احتمال تصویب چراغ خاموش«محدودیت اینترنت»در مجلس حداقلی

گروه سیاسی - خاطره میرزا:یک سال پیش در همین ایام،زمانی که نمایندگان مشغول بررسی لایحه بودجه 1401 بودند،نمایندگانی که بیش از یک سال بود منتظر فرصتی برای تصویب بی سر و صدا و دور از چشم مردم طرح فیلترینگ فضای مجازی بودند،در زمانی محدود آن را در جمع خود به تصویب رساندند اما با افشاگری یکی از نمایندگان و مخالفت شکل گرفته در فضای مجازی،هیات رئیسه مجلس مصوبه آنها را باطل کرد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین،حالا در آستانه اولین سالگرد آن اتفاق گویا طرح فیلترینگ فضای مجازی که با نام«صیانت»در مجلس شناخته می‌شود،تصویب شده و قرار است برای تصویب نهایی به شورای نگهبان فرستاده شود؛آن هم در حالی که 5 ماه است فیلترینگ با حداکثر توان اجرا شده و معلوم شده که چندان نیازی به قانون مجلس نیست!
داستان مخالفت با دسترسی مردم به شبکه‌های مجازی، داستانی است که چند سال است مورد توجه طیف خاصی است که از گردش آزاد اطلاعات لطمه خورده است. افشای مسائلی چون سیلی زدن یک نماینده به سرباز راهور و داستان سیسمونی خریدن خانواده قالیباف از ترکیه نشان داد که چقدر به فیلترینگ قوی نیاز است! در واقع آگاهی رسانی عمومی و شفاف‌سازی ناشی از فراگیری و ناتوانی در سانسور سلیقه ای و سیاسی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای گروه‌هایی که سالها حیات و قدرت خویش را در انحصار اطلاع رسانی و کنترل و سانسور سلیقه ای اخبار می‌دیدند، واقعا آزاردهنده است و برای ادامه حیات سیاسی آنها، محدود سازی اینترنت الزامی است. اما گسترش فضای مجازی تنها منحصر به انتشار اخبار و گزارش‌های سیاسی نیست. نزدیک به یک دهه است که بسیاری از کسب و کارها به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتقل شده است و به همین خاطر محدود سازی فضای مجازی تنها به کنترل اخبار و اطلاعات منحصر نمی‌شود، بلکه ضربه ای سنگین و همه جانبه به فعالان اقتصادی و بسیاری از کسب و کارهاست، موضوعی که در ماه‌های اخیر به شدت به اقتصاد و معیشت بسیاری از خانواده‌ها ضربه زده است.
با این اوصاف، این اقدام برای طیف سیاسی مزبور در سال‌های 1399 و 1400 خیلی آسان نبوده و در طی آن سالها وقتی تلاش شد تا با قانون گذاری در مجلس فضای مجازی را محدود کنند، اعتراضات بسیاری نسبت به این تصمیم ابراز شد و مانع از تصویب آسان و بدون دغدغه این طرح شد. با این حال، آنقدر این محدود سازی برای این طیف سیاسی مهم بود که تلاش کردند تا به هر روش ممکن این طرح به ثمر بنشیند. داستان این طرح یکبار در تیرماه 1400 تا طرح در صحن علنی مجلس پیش رفت اما با توجه به بازتاب‌های منفی آن در جامعه و افکار عمومی، قالیباف آن را از دستور کار مجلس خارج کرد. چندی بعد مشخص شد که این کار برای دور کردن موضوع از اذهان عمومی. به این ترتیب ششم مرداد این طرح با رای نمایندگان مشمول ماده 85 قانون اساسی شد تا راه برای بررسی و تصویب آن در خارج از صحن علنی باز شود. اصل 85 قانون اساسی می‌گوید: «مجلس نمی‌تواند اختیار قانون گذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند, ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند, در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌نماید به صورت آزمایشی اجراء می‌شود و تصویب نهائی آنها با مجلس خواهد بود» و بر این اساس طرح محدود سازی به کمیسیون ویژه ای واگذار شد که این طرح را خارج از صحن علنی مجلس قانونی کند!
دو هفته بعد عده‌ای از نمایندگان تقاضای لغو رسیدگی به این طرح را دادند اما این پیشنهاد به داستانی شبیه شوخی منجر شد! این پیشنهاد ابتدا در دستورکار جلسه غیرعلنی صبح مجلس قرار گرفت و در این جلسه رای‌گیری برای لغو این طرح به صورت استمزاجی صورت گرفت و نمایندگان با ۱۴۴ رأی موافق و ۱۱۱ رأی مخالف با لغو بررسی این طرح طبق اصل ۸۵ قانون اساسی موافقت کردند اما بعد از ظهر و در جلسه علنی 130 رای به آن دادند تا این موضوع با تنها یک رای کمتر از حد نصاب رای نیاورد! پس از آن به خاطر بازتاب‌های منفی این تصمیم‌های مجلس، چند ماهی خبری از این طرح نشد تا اینکه سه شنبه سوم اسفندماه 1400 و در حالی که همه هوش و حواس مجلس مشغول تصویب لایحه بودجه است، یکباره اعلام شد که در فاصله بین جلسه علنی صبح و عصر، اعضای کمیسیون طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی در جلسه ای با ۱۸ رای موافق کلیات این طرح را به تصویب رساندند!
علی رغم برنامه ریزی قبلی برای تصویب بدون دردسر این طرح و عجله برای تصویب آن، مخالفت جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت باعث افشای چگونگی تصویب این طرح در جلسه ای محدود و با عجله شد. یازدهم اسفند مهرداد ویس کرمی دبیر کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی در توئیتری که فیلتر است اما او از آن استفاده می‌کند، مخالفان محدود سازی فضای مجازی را «گرگ‌های مجازی و سگ‌های قلاده بلند غربگرا» نامید. این توهین ویس کرمی آنچنان بازتابی پیدا کرد که او، علی‌رغم اینکه چند روزی سعی کرد بر موضع خود پافشاری کند، نهایتا مجبور به عذرخواهی شد.
اما داستان توهین به مخالفان محدود سازی به مهرداد ویس کرمی محدود نشد و پس از آن حسین جلالی عضو هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس راه او را ادامه داد تا معلوم شود ناتوانی در تصویب مخفیانه این طرح، موافقان طرح را تا چه اندازه آزرده است که توان کنترل خود را ندارند. جلالی درباره تلاش برای محدود سازی فضای مجازی گفت: «ما چوب برداشته‌ایم و یک عده حساب کار خود را کرده‌اند؛ این در حالی است که ما هنوز کاری نکرده‌ایم و تنها گفته‌ایم که فضای مجازی را ضابطه مند کنیم.»
اشاره این نماینده به ضرب المثلی بود که با توجه به آن باید گفت این نماینده تلویحا توهینی بدتر از ویس کرمی به مخالفان محدود سازی فضای مجازی کرده است. این چنین وضعیتی نشان می‌داد که شکیبایی طراحان محدود سازی پایان یافته و به سیم آخر زده اند. با این حال سال 1400 تمام شد و آرزوی محدود سازی فضای مجازی برای این افراد محقق نشد، آرزویی که معلوم بود در سال 1401 پیگیری می‌شود؛ اما اعتراض‌هایی که پس از فوت مهسا امینی و فجایع پس از آن رخ داد، باعث شد که بدون قانون مجلس، فیلترینگ گسترده اعمال شود و اگرچه گهگاه از موقت بودن آن سخن گفته می‌شد اما روند به گونه‌ای نبود که چندان امیدی به رفع فیلتر باشد، بخصوص اینکه بحث اینترنت طبقاتی هم جدی شده است. در این احوال روز گذشته یک عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت از فضای مجازی از تصویب طرح صیانت از فضای مجازی خبر داد.
حسن نوروزی نماینده رباط کریم و از طرفداران این طرح اعلام کرد که براساس مصوبه کمیسیون مشترک این طرح تصویب شده و همین روزها به شورای نگهبان ارسال می‌شود. جزئیات این طرح در جلسات گوناگون بررسی شد و بسیاری از موارد آن که دارای ایراد بود تعدیل شد. عضو کمیسیون مشترک طرح صیانت در پاسخ به سوالی مبنی بر شفافیت برگزاری جلسات مربوط به این طرح عنوان کرد: طرح صیانت ذیل اصل ۸۵ است و جزئیاتش نیز در کمیسیون مشترک بررسی شد.
چندی پیش نیز آقاتهرانی، رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در گفتگو با فارس، پیرامون آخرین وضعیت اجرایی شدن طرح صیانت با اشاره به اینکه این طرح در مجلس به نظارت بر قانون و تنظیم مقررات فضای مجازی تغییر شکل داده از انجام مراحل پایانی این طرح خبر داد.
او درباره پلفترم‌های فیلترشده نیز عنوان کرد: همان‎طور که می‎دانیم پلتفرم‌های توئیتر، اینستاگرام، تلگرام و واتس‎آپ در اختیار افرادی در بیرون کشور است و آنها هر کاری می‌خواهند انجام می‌دهند.