بازخوانی آخرین توصیه های آیت الله صافی در دیدار با سیاستمداران

گروه سیاسی – محمدحسین روانبخش: ساعت یک  و بیست دقیقه بامداد دوازدهم بهمن ماه آیت الله صافی گلپایگانی در پی ایست قلبی تنفسی و موفق نبودن عملیات احیا فوت کرد؛ شیخ الفقهایی که میراث دار فقه سنتی در حوزه علمیه بود و فعالیت های فقهی و آموزشی اش را بر مبنای استقلال حوزه قرار داده بود. وی که در خانواده ای روحانی متولد و رشد یافته بود، داماد مرجع بزرگ آیت الله محمدرضا گلپایگانی و وصی ایشان بود و در سه دهه اخیر مدارس آن مرجع بزرگ را اداره می کرد.
فعالیت سیاسی این مرجع تقلید پس از انقلاب منحصر به عضویت در مجلس خبرگان اول و عضویت در شورای نگهبان از سال 1359 تا 1367 بود؛ اما پس از آن ترجیح داد که تمام توان و تمرکز خویش را در حوزه های علمیه و مباحث فقهی بگذارد. با این حال همواره نیم نگاهی به وضعیت جامعه و حکومت داشت و بر اساس دیدگاه فقهی و وظیفه شرعی خویش، رهنمودها و تذکرات لازم را بیان می کرد. دیدارهایی که برخی اهالی حکومت و سیاست با وی داشتند گویای این موضوع است.
آخرین دیدار یک فرد سیاسی با این مرجع، دیدار محمدباقر قالیباف رئیس فعلی مجلس بود که متاسفانه با حاشیه هایی همراه بود که قالیباف در مقابل آن ساکت بود و نشان داد که توان موضع گیری در قبال این مسائل را ندارد. اما سخنان آیت الله صافی گلپایگانی در این دیدار نشان داد که وی علی رغم سن بالا هنوز اوضاع اجتماعی و سیاسی را رصد می کند و درباره آنچه لازم می داند، تذکر می دهد و سکوت را جایز نمی شمرد.
مرحوم آیت الله صافی در این دیدار که در اولین روزهای آبان ماه انجام شد، گفت: بنده بسیار نگران وضعیت اقتصادی و مشکلات مردم هستم، مردم نجیب و شریف کشور ما مستحق این وضعیت نیستند. گرانی برای مردم طاقت فرسا شده و تحمل آن برای مردم عزیزمان بسیار سخت و مشکل شده است. توصیه حقیر این است که باید با تمام کشورهای دنیا با عزّت و اقتدار رابطه داشته باشیم. اینکه با بسیاری از کشورها قهر باشیم صحیح نیست و به ضرر مردم عزیزمان است. شما باید با عقلانیت و تعامل سازنده، حقوق ملت را احقاق کنید. امروز یکی از راه‌های اصلاح امور این است که با حفظ منافع کشور و با عزت، با جهان در ارتباط باشیم که خیلی از مشکلات برطرف خواهد شد.
 اما این سخنان برای بسیاری از کاسبان تحریم گران آمد و متاسفانه این افراد و رسانه های در اختیارشان در روزهای بعد خط تخریب را به سوی مرجعیت گشودند.
در آن زمان یک سایت معلوم الحال از جانب همه کسانی که هر گونه سخنی درباره تعامل با دنیا، منافع آنها را در خطر می اندازد بلافاصله بعد از این سخنان دست به کار شد و نوشت: در دل تشیع جریان‌های مختلفی وجود دارند. عده‌ای که از اساس معتقدند در عالم مفهوم «دشمن» وجود ندارد و کشورهای امروز چیزی بیشتر از «رقیب» هم نیستند. این‌ها با کت و شلوار و دکمه سردست در سایه امنیت جمهوری اسلامی عمدتا مشغول کسب و کار اقتصادی خود هستند و منتفع‌ترین قشر از بیماری‌های اقتصادی و نابرابری‌های اجتماعی‌اند و البته همیشه هم طلبکار! تفکر دیگری هست که «دشمن» را انکار نمی‌کند بلکه او را در کشورهای همسایه و مذاهب دیگر جستجو می‌کند. این تفکر، جمهوری اسلامی و رهبران آن را بابت راهبرد وحدت در جهان اسلام نکوهش می‌کند و از رسیدگی حاکمیت به مناطق اهل سنت و تشکیل مجامع تقریبی و امثال آن دلخور است...
این سایت در ادامه نوشت: « اسلام ناب خمینی بر خلاف اسلام تحجر و اسلام آمریکایی «دشمن» را کتمان نمی‌کند و تقلیل نمی‌دهد. امت آخرالزمان با طاغوت «قهر» نیست، بلکه «دشمن» است و تا محو «استکبار» از پای نخواهد نشست. »
البته این نوشته بخشی از توهین هایی بود که با سازماندهی در فضای مجازی منتشر شد. این آسمان و ریسمان بافتن ها آن هم به بهانه استکبار ستیزی، اما در باطن برای ساکت کردن مرجعیت مستقل شیعه در آن روزها  با واکنش های بسیاری روبرو شد. آیت الله علوی بروجردی در واکنش به این تعرض در درس خارج خود تصریح کرد: « طبیعی است که این مرجع نمی‌تواند در برابر این وضعیت ساکت باشد. باید احساس مسئولیت کند، باید تذکر بدهد. ایشان هم یک آدم ساده‌ای نیست که از اوضاع جهان مطلع نباشد. من می‌دانم ایشان در جریان اخبار هست؛ لذا پیشنهادی کرده که در خصوص روابط با کشور‌های مختلف دنیا بازنگری کنید. بعد هم ایشان تأکید می‌کند که رابطۀ با عزّت با دنیا داشته باشیم، رابطه‌ای نباشد که کشور ذلیل بشود. ایشان می‌گوید با عزّت با دنیا گفتگو کنید. گفت‌وگوکردن با دشمن مشکلی ندارد. اگر راه این است که مردم شرایطشان بهتر بشود و گشایشی پیدا بشود، این کار را انجام بدهید. مرجع تقلید اقلّ وظیفه‌اش است که این تذکرات را به مسئولانی که به دیدار ایشان می‌روند، بدهد. اگر این را هم نگوید و فقط احوالپرسی و تعریف و تمجید بکند، بی‌فایده است. اشکالات را باید گفت. مرجعیت در قبال نظام مسئولیت دارد. اگر خطا دید، باید تذکر بدهد؛ وظیفه دارد. کار خوب هم دید، باید تمجید و تعریف بکند. اما کار خلاف دید، باید تذکر بدهد. این هم وظیفه است.»
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیانیه‌ای اهانت به ساحت مرجعیت شیعه در پی انتشار مطلبی علیه آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی را محکوم کرد. در این بیانیه‌ که با امضای  سیدهاشم حسینی بوشهری رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم منتشر شده، آمده بود: «یادداشت انتقادی یکی از نویسندگان در نقد سخنان حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی «دامت برکاته» تحلیلی غیرمنصفانه بود. مرور مواضع قاطع و انقلابی آن مرجع معظم این حقیقت را آشکار می‌سازد که ایشان فراتر از اختلافات و نگاه‌های سیاسی جناحی موضع می‌گیرند و با شناخت و بصیرت انقلابی در راستای اهداف انقلاب اسلامی به مسائل جامعه ورود پیدا می‌کنند، بی‌شک تنزل دادن سخنان مرجعیت معظم، به پایین‌ترین سطح کنش‌های سیاسی جفا به اسلام، انقلاب و مرجعیت دینی است.»
در بخش دیگری از این بیانیه آمده بود: «سخنان آیت الله العظمی صافی گلپایگانی«ادام الله بقائه»، تأکید بر سیاست نظام در ارتباط حکیمانه، عزتمندانه و بر اساس مصالح کشور و منافع مردم با دنیاست. امید داریم همگان با رعایت اخلاق رسانه‌ای و آداب اسلامی در راستای حفظ منافع کشور قلم‌زده و از تکمیل پازل دشمن و ایجاد اختلاف و دودستگی در جامعه بپرهیزند.»
آیت الله علی‌اکبر رشاد رئیس شورای حوزه‌های علمیه استان تهران طی پیامی در اعتراض به جسارت به ساحت مرجعیت، تاکید کرد: نهاد مرجعیت، حصن حصین دین، حصار متین مذهب، پناه محکم کشور، قله و قِمه‌ی حوزه‌های علمیه شیعه، و ضامن بی بدیل استقلال و تعالی علمی، دینی، سیاسی و ملی است.
وی تاکید کرد : «این طلبه‌ی کمترین به عنوان خادم حوزه‌ی عریق و عظیم تهران عرض می‌کنم: تعرض به نهاد مرجعیت تعرض به نظام اسلامی و حکایت «یکی بر سر شاخ بن می‌برید» است و خسارتهای ویرانگر آن به کیان مکتب و ملت و کشور جبران‌ناپذیر است.»
رسول جعفریان پژوهشگر بزرگ حوزه و استاد تاریخ دانشگاه تهران در واکنش به این بیانیه  ها در توئیتی تذکر داد: « نهادهای رسمی حوزه قم مانند جامعه مدرسین، اهانت به آیت الله العظمی صافی را محکوم کردند. مگر اهانت کننده ناشناخته است؟ درست وسط ماجرای جریان موسوم به جریان انقلابی نشسته است. دنبال پرتقال فروش نگردید.»
عباس عبدی روزنامه نگار برجسته اصلاح طلب هم در توئیتی نوشت: « هدف حمله به آقای صافی نقض استقلال خواهی حوزه و مرجعیت است و نشان می دهد آن آقایانی که مورد حمله قرار نمی گیرند، هنوز به استقلال خواهی وارد نشده اند.»
هر چه بود، متاسفانه این اتفاق نشان داد که در نگاه بعضی از سیاست زدگان تازه به دوران رسیده حتی شیخ الفقهایی چون مرحوم صافی گلپایگانی نیز اجازه تذکر و رهنمود در وارد خاص را ندارد؛ اما سخنان ایشان در دیدار قالیباف و سکوت سنگین این مرجع تقلید در قبال هیاهوهای پس از آن، درسی برای دیگر علما بود؛ اینکه نباید در جایی که نباید سکوت کرد، سکوت کرد و البته پس از آن نباید در قبال هر هیاهو و جنجالی، نگران شد یا با پاسخ به این گونه جریانات مشروعیت داد.