چرا اعتماد به بورس باز نمی گردد؟

بازار سرمایه اگرچه در هفته ای که گذشت ظاهرا روزهای سبز و مثبتی داشت اما واقعیت این است که هنوز دغدغه ها و نگرانی ها در این بازار بیش از امیدواری هاست و بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند که سهامداران خرد، که مدتهاست سرمایه هایشان در این بازار آب رفته است، یکبار دیگر خود را درگیر امیدهای واهی نکنند! این در حالی است که اخباری که هفته گذشته وجود داشت، در یک شرایط معمولی می توانست باعث رشد چشمگیر در بورس شود. هفته گذشته چه از منظر اخبار کلان اقتصادی، چه نظرات امید بخش مسئولان و چه موضوع مذاکرات هسته ای که این روزها مهمترین موضوع ملی است، شنیده ها و تحلیل هایی داشت که می توانست تاثیر مثبتی بر بازار سرمایه بگذارد.
در آغاز این هفته اعلام دو موضوع از سوی ایران، بازتاب مثبتی در بین صاحب نظران و رسانه های بین المللی داشت. اولین نکته موافقت ایران با نصب دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی در کرج بود و دومین نکته هم اعلام صریح این موضوع  از سوی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که ایران به دنبال غنی سازی بیش از 60 درصد نیست. این دو موضوع اعلام شده مبتنی بر این واقعیت است که ایران به علت نداشتن هیچ برنامه ای مغایر با عرف بین الملل، تمایل دارد در قالب دستیابی به «توافق خوب» از ظرفیت رفع تحریم ه برای توسعه و رفع مشکلات اقتصادی خود بهره برداری کند. همچنین آغاز دور هشتم مذاکرات وین و اظهار امیدواری بسیار نسبت به رسیدن به توافق از سوی مقامات ایرانی و اروپایی نیز خبر مهمی در این زمینه بود.
همچنین اعلام 10 اقدام از سوی دولت برای بهبود بازار سرمایه نیز طی هفته های گذشته وجود داشت که آن هم تاثیر مورد انتظار دولتی ها را در این بازار نداشت. یک تحلیلگر بازار سرمایه درمورد تاثیر ۱۰ تصمیم اخیر دولت برای این بازار گفت: ۱۰ اقدامی که درمورد بازار سرمایه مورد از سوی ستاد اقتصادی دولت مورد تایید قرار گرفت، دو ویژگی اساسی دارد. نخست آنکه تدریجی هستند، نمیتوانند به یک باره تغییر و تحول خاصی در بازار ایجاد کنند و اثرات آن به مرور در بازار مشخص می شود. دوم آنکه این اقدامات بیشتر باعث رکودزدایی و ایجاد تثبیت در بازار می شوند. درواقع قرار نیست دولت اقدامی انجام دهد که منجر به رشد شاخص شود، بلکه وظیفه دولت تلاش برای جلوگیری از رکورد بوده و در مواقعی که هیجان مثبت ایجاد می شود باید از ایجاد حباب جلوگیری کند.
با این حال احتمالا همین نکات و اخبار مثبت باعث شد که در طول هفته شاخص کل که در آغاز معاملات روز شنبه عدد یک میلیون و 357 هزار واحد را نشان می داد مدتی وارد کانال یک میلیون و 400 هزار واحد شود؛ اگر چه در روزهای پایانی هفته این رشد ادامه پیدا نکرد و در نهایت شاخص در پایان معاملات چهارشنبه روی عدد یک میلیون و 397 هزار واحد متوقف شد که به این ترتیب ظاهرا سهامداران به طور متوسط نزدیک به 3 درصد سود کسب کردند. اما دو نکته در این بین وجود داشت که مانع از دلخوش کردن به نشانه های این شاخص بود: یکی اینکه بعضی از سهامداران معتقدند این روزها به هیچ وجه نباید به عددو رقم این شاخص توجه کرد و به نظر می رسد یکبار دیگر این شاخص دستخوش تغییراتی دستوری شده است ولی در واقع اوضاع و احوال بورس فرقی نکرده است و مراجعه به پرتفوی سهامداران نشان می دهد که همچنان وضعیت مثل قبل است. نکته دیگر اینکه پایین بودن  ارزش معاملات در بازار سرمایه نشانه ای است از اینکه هنوز اعتماد و امید به این بازار برنگشته است و خرید و فروش واقعی در این بازار بسیار کمتر از حدی است که انتظار می رود!
کاهش ارزش معاملات البته مربوط به این هفته نیست و نزدیک به دو ماه است که دامان بازار را رها نمی کند. این کاهش باعث شد که در نیمه آذرماه میزان ارزش معاملات به کمترین حد طی شش ماه گذشته آن برسد که واقعا ناامید کننده بود؛ و پس از آن اگرچه میزان ارزش معاملات کمی رشد داشته اما هنوز تا رسیدن به نقطه مورد انتظار و امیدوار کننده فاصله بسیار دارد. به نظر صاحب نظران عدم افزایش ارزش معاملات باعث می شود که علی رغم تلاش دولت، وضعیت شاخص کل در همین محدوده باقی بماند و با نوسانات نسبتا کم منتظر روزهای بهتر یا خبرهایی بزرگتر و مطمئن تر باقی بماند.
اینکه اعتماد سهامداران به بورس باز نمی گردد نشان می دهد که ریشه بی اعتمادی بسیار عمیقتر از دل بستن به اخبار منفی یا اخبار هیجانی است. وضعیتی که بورس در زمان دولت قبل پیدا کرد و متاسفانه باعث دود شدن بخش اعظمی از سرمایه مردم شد، با ناتوانی در عمل به وعده های عجیب دولتمردان امروز و سردرگمی آنها در هدایت بازار همراه شده و روز و روزگاری را برای بورس ساخته است که حداقل در یک سال آینده انتظار بازگشت روزهای طلایی برای این بازار، انتظار منطقی ای نیست. 
 جواد سازگار