تهاتر نفت و کالا؛ دستاوردسازی به سبک دولت سیزدهم

گروه اقتصادی-محمد سیاح: تهاتر روشی برای فروش نفت ایران و برگشت ارز حاصل از صادرات نفت است که با توجه به بلوکه ماندن ارزهای ایران در کشورهای خریدار نفت و همچنین عدم پیوستن ایران به FATF و تحریم نظام بانکی ایران؛ تنها راهی است که ایران می تواند طلب های خود را به صورت کالا وصول کند!
در دولت سیزدهم تهاتر به عنوان یک دستاورد معرفی و بر روی آن مانور رسانه ای داده شد و در ادامه جریان پروپاگاندای رسانه ای که از ابتدای شروع به کار دولت رییسی راه افتاده تا این دولت را منجی اقتصاد و سیاست ایران نشان دهد؛ تهاتر را روشی منطقی و بسیار هوشمندانه معرفی کرد.
ارزهای ایران در کشورهای زیادی به دلیل تحریم های اقتصادی و سیاسی بلوکه شده که از آن جمله می توان به عراق، ژاپن، کره جنوبی، هند، پاکستان و سریلانکلا اشاره کرد! پول هایی که به سبب صادرات نفتی و غیرنفتی در بانک های کشورهای طرف حساب ایران مانده و به جای ایران سودش به جیب این کشورها می رود!
با توجه به ناترازی ارزی ایران و مشکلات بحرانی کمبود ارز و ادامه این روند و از طرفی کاهش توان دولت برای تخصیص ارز به واردات کالا؛ تصمیم بر این شد تا از تهاتر نفت با کالا بهره گرفته شود تا نیازهای کشور تا حدودی برطرف گردد. با این حال تهاتر نفت ایران با کشورهایی نظیر پاکستان، هند و سریلانکا چندان رضایت بخش نبوده و نیست! برنج و چای تنها کالاهایی است که دولت درباره تهاتر آن با سه کشور مذکور صحبت کرده است!
 
مطالبات ایران زنده شد؟
هر چند که دولت تهاتر را موفقیتی برای کشور می داند و این اقدام را موثر در بازگشت مطالبات ارزی ایران می داند؛ اما کارشناسان اقتصادی به این موضوع امیدوار نیستند؛ دلیل آن هم این است که کشورهایی که پول ایران را بلوکه کرده اند با توجه به نیاز و البته محدودیت ایران تصمیم می گیرند که چه کالایی را با چه کیفیتی به ایران به جای طلبش بدهند!
علیرضا پیمان پاک رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران و معاون وزیر صمت به تهاتر صورت گرفته با کشور سریلانکا اشاره کرده و گفته است: «ما از طریق استفاده از شیوه تهاتر مطالبه ۹ ساله خود از سریلانکا را زنده کردیم؛ بانک مرکزی سالیانه ۳۵۰ میلیون دلار ارز برای واردات چای تخصیص می‌دهد ما به بانک مرکزی اعلام کردیم که بخشی از این ارز را ندهد تا ما به جای مطالباتمان چای از سریلانکا بگیریم. این مساله به معنای از بین بردن پول نیست بلکه زنده کردن مطالبات کشور است.»
این زنده شدن مطالبات ایران از سریلانکا صرفا به شکل چای وارد کشور می شود نه کالاهای اساسی و ضروری که امروز در کشور به آن نیاز وجود دارد؛ از طرفی ایران خود تولیدکننده چای مرغوب است و این افزایش واردات بی رویه در درازمدت قطعا باعث آسیب به تولید داخلی خواهد شد. ضمن اینکه این دستاورد ساختگی دولت سیزدهم مانند سایر دستاوردها و آمارسازی ها؛ کمکی به بهبود وضعیت امروز کشور و مردم نخواهد کرد!
 
ادامه تهاتر و دود شدن ارزهای ایران
 
دولت سیزدهم تاکید زیادی بر استفاده از روش تهاتر برای پیشبرد اهداف تجاری خود دارد که در همین راستا، تا پایان سال پروژه تهاتری در حدود ۶۰۰ میلیون دلار اجرا خواهد شد. پروژه ای که هر چند بخشی از کالاهای مورد نیاز کشور را در شرایط تحریم تامین می کند، اما با گرفتن حق انتخاب و افزایش هزینه ها عملا ارزهای نفتی ایران را دود خواهد کرد و این دستاورد ساختگی به ضرر مردم ایران و به سود کشورهای بلوکه کننده ارز خواهد بود!
عباس آرگون، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره اثر تهاتر در تجارت خارجی ایران گفته است: «تهاتر به‌عنوان مُسکن می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد ولی اینکه دولت بخواهد برای بلندمدت روی آن حساب کند، قطعا راه مناسبی نخواهد بود. تهاتر قدرت چانه‌زنی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا کشوری که قرار است به‌جای نفت به ما کالا بدهد دست پیش داشته باشد چراکه می‌داند ما باید از آن کشور یک کالایی را خریداری کنیم! این وضعیت حتی منجر به این می‌شود که کشور دوم کالایی را به ما بدهد که نیازی جدی به آن نداریم یا کیفیت و قیمت مناسبی ندارد! در تهاتر فروشنده یک کشور و یک کالای خاص است که در هیچ بخشی انتخابی برای خریدار وجود ندارد!»
حمیدرضا صالحی، دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران روز سه‌شنبه به خبرگزاری ایلنا گفت: «در تهاتر چون ما نیاز به تبادل داریم، هر کالایی با هر قیمتی به ما تحویل دهند باید بپذیریم. از طرفی چون کالای صادراتی ما نفت‌خام، فرآورده یا محصول پتروشیمی است، تخفیف می‌خواهند. ما نیاز به تبادل داریم، در واقع دست‌پایین هستیم و باید امتیاز بدهیم. یعنی هر کالایی با هر قیمتی به ما تحویل دهند باید بپذیریم.»
نیاز ایران صرفا چای و برنج نیست؛ باید توجه داشت که تهاتر در اشل یک بنگاه شاید توجیه داشته باشد، اما برای کشور ۸۰ میلیونی بخش اندکی از اقتصاد را جلو می‌برد و نمی‌توان تمام مبادلات اقتصادی را با تهاتر انجام داد. قطعا اگر دولت قصد دارد تا ارزهای نفتی را باز گرداند یا باید به توافق و احیای برجام دست یابد یا در روش تهاتر کالاهایی را وارد کند که نیازهای اساسی کشور است نه کالاهایی که کشورهای دیگر به ایران تحمیل می کنند!