گروه سیاسی – فهیمه جهازیان: «سلمان رشدی» نویسنده هتاکی که جمعه شب مورد حمله قرار گرفت، اگرچه این روزها چندان نام شناخته شده ای نیست اما سی و چهار سال پیش، وقتی به مقدسات اسلامیهتاکی کرد موجب انزجار مسلمانان قرار گرفت و با فتوایی که امام خمینی در همان سال داد و او را مرتد اعلام کرد، سرنوشتی تازه پیدا کرد و زندگی مخفی و با مراقبت بسیار پیدا کرد.
به گزارش
مردم سالاری آنلاین ،نام کامل او « احمد سلمان رشدی» است. او در سال ۱۳۲۶ در بمبئی هند و در خانواده ای مسلمان متولد شده است، اما بعدها تابعیت بریتانیایی گرفت و از اسلام به اندازه ای دور شد که توانست در رمانی با عنوان «آیات شیطانی» مقدسات اسلامیرا به سخره بگیرد. در واقع در مهرماه ۱۳۶۷ بود که انتشارات وایکینگ انگلستان -زیرمجموعهی انتشارات پنگوئن- کتاب جدیدی به نام «آیات شیطانی» را به قلم سلمان رشدی منتشر کرد؛ کتابی پانصد و چهل و چند صفحهای که در قالب داستانهای خیالی به شخصیت پیامبر گرامیاسلام، سایر پیامبران الهی و مقدسات اسلامیتوهین کرده بود. انتشار این کتاب و ترجمه آن در کشورهای مختلف واکنش مسلمانان در کشورهای مختلف را برانگیخت و تظاهرات اعتراضی متعددی در نقاط مختلف جهان علیه سلمان رشدی را موجب شد. اعتراضات اولیه بیشتر در کشورهای پاکستان، بنگلادش و هند بود. پس از چندی دو تن از نمایندگان مسلمان پارلمان هند به پارلمان و دادگاههای این کشور شکایت میکنند که این اقدام منجر به ممنوعیت چاپ این کتاب در سراسر هندوستان میشود. بهدنبال آن در کشورهای مختلف جهان تظاهرات و اعتراضاتی علیه انتشار این کتاب موهن به راه میافتد.
از سوی دیگر سلمان رشدی در مصاحبهای که از رادیو رسمیهند پخش میشود، به رأی دادگاه و واکنش «مشتی مسلمان متعصب بنیادگرا» اعتراض کرده و خواستار رفع توقیف از کتابش میشود. در پاسخ به این درخواست، انجمن بینالمللی قلم همراه با چند نویسندهی آمریکایی دیگر و اتحادیهی ناشران و کتابفروشان هند مخالفت خود را با حکم توقیف کتاب ابراز میکنند.
اما موج جدید اعتراضات از ۱۹ بهمنماه ۱۳۶۷ با صدور بیانیهای از جانب ۳۵ تن از علمای اسلامآباد و راولپندی پاکستان آغاز میشود. در این بیانیه از اهالی اسلامآباد و راولپندی خواسته شده بود تا در راهپیمایی اعتراضآمیز روز یکشنبه ۲۳ بهمنماه در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع طی یک اتفاق بیسابقه ۵ نفر از معترضین توسط پلیس کشته و حدود ۶۰ نفر نیز زخمیمیشوند. اما وقتی فتوای امام خمینی منتشر شد که او را مرتد و مهدور الدم دانستند، ایران مرکز مخالفت با او شد. حکم امام خمینی در 25 بهمن 1367 چنین بود: « به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان میرسانم مؤلف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام میباشند. از مسلمانان غیور میخواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند، سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرأت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است ان شاءالله. ضمناً اگر کسی دسترسی به مؤلف کتاب دارد ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد. والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته. روح الله الموسوی الخمینی» پس از انتشار فتوای امام، دولت بهمناسبت کشتار مسلمانان پاکستان یک روز عزای عمومیاعلام میکند. چهارشنبه ۲۶ بهمن دانشجویان تجمعی چندهزار نفره روبهروی سفارت انگلستان در تهران برگزار میکنند و در همین روز مراسم ختمیبرای مسلمانان کشته شدهی پاکستانی از سوی بنیاد شهید در مسجد ارک برگزار میشود. آیتالله جوادی آملی نیز در تجمع گستردهی مردم قم در حرم حضرت معصومه سلاماللهعلیها میگوید: «هر کس به ساحت مقدس رسولالله اسائهی ادب کند امام هفتم از قول پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله میفرماید که حکمش اعدام است؛ و این یک حکم حکومتی است و نیاز به قضا ندارد و بر مسلمین و والیِ مسلمین اجرای این حکم نهتنها جایز بلکه واجب است.» در این روز تجمعات گستردهای در سایر شهرها و شهرستانهای ایران علیه توطئهی کتاب آیات شیطانی برگزار میشود.
آیتالله خامنهای رئیسجمهور وقت نیز طی یک مصاحبهی رادیویی با استقبال از فتوای امام رحمةاللهعلیه میگویند: «این حکمى است که هر یک از فقهاى اسلام اگر بخواهند بر طبق احکام اسلامى عمل کنند همین حکم را باید بدهند؛ این فتواى قطعى است. یعنى آن کسى که یک چنین غلطى را مىکند بلاشک مهدورالدم [است] و واجب است که آن را از صحنهى زمین از بین ببرند و اگر کسى در این کار تلاشى بکند، آن تلاش کار واجبى است که انجام داده و همینطور که ایشان فرمودند: اگر کسى کشته هم بشود شهید خواهد بود.» ایشان همچنین در پاسخ به این پرسش که براى جوانان پرشور مسلمان در گوشه و کنار دنیا براى اجراى فرمان و فتواى اخیر حضرت امام جنابعالى چه صحبتى دارید گفتند: «جوانان غیور و مؤمن سراسر اسلام بعد از فتواى امام و دستورى که دادند محتاج هیچ پیام دیگرى نیستند و همهى ما در مقابل فرمان امام احساس وظیفه مىکنیم.» بنیاد ۱۵ خرداد نیز اعلام کرد یک میلیون دلار بهعنوان جایزهی ترور سلمان رشدی تعیین کرده است. حجتالاسلاموالمسلمین حسن صانعی مسئول این بنیاد سالها بعد در اینباره گفت: «جایزهی قتل سلمان رشدی را من مستقیماً به حضرت امام پیشنهاد دادم و امام دعا کردند.»
فتوای امام خمینی رحمةاللهعلیه با استقبال گستردهی مسلمانان جهان روبهرو میشود. علامه سیدساجد نقوی رهبر شیعیان پاکستان با انتشار پیامیاز مسلمانان جهان بهویژه ملت مسلمان پاکستان میخواهد هرچه سریعتر حکم امام خمینی رحمةاللهعلیه را اجرا کنند. علما و حوزههای علمیه اهل تسنن و تشیع هندوستان، پاکستان، بنگلادش و لبنان نیز از فتوای امام رحمةاللهعلیه استقبال کرده و آن را لازمالاجرا معرفی کردند. با بالاگرفتن اعتراضات مردمیدر سطح جهان و استقبال از حکم امام رحمةاللهعلیه، سلمان رشدی و مؤسسهی ناشر کتابهای او در بیانیهای از لغو سفر او به آمریکا خبر میدهند. دبیر اول سفارت انگلیس در پاکستان اعلام میکند انتشارات پنگوئن انگلیس که ناشر کتاب آیات شیطانی است، کلیهی نسخههای این کتاب را از انگلستان جمعآوری کرده است. ناشر آلمانی و ناشر فرانسوی کتاب نیز اعلام کردند ترجمهی آن را منتشر نخواهند کرد. دولت انگلستان با انتقاد از فتوای امام رحمةاللهعلیه به آن اعتراض میکند. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجهی آمریکا چند روز پس از شهادت چند معترض پاکستانی مقابل مرکز فرهنگی آمریکا در پاکستان در اقدامیقابل تأمل، از سلمان رشدی حمایت میکند. سلمان رشدی نیز در مصاحبه با رویترز فتوای آیتالله خمینی را خیلی جدی تلقی میکند. او از کلیهی کسانی که میتوانند از او حفاظت کنند درخواست کمک میکند. پلیس انگلستان اعلام میکند حفاظت از او را بر عهده میگیرد. سه روز پس از صدور فتوای امام رحمةاللهعلیه، آیتالله خامنهای در خطبههای نماز جمعهی تهران با انتقاد شدید از وقاحت دولت انگلیس و تمجید از حکم امام میگویند: «بلاشک مسلمانها، مسلمانانى که ما نمیشناسیمشان، مسلمانهایى که ممکن است تا آخر هم معرفى نشوند به مردم دنیا و مسلمین دنیا و به مردم ایران، کار خودشان را انجام خواهند داد؛ امروز شد امروز مىکنند، نشد فردا مىکنند، نشد سال دیگر مىکنند، نشد بعد از گذشت زمانى مىکنند، اینکه تمامشدنى نیست، حکم امام که تمام نمىشود. این بدبختى که خودش را در این دردسر انداخت چارهاى جز مردن ندارد.
با یک میلیارد مردم مسلمان دنیا خودش را طرف کرد، خودش را با حکم نافذ امام طرف کرد، این بلاشک این اعدام انقلابى دربارهاش انجام مىگیرد. بله، ممکن است که توبه کند، کتاب بنویسد، غلط کردم بگوید، از مسلمانهاى دنیا، از امام امت عذرخواهى کند، بگوید اشتباه کردم، کتاب مال من نیست، که البته در این صورت ممکن است مردم گناه او را ببخشند. اما در آن صورت آمریکائیها خودشان او را مىکشند؛ اجازه نمىدهند که یکچنین آدمى دیگر زنده بماند که سیاستهاى آنها را افشا کند و رسوا کند. بههرحال این آدم سرنوشتش مردن است، آن هم مردنى پر از دلهره و سخت و همین حالا هم که دارد زندگى مىکند هر روزى ده بار مىمیرد و زنده مىشود.»
بعد از صدور حکم امام خمینی، تعدادی از مترجمان و ناشران کتاب آیات شیطانی مورد حمله قرار گرفتند و برخی نیز کشته یا مجروح شدند. از جمله هیتوشی ایگاراشی، مترجم ژاپنی کتاب، و ویلیام نیگارد ناشر نروژی آن کشته شدند و مترجم ایتالیایی اش نیز کتاب در میلان، مورد ضرب و شتم و ضربات چاقو قرار گرفت.
خود سلمان رشدی هم از برخی حملات جان سالم به در برد. 14 مرداد 1368 و در حالی که کمتر از 6 ماه از فتوای قتل سلمان رشدی میگذشت، جوانی لبنانی به نام «مصطفی مازح» وارد هتلی در غرب لندن شد که در طبقه سوم آن، سلمان رشدی سکونت داشت. او قصد داشت سلمان رشدی را به قتل برساند اما قبل از اینکه به او برسد، بمب منفجر شد و سلمان رشدی از این حمله جان سالم به در برد. پس از این حکم سلمان رشدی در مصاحبهای با روزنامه انگلیسی «دیلیمیل» در این باره بعد از شنیدن حکم چه حالی داشت گفت: «حس خوبی نبود. حس کردم که من یک مرد مردهام... قدم زدن بدون یک محافظ شخصی، رفتن به خرید، دیدن خانواده، پرواز با هواپیما و تمام اینها در آن زمان برای من غیرممکن بود». حالا سی و چهار سال بعد از صدور آن حکم تاریخی، در روز شنبه گذشته خبر رسید که صبح 12 اوت ( 21 مرداد) هنگامیکه سلمان رشدی قصد سخنرانی در نیویورک داشت مورد حمله قرار گرفت و بلافاصله به بیمارستان منتقل شد. پلیس ایالتی نیویورک در بیانیهای تأیید کرده او احتمالاً از ناحیه گردن هدف ضربه چاقو قرار گرفته است. در این بیانیه آمده بود که ساعت ۱۱ صبح ۱۲ اوت ۲۰۲۲ یک مظنون مرد به سمت تریبون دوید و به رشدی و مصاحبهکننده حملهور شد. ضارب که ماسکی تیره بر چهره داشت، به رشدی حمله کرده و ١٥ بار با چاقو او را هدف قرار داد که یکی از آنها به گردن وی اصابت کرد.
این بیانیه تصریح کرده وضعیت سلمان رشدی هنوز نامشخص است. مظنون بازداشت شده است. ویدئویی که در فضای مجازی منتشرشده نشان میدهد که حاضران در صحنه به سرعت به سمت محل حادثه حرکت میکنند.
چند ساعت پس از آن، هویت ضارب اعلام شد. مقامات محلی او را «هادی مطر» ٢٤ ساله و ساکن نیوجرسی معرفی کردند. آخرین خبر (تا زمان تنظیم این گزارش) این بوده که سلمان رشدی پس از عمل به دستگاه ونتیلاتور وصل است و در شرایط وخیمیبه سر میبرد.
واکنشها به همزمانی ترور رشدی
با توافق احتمالی هسته ای
همزمانی این اتفاق با روزهایی که بسیاری در انتظار امضای توافق هسته ای هستند مورد توجه بعضی از تحلیل گران داخلی قرار گرفته است. سید محمد مرندی مشاور تیم مذاکره کننده هستهای ایران جمعه شب اظهار داشت: من برای نویسندهای که نفرت و تحقیر بیپایان نسبت به مسلمانان و اسلام را به همراه داشته است، اشک نمیریزم. وی یک بازیچه امپراتوری است که به عنوان یک رمان نویس پسا استعماری ظاهر شده است. اما، آیا عجیب نیست که با نزدیک شدن به توافق هستهای احتمالی، آمریکا ادعاهایی در مورد تلاش برای کشتن جان بولتون مطرح کرده و اکنون این اتفاق میافتد؟ عباس عبدی روزنامه نگار برجسته اصلاح طلب هم در توئیتی نوشت: «اهل نظریه توطئه نیستم، ولی تصادفی بودن همزمانِ خبر برنامهریزی برای ترور بولتون و ترور سلمان رشدی، با نهایی شدن گفتگوهای احیای برجام برای من غیرقابل باور است.» علیاکبر رائفیپور سخنران بعضی جلسات خاص نیز توئیت زد: «اینکه پس از ۴۰ سال سلمان رشدي به سزای اعمالش رسید یک بحث اما اینکه دقیقا در آستانه به ثمر رسیدن مذاکرات برجامیو پس از آنکه خبرهایی از ترور جان بولتون، پمپئو و نیز هشدار آنتونی بلینکن مبنی بر ترور مسئولان پیشین امریکایی این اتفاق رخ داده محل تأمل است. همه چیز شبیه میکونوس است!».
در مقابل سید سعید لواسانی، امام جمعه سابق لواسان در توییتی نوشت: سلمان رشدی مرتد است و به حکم حضرت امام باید اعدام شود، بنابراین اتفاق خوبی افتاده است، حالا آقای مرندی نگران برجام شده است؟ اگر یک ذره عقل سیاسی داشته باشد، حواسش را جمع میکند که سخنان نامربوط نزند. انقلابی خوشحال است نه نگران!