مذاکره برای ایجاد گشایش‌های اقتصادی در برابر تعهدات برجامی

گروه سیاسی – محمدحسین یزدی: در حالی که پس از یازده روز تنفس در مذاکرات هسته ای وین و رایزنی‌ سیاسی هیات‌های مذاکره کننده در پایتخت‌ها، مذاکره‌کنندگان روز سه‌شنبه قصد بازگشت به پایتخت اتریش را داشتند، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران به مجلس شورای اسلامی رفت تا پیرامون تحولات سیاست خارجی و مذاکرات وین به نمایندگان گزارش بدهد و به سوالات آنها پاسخ بدهد. در مجلس اگرچه کسانی حضور دارند که روزگاری مدعی آتش زدن برجام بودند و در همایش «ما دلواپسیم» شرکت می کردند و علیه مذاکرات هسته ای سخنان آتشین می گفتند، اما این بار نشستند و بدون اعتراض به سخنان وزیر خارجه فعلی درباره مذاکرات «احیای برجام» گوش سپردند.
اخبار رسمی که از این جلسه غیرعلنی منتشر شده، توضیح مبسوطی درباره این جلسه نمی دهد و فقط کلیاتی از مسائل مطرح شده را بیان می کند؛ اما در همین کلیات هم می توان نکاتی مهم را پیدا کرد. سخنگوی هیات رئیسه مجلس در گفتگو با خانه ملت با اشاره به صحبتهای وزیر خارجه در جلسه غیر علنی مجلس درباره مذاکرات وین توضیح داد که بر مبنای سخنان وزیر خارجه، «مذاکرات با هدف ایجاد گشایش‌های اقتصادی در برابر تعهداتی که در برجام داریم، دنبال می‌شود و طرف‌های مقابل باید تعهدات و ضمانت‌های جدی برای رفع تحریم‌ها بدهند.»
وی در گفتگویی دیگر با ایسنا در خصوص سخنان امیرعبداللهیان گفت : تیم مذاکره کننده ایرانی به دنبال این است که ضمانت ها را دنبال کند، به خصوص در مواردی که به حوزه های اقتصادی و مباحث تجاری برمی گردد. برای ما مهم است اگر ما تعهدی را پذیرفتیم و اگر روابط تجاری و مالی ما با شرکتهای بین المللی انجام شد کشورهای دیگر هم به نحوی رفتار کنند که با تکانه های سیاسی و عهدشکنی های بعدی احتمالی از سوی آمریکا و هر کشور دیگر شرکتها دچار مشکل نشوند.
موسوی ادامه داد: آقای امیرعبداللهیان در گزارش خود به تحریم اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که تحریم شده‌اند اشاره کرد و گفت «آمریکایی‌ها اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی را طی زمان‌های مختلف تحریم کرده‌اند لذا یکی از محورهای جدی در مذاکرات، رفع تحریم افراد کلیدی است، به ویژه افرادی و اشخاصی که در اقتصاد و معیشت مردم می‌توانند نقش داشته باشند.»
به این ترتیب می توان گفت که حداقل یکی از نکاتی که امیرعبداللهیان در این جلسه درباره آن سخن گفته، موضوع گشایش های اقتصادی است که با احیای برجام می توان به آن رسید؛ گشایش هایی که آن قدر اهمیت و ارزش دارد که ایران در قبال آن تعهداتی که در برجام دارد، دنبال کند. این گشایش ها حاصل رفع تحریم های ظالمانه آمریکا است که ایران بر آن پافشاری می کند و به این ترتیب به اهمیت و ارتباط تحریم ها با اقتصاد کشور هم می توان پی برد؛ موضوعی که برای کسی مخفی نیست اما معلوم نیست چرا برخی سیاسیون در مواقع مقتضی آن را انکار می کردند تا بتوانند در مقابل مذاکرات هسته ای در زمان دولت سابق سنگ اندازی کنند.
بهر ترتیب رویارویی نمانیدگان با این سخنان، و از سوی دیگر سفر علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران به وین با همین دستور کار، نشان می دهد که عقلانیتی در برابر واقعیت تحریم ها و نقش برجام در گشایش های اقتصادی شکل گرفته است که ارزشمند است؛ ضمن اینکه شنیده می شود این دوره مذاکرات، آخرین دور مذاکرات است و طرفین به توافقی جامع نزدیک شده اند. با این حال سخنگوی هیات رئیسه مجلس درباره اینکه در سخنان امیرعبداللهیان در مجلس، آیا موضوعی در خصوص زمان نهایی برای رسیدن به توافق مطرح شد؟ گفت: وزیر خارجه زمانی را برای نهایی شدن مذاکرات اعلام نکرد، چون مذاکرات در جریان است و ما اصرار و تاکیداتی داشته و طرف مقابل هم باید این موضوعات را بپذیرد و در نهایت به نقطه اشتراک برسیم به همین دلیل هنوز نقطه نهایی مشخص نشده است ولی در نهایت طبق صحبتهای وزیر خارجه مذاکرات رو به پیشرفت و رو به جلو است.
بر مبنای اخبار منتشر شده قرار بر این است که مذاکرات دور هشتم در سطح کارشناسی برگزار شود و بعد از آن در چارچوب دیدارهای دوجانبه و چندجانبه در سطح معاونان مذاکرات دنبال شود. در عین حال پیش بینی می شود که مذاکرات طبق چند هفته اخیر میان هیات های ایران و ۱+۴ خارج از چارچوب کمیسیون مشترک برجام نیز برگزار شود.
تاکنون طرفین توانسته‌اند در زمینه نگارش متن و نزدیک کردن دیدگاه‌ها در موضوعات اصلی پیشرفت قابل توجهی به دست آوردند. اکنون از میزان پرانتزها و موارد اختلافی کاسته شده است و در رابطه با دو موضوع «راستی‌آزمایی» و «تضمین‌ها» که در دو هفته اخیر مورد بحث بوده است، پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به دست آمده است. اما در حوزه‌های «رفع تحریم‌ها» و «اقدامات هسته‌ای» هنوز به تصمیمات سیاسی طرف ها نیاز است.
منابع نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران تصریح دارند که به طور کلی چارچوب و تصویر توافق نهایی در حال حاضر روشن و مشخص است و در صورتی که طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا در روزهای آتی تصمیمات لازم را اتخاذ کرده باشند، می‌توان به توافقی مرضی الطرفین دست یافت.