراهيم رئيسي در سخنراني خود در شهر خورموج مرکز شهرستان دشتي استان بوشهر، با اشاره به اتفاقات رخ‌داده در برخي مدارس گفت: «دشمن مي‌خواهد در مدارس ايجاد دلهره و با ناامني و فضاي ترس و نااميدي در حوزه‌هاي مختلف ايجاد آشوب کند. ايجاد آشوب‌هاي خياباني، مالي، ارزي و مساله سازي امنيتي در حوزه تحصيل و مدارس از ترفندهاي دشمن برا ي نااميدي مردم است. وزير کشور و وزير اطلاعات را مأمور کرديم که موضوعات اخير در مدارس را سريع پي‌گيري کنند و با گزارش سريع و دقيق به مردم اين توطئه را خنثي کنند.»
در همين حال روز پنجشنبه معاون رئيس جمهور در امور زنان و خانواده گفت: با دستور رئيس جمهور کميته ويژه‌اي براي پيگيري مساله و شناسايي عوامل مسموميت دانش آموزان در کشور ايجاد شد و اميدواريم هر چه زودتر به نتيجه برسد. انسيه خزعلي درحاشيه نخستين کنگره استاني بانوان تاثيرگذار استان بوشهر افزود: مسموميت دانش‌آموزان را دشمن ايجاد کرده است و به آن دامن مي‌زند تا از سوء استفاده و بهره‌برداري سياسي کند. اميدواريم با اهتمام دولت در زمينه ارتقاي تحصيلي بانوان و شناسايي عوامل مسموميت دانش آموزان دختر؛ زمينه آرامش اين قشر در سرزمين ايران فراهم شود.
«سکينه سادات پاد» نيز که روز ششم اسفند از سوي رئيسي به عنوان «مسئول پيگيري حقوق و آزادي‌هاي اجتماعي» منصوب شده در گفتگو با ايرنا در خصوص پيگيري موضوع مسموميت دختران دانش آموز گفت: اظهار نظرهاي شتاب‌زده حتماً به سير قانوني پيگيري آسيب مي‌زند و مانع رسيدگي به مسائل در فرايندي منطقي مي‌شود.
وزارت بهداشت به عنوان مرجع تخصصي بررسي موضوع اعلام کرده مسموميت دختران دانش آموز قطعي است اما اظهار نظر درباره اينکه آيا اين اتفاق تعمدي بوده يا نه، در حيطه اختيارات مراجع امنيتي و قضايي است و يکي از آقايان که در روزهاي اخير گفته بود اين حادثه کار يک گروه مشخص بوده، در اين باره توضيح داد که سخنانش در واقع استناد به يک نقل قول بوده که در رسانه‌ها به عنوان نظريه قطعي بازتاب يافته و از انتشار نادرست سخنانش هم ابراز ناخرسندي کرده بود.
وي در عين حال خاطر نشان کرد که در صورت درست بودن اين فرضيه که گروهي با تفکرات خاص مرتکب چنين اقدامي‌شده باشند، قطعاً با آنها برخورد قاطع خواهد شد. وي افزود: قانون اساسي درباره جايگاه زنان با نگاه‌هاي متحجرانه و غرب‌گرا مرزبندي دارد و ما مدعي هستيم الگويي مدرن و دقيق از زن مي‌خواهيم به دنيا ارائه دهيم. نرخ سواد دختران در طول اين سال‌ها نشان مي‌دهد که اصل نظام هيچ‌گونه سنخيتي با نگاه‌هاي واپسگرايانه و رفتارهاي اخير ندارد و چنانچه کساني با نگاه‌هاي متحجرانه بخواهند خلاف سياست‌هاي نظام حرکت کنند، اقدام آنها را خلاف مشي جمهوري اسلامي‌و مصداق نقض قانون اساسي و حقوق شهروندي مي‌دانم و خود را ملکف مي‌دانم حتماً موضوع را تا آخر پيگيري و شفاف براي مردم اطلاع‌رساني کنم.
همچنين حسين الله کرم تحليلگر سياسي اصولگرا هم در گفتگويي با خبرآنلاين، مسموميت‌هاي اخير در برخي مدارس را در چارچوب طرح بي‌ثبات‌سازي و در تداوم اغتشاشات و تجزيه طلبي سه ماهه پاييز امسال و زنده نگه داشتن رمز مهسا قابل تفسير دانست و گفت: «ديدگاه جمهوري اسلامي، آمريکا و گروه‌هاي ضدانقلاب را عامل مسموم کردن دختران مدارس در قم مي‌داند. برخي دراين ديدگاه معتقدند منافقين، به منظور برتري بر ديگر گروه‌هاي هشت گانه اپوزوسيون، طرح مسموميت در قم را بمثابه اتهامات فيلم عنکبوت مقدس درمشهد دنبال مي‌کنند تا از اين طريق با تداوم رمز مهسا اغتشاشات سه ماهه پاييز را مجددا در پايان سال اجرا يا حداقل آن را زنده نگه داشته و يا انتقام ناکامي‌وشکست جنگ ترکيبي پاييز را از ملت ايران بگيرند. اما ديدگاه غربگرايان که توسط ماهواره‌ها و توان سايبري آمريکا و کشورهاي همسو حمايت مي‌شود گروه‌هاي انقلابي را عامل اصلي مسموميت‌سازي مي‌دانند و به دروغ سکوت روساي قوا را مجوز اجراي مسموميت‌ها دانسته و آن را در راستاي تفکر طالباني و مقابله با کشف حجاب تفسير مي‌کنند، اين درحالي‌ست که حضور زنان در همه عرصه‌ها از جمله عرصه‌هاي علمي‌از افتخارات نظام اسلامي‌است، ضمن اين‌که دولت از طريق عوامل اطلاعاتي و امنيتي خود در کوشش براي مقابله با اين جريان است.»
خبرگزاري تسنيم نيز با تهيه گزارشي ميداني از شهر قم در اين باره نوشته: «تصور فرضيه خرابکاري ماجراجويانه براي متهم کردن نظام تا حد زيادي مي‌تواند قابل تصديق باشد. در برخي موارد، اصل موضوع فيک و غيرواقعي بوده است. مثلاً در مدرسه‌اي که گفته شده بوي نارنگي گنديده مي‌آيد، فرداي همان روز 2 بسته پلاستيک نارنگي خراب پيدا شده است يا در بيش از 10 مدرسه، با شيطنت دانش آموزي و از طريق اسباب‌بازيِ بمبک بدبو مي‌خواستند کلاس را به تعطيلي بکشانند.»
اين خبرگزاري همچنين نوشته: «جو رواني، اضطراب و ترس دليل عمده‌ بدحالي برخي دانش‌آموزان است (گرچه در برخي موارد مسموميت هم وجود داشته است) که اين دو بايد از هم تفکيک شود. به نظر مي‌رسد مهم‌ترين مانع براي تکميل تحقيقات و رسيدن به نتيجه فني همين جو رواني، اضطراب و مسموميت فکري است که به‌طور کاملاً مشکوک در قم جاري شده است.» در پي بروز مسموميت براي دانش آموزان در برخي مدارس تهران، علي صالحي از اختصاص يک شعبه ويژه براي پيگيري خارج از نوبت پرونده قضايي تشکيل شده خبر داد. دادستان تهران با اشاره به اينکه از زمان بروز اولين مورد مسموميت در چند مدرسه تهران شعبه ويژه‌اي کار تحقيقات پرونده قضايي را آغاز کرده است، گفت: دادستاني تهران در پي ايجاد مسموميت در بين برخي دانش آموزان تهراني به مساله ورود کرده است و تحقيقات همه جانبه آغاز شده است. صالحي تصريح کرد: دستورات قضايي مورد نياز ضابطين، سازمان پدافند غيرعامل، آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و ديگر نهادهاي مرتبط با موضوع از ناحيه مقام قضايي صادر شده است.
همچنين تمام دستگاه‌ها موظف شده‌اند آخرين گزارش‌ها در مورد وقايع اخير را براي دادستاني تهران ارسال کنند. وي عنوان کرد: دادستاني تهران با دقت پرونده مربوط به مسموميت برخي از دانش آموزان تهران را دنبال مي‌کند و تحقيقات قضايي با همکاري نهادهاي مربوطه در حال انجام است. در تلاشيم با همکاري ضابطين در اسرع وقت عامل يا عاملين اين عمليات‌هاي خرابکارانه را شناسايي و محاکمه کنيم. دادستان تهران گفت: عامل يا عاملين وقايع اخير بدانند پس از شناسايي و بازداشت پرونده آن‌ها خارج از نوبت رسيدگي شده و مجازات قانوني در مورد آن‌ها اعمال خواهد شد. رئيس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي‌گفت که به دنبال ماموريت رئيس مجلس کميسيون امنيت ملي از همان روزهاي مسموميت دانش آموزان جلساتي را با مسئولان مربوطه برگزار کرده و اين موضوع در دستور کار کميسيون است و جلساتي با مسئولان بهداشتي، آموزشي، اطلاعاتي و امنيتي تشکيل شد.  وحيد جلال زاده در جلسه علني پنجشنبه مجلس شوراي اسلامي‌گفت: ما بر پيگيري سريع و شناسايي عوامل اين اقدام ضد انساني اصرار داريم و اين موضوع همچنان در دستور کار کميسيون است. هرگونه نتايج پيگيري ها از جمله مداخله بيگانگان و بدخواهان ملت و عوامل نفوذي دشمنان در اسرع وقت در اختيار افکار عمومي‌قرار مي‌گيرد.
وي تاکيد کرد: بهره گيري همه جانبه از امکانات کشور براي شناسايي عوامل اين رخداد در دستور کار مجلس شوراي اسلامي‌و کميسيون امنيت ملي قرار دارد لذا از همه مسئولان و همکاران و آحاد ملت ايران مي‌خواهم که مراقب خلق شايعات باشند دشمنان ملت از هر حادثه اي براي ايجاد تشنج استفاده مي‌کنند؛ ان شاءالله که آنها ناکام خواهند ماند و نمي‌توانند به اهدافشان دست پيدا کنند. هنوز درباره ماده شيميايي عامل اين سلسله حوادث اعلام رسمي‌صورت نگرفته است. در آغاز علت حوادث نشت منوکسيد کربن اعلام شده بود. پس از مدتي وزارت بهداشت گفت «سم بسيار خفيفي باعث اين عوارض مي‌شود»، هر چند نام آن را اعلام نکرد. يورونيوز در گزارشي، برخي از احتمالات را بررسي کرده است.
گاز منوکسيد کربن ابتدا توسط برخي از مقامات مسئول به عنوان عامل اين حوادث مطرح شد. منوکسيد کربن که در اثر سوختن ناقص کربن پديد مي‌آيد بسيار سمي‌بوده و مي‌تواند مرگبار باشد. استنشاق اين گاز در فضاي سربسته باعث سرگيجه، خواب‌آلودگي ، بيهوشي و در نهايت خفگي مي‌شود. با اين حال بنا بر علائم مصدومان و شهادت آنان در خصوص نحوه مسموميت به نظر مي‌رسد حملات ماه‌هاي اخير به مدارس اخير ارتباطي با اين گاز نداشته باشد. چرا که در وهله اول بسياري از دانش‌آموزان گفته‌اند که بوي شديدي را احساس کرده‌اند، در حالي که منوکسيد کربن گازي بي‌بو است. مسئله بعدي اين است که شماري از دانش‌اموزان در حياط مدرسه و در فضاي باز دچار عوارض مسموميت شده‌اند. چيزي که درباره منوکسيد کربن و محيط غيرسربسته نمي‌تواند صادق باشد.
نيتروژن يا ان2 (N2) هم يکي ديگر از عوامل احتمالي بروز اين مشکل است.  تنفس نيتروژن به صورت عادي براي انسان ضرري ندارد اما ازدياد گاز نيتروژن در فضاي سربسته ممکن است باعث خفگي شود و به همين منظور در موارد کار با آن از تهويه‌هاي مناسب در ساختمان‌ها استفاده مي‌کنند. با اين حال اين گاز بي‌بو است، در حالي که دانش‌اموزان به هنگام حملات بوي تند نعنا، تخم‌مرغ گنديده، نارنگي يا پرتقال سوخته احساس کرده‌اند.
اما ارگانوفسفره‌ها ترکيباتي سمي‌و شيميايي هستند که عمدتا در آفت‌کش‌ها و همينطور در سلاح‌هاي جنگي شيميايي يافت مي‌شوند و بوي تند ميوه يا تخم‌مرغ گنديده دارند. اين ترکيب که در زمان جنگ جهاني دوم توسط دانشمند آلماني به نام گرهارد شرادر کشف شد، به راحتي از طريق تنفس و همچنين پوست جذب مي‌شود و بافت‌هاي عصبي بدن را هدف قرار مي‌دهد.
گازهاي اعصاب سارين وVX، که مرگبارترين سلاح‌هاي شيميايي جهان به شمار مي‌روند، از زيرشاخه‌هاي ارگانوفسفره‌ها محسوب مي‌شوند. مسموميت با دُز بالاي آفت‌کش‌ها مي‌تواند خطرناک و مهلک باشد. ضعف عضلاني، بي‌حالي، تهوع، علائم اختلال تنفسي، تپش قلب، بي‌حسي پاها و سرگيجه يعني عواملي که توسط شماري از دانش‌اموزان مصدوم حوادث اخير ايران گفته شده‌اند با علائم مصدوميت حاصل از ارگانوفسفره‌ها تقريبا مطاقبت دارند. يک پزشک متخصص در درمان قربانيان مسموميت که نخواسته است نامش فاش شود به روزنامه گاردين بريتانيا گفته است: « با اطلاعاتي که در دسترس است، محتمل‌ترين علت اين مسموميت مي‌تواند عامل ضعيف ارگانوفسفره باشد.» البته مسئولان در اين زمينه توضيحي ارائه نداده اند.
روزنامه نيويورک‌تايمز آمريکا در سال 2010 و پس ازمسموميت مشابه در دانش‌آموزان دختر در افغانستان به نقل از مقامات سازمان جهاني بهداشت نوشته بود با آزمايش نمونه‌هاي خون دانش‌اموزان مصدوم مشخص شده است که اين دانش‌آموزان با ترکيبات ارگانوفسفره مسموم شده‌اند.
کارشناسان مي‌گويند تشخيص عامل اصلي به انجام آزمايشات دقيق بستگي دارد و از آنجا که آثار استنشاق اين گاز تا 48 ساعت در نمونه ادرار فرد مصدوم باقي مي‌ماند؛ با انجام آزمايش سريع مي‌توان وجود اين ماده را تشخيص داد. همچنين رد آلودگي بر روي لباس دانش‌آموزان، در صورتي که بلافاصله داخل نايلون زيپ‌دار نگهداري شود، مي‌تواند براي تشخيص عامل حمله استفاده شود.