تناقض‌گویی در دولت درباره طرح تغییر شاخص‌های آلودگی هوا

گروه اجتماعی: ده روز پس از طرح نخستین اظهارنظرها درباره تغییر شاخص‌های آلودگی هوا برای تعطیلی مدارس، سرانجام این طرح به دولت رسید تا به گفته وزیر آموزش و پرورش در جلسه یکشنبه هیات دولت بررسی شود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین،نوری که از حامیان این طرح است تا میزان تعطیلی مدارس به دلیل الودگی هوا کاهش یابد، دیروز گفت: تغییر شاخص‌های آلودگی هوا و استانداردهای آن برای تعطیلی مدارس یکشنبه هفته آتی در جلسه هیئت دولت بررسی می‌شود. با ورود به فصل سرما، برودت هوا از سویی و آلودگی هوا از سوی دیگر باعث تعطیلی متوالی مدارس و اعتراض وزارت آموزش و پرورش شد و اتفاقا وزیر آموزش و پرورش نخستین فردی بود که ده روز پیش نسبت به این موضوع اعتراض کرد. او سوم بهمن‌ماه از تعلیق ملاک شاخص‌های کیفیت هوا در تعطیلی مدارس خبر داد و گفت: اگر شاخص‌های جهانی کیفیت هوا را ببینید، در کشورهای دیگر شاخص کمتر از ۳۰۰ باشد، تعطیل نمی‌کنند اما شاخص برای تعطیلی مدارس را برای ما روی ۱۵۰ بستند و تعطیلی‌ها طوری بود که شبیه دوره کرونا شدیم؛ درحالی که شاخص‌های آلایندگی ما زیر ۲۰۰ هستند.
پس از صحبت‌های نوری و در حالی که منتظر واکنش سازمان محیط زیست به تغییر شاخص‌های کیفیت هوا برای جلوگیری از تعطیلی مدارس بودیم، احمد وحیدی - وزیر کشور - اعلام کرد: سازمانی که طرح تغییر شاخص‌ها را ارایه داده سازمان حفاظت محیط زیست است. این صحبت وزیر کشور بدین معنا بود که سازمانی که خود باید دغدغه اصلی اجرای قوانین مربوط به کاهش آلودگی هوا مانند آیین‌نامه‌های شرایط اضطرار آلودگی هوا و قانون هوای پاک را داشته باشد، خواستار تغییر دستورالعمل‌ها شده است!
نکته جالب این که سخنگوی دولت به کل از طرح این موضوع در دولت که توسط وزیر آموزش و پرورش اعلام شده بی خبر است! او دیروز گفت: استاندارد آلودگی هوا، استاندار ثابتی است و نه تغییر کرده و نه تغییر می‌کند و نه دولت برنامه‌ای برای تغییر آن دارد. این بحث از سوی یکی از اعضای دولت کامل منتقل نشده بود که من تبیین می‌کنم. بحثی که در جلسه هیات دولت صورت گرفت گلایه ای بود که وزیر آموزش و پرورش و وزیر علوم نسبت به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در ایام آلودگی هوا مطرح کردند چون ما دو سه سال بحران کرونا را داشتیم که باعث شد مدارس دو سال به صورت غیرحضوری برگزار شوند و این به افت کیفیت آموزشی منجر شده بود. آنها از این جهت گلایه داشتند که همیشه اولین راه تعطیلی مدارس و نظام آموزشی نباشد و بحث شد در جلسه که نظاماتی که در این حوزه مقرر شده یعنی هم آیین نامه ای در راستای اجرای قانون هوای پاک وهم دستورالعملی که مقرر شده نیازمند یک بازنگری است.از این بازنگری یک سوءبرداشت و سوءتعبیر شد به منظور تغییر شاخص‌های آلودگی اما این موضوع اصلا در دستور کار دولت هم نیست.
وی ادامه داد: بحث این است که وقتی هوا آلوده می‌شود باید ببینیم که اولین و تنهاترین راه تعطیلی مدرسه و مراکز آموزشی است یا سازوکارهای دیگری مثل کاهش ساعت کلاس‌ها وجود دارد. در همین راستا پیشنهاد وزیر آموزش و پرورش در کمیسیون امور زیربنایی دولت با حضور نمایندگان وزارت بهداشت، نمایندگان سازمان محیط زیست و نمایندگان بخش‌های مختلف به صورت کارشناسی درحال بحث و بررسی است که یک بازبینی مجددی نه در شاخصه‎ها بلکه در حوزه نحوه برخورد و مواجه با معضل آلودگی صورت بگیرد که البته اصل مدیریت این مسئله در راستای اجرای قانون هوای پاک است که کاهش آلایندگی‌ها را در پیش داشته باشیم.
جالبتر اینکه دیروز همزمان با اظهارنظر وزیر آموزش و پرورش درباره این موضوع، علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از زیر بار این پیشنهاد و مسئولیت سازمان محیط زیست در این زمینه شانه خالی کرد اما با این حال حمایت خود را از تغییر شاخص‌ها اعلام کرد. وی در گفت و گو با ایسنا، گفت: به هیچ عنوان این طرح و هیچ پیشنهادی درباره بحث آلایندگی‌ها از سوی سازمان محیط زیست مطرح نشده است. ما تنها در حال انجام و پیگیری اقدامات علمی این موضوع هستیم.
وی افزود: تعطیلی مدارس به یکی از دغدغه‌های کشور تبدیل شده است چراکه از ابتدای مهرماه دانش‌آموزان کمتر از ۵۰ روز به‌صورت حضوری به مدارس رفته‌اند. این موضوع به بحث آموزش و زیرساخت‌های کشور ضربه اساسی می‌زند. دانش‌آموزان در فضای مجازی علاوه بر تاثیرات مخرب آن، به لحاظ علمی نیز نکات لازم را یاد نمی‌گیرند. بدین جهت وزارت آموزش و پرورش بانی این کار شد و این موضوع را پیشنهاد و مطرح کرد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: وزارت بهداشت و درمان، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان هواشناسی شاخص‌های خاص خود را دارند. تعطیلی مدارس به محیط زیست هیچ ربطی ندارد و هیئت وزیران در هیئت دولت باید تصمیمات لازم را بگیرند. هیات وزیران سال ۹۷ برای شاخص‌های آلایندگی و تعطیلی برمبنا آن‌ها تصمیمات لازم را اتخاذ کرد. اکنون نیز می‌تواند به تغییر آن اقدام کنند.
سلاجقه در پایان ضمن موافقت با این طرح توضیح داد: در بسیاری از کشورها با رسیدن شاخص به ۲۰۰ تا ۳۰۰ نیز کشور را تعطیل نمی‌کنند. بدین جهت شاخص‌ها باید به نحوی باشد که تعطیلی مهدکودک‌ها، دبستان، سنین بالاتر و حتی برای افراد مبتلا به بیماری‌های خاص به طور متفاوت از یکدیگر مشخص شود. طیف و محدوده فعلی باید تغییر پیدا کند به طوری‌که با رسیدن شاخص به ۱۵۰ کشور تعطیل نشود. طیف شاخص‌های آلودگی هوا باید انعطاف‌پذیر باشد.
نکته جالب توجه دیگر، سکوت وزارت بهداشت طی بیش از یک هفته اخیر درباره این موضوع است. پس از آنکه رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به صراحت با تغییر استانداردهای شاخص آلودگی هوا برای عدم تعطیلی مدارس مخالفت کرد و این موضوع را به ضرر سلامت دانش آموزان دانست، گویا از طرف دولت به سکوت دعوت شده چراکه پس از آن شاهد هیچ موضع گیری دیگری از مهمترین وزارتخانه مرتبط با سلامت مردم و بالاخص دانش آموزان، یعنی وزارت بهداشت، نبودیم.
نکته جالب در این زمینه، فقدان موضع گیری و برنامه ریزی مشخص برای کاهش آلودگی هواست. در واقع طی مدتی که موضوع تغییر شاخص‌های آلودگی هوا مطرح شده شاهد هیچ اظهارنظر سیستماتیک یا ارائه برنامه مدونی برای کاهش آلودگی هوا که شامل شاخص‌های کمی باشد نبودیم و صرفا شعارها و وعده‌ها و سخنان تکراری قبلی، تکرار شده است.
بررسی منابع آلودگی هوا در ۷ شهر بزرگ کشور توسط ۷ دانشگاه مطرح، بیانگر آن است که منابع متحرک شامل وسایل نقلیه در مناطق شهری سهم ویژه‌ای در آلودگی هوا دارند، برای مثال در شهر تهران ۵۹ درصد آلودگی به دلیل منابع متحرک ایجاد می‌شود. اما برای رفع این چالش عمده هیچ برنامه ریزی عملیاتی صورت نگرفته است. کیفیت سوخت مصرفی خودروها اعم از بنزین و گازوئیل، کیفیت پایین خودروهای تولید داخل که موجب رشد آلاینده‌های محیطی می شود، کمبودهای جدی ناوگان حمل و نقل عمومی و تداوم سیاستهایی که به رشد خودروهای دو سرنشین و افزایش ترافیک شهر منجر می شود همچون توسعه تاکسی‌های اینترنتی به جای فراهم آوردن زمینه استفاده آسان، ارزان و باکیفیت از مترو، اتوبوس و ... موجب شده آلودگی هوا روز به روز بیشتر شود بطوریکه فقط در تهران، تعداد روزهای آلوده نسبت به سال گذشته حدود 20 درصد رشد کرده است.
البته دو هفته پیش مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران از تدوین برنامه‌ای در شهرداری تهران به‌منظور کاهش آلودگی هوای پایتخت خبر داد و گفت: در این برنامه، راهکارهای کاهش آلودگی هوا کاملا مشخص شده است. اما نه تنها جزییات این برنامه ارائه نشده بلکه عملیاتی شدن آن نیازمند هماهنگی‌های گسترده بین دستگاهی است که تاکنون برای رفع مشکل آلودگی هوا جواب نداده است.
بنابراین به نظر می رسد مساله اصلی که یافتن راهکارهای عملیاتی و برنامه ریزی دقیق برای اجرای این برنامه‌ها با هدف کاهش آلودگی هواست، زیر سایه موضوع فرعی یعنی تغییر شاخص‌های آلایندگی برای تعطیلی مدارس قرار گرفته است. با این وضعیت چندان نمی توان به رفع مشکلات اصلی امیدوار بود.