بگومگو بین کرملین و غرب اتفاق جدیدی نیست ؛ نکته اینجاست که طرفین هرگز تا این حد برای یکدیگر خط و نشان نکشیدهاند. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه گفت: ما قصد خود را برای نمایش رویکردی فوقالعاده محدود و کنترل شده نشان دادیم تا مشکلات ساختگی ایجاد نکنیم، اما در پاسخ به اقدامات غیردوستانهای که غربیها نسبت به ما انجام میدهند، (حتما) به صورت متقابل، و اگر لازم شود، نامتقارن و منحصر به فرد عمل خواهیم کرد.
لاوروف همچنین با اشاره ویژه به تجمع اخیر نیروهای دریایی ائتلاف ناتو در دریای سیاه، خاطر نشان کرد که ناتو اخیرا نسبت به روسیه «تهاجمی» عمل کرده است.
ترس لندن از برخورد ناگهانی
همزمان با این موضع گیری ، بلندپایه ترین مقام نظامی بریتانیا اعلام کرد خطر جنگی غیرمترقبه بین غرب و روسیه بیش از هر زمان دیگری از زمان جنگ سرد است، زیرا بسیاری از ابزارهای دیپلماتیک سنتی دیگر در دسترس نیست.ژنرال نیک کارتر با اشاره به موضوعهایی دیگر افزود که روسیه آماده است تا بهترین خود را برای تضعیف آمریکا و اروپای غربی، از طریق مهاجرت گسترده و اخلال در تامین گاز اروپا انجام دهد.
وقتی از ژنرال کارتر پرسش شد که آیا تنش بین روسیه و غرب و خطر جنگ در بالاترین حد خود قرار دارد، او پاسخ داد: بله، وقتی من و شما در حال رشد و نمو بودیم، جهان دوقطبی بود. دو کشور شوروی و غرب وجود داشت. اکنون در دورهای هستیم که جهان بیشتر چند قطبی است. جنگنده های انگلیس نیز روز جمعه دو فروند هواپیمای نظامی روسیه را اسکورت کردند و با شرکای ناتو برای نظارت بر این جت ها هنگام عبور از حریم هوایی بین المللی همکاری داشتند.
ناخرسندی علنی پوتین
کرملین و مشخصا «ولادیمیرپوتین» بیان میکند که از حضور ناوهای آمریکایی در دریای سیاه ، تسلیح نیروهای اوکراینی توسط آمریکا و پرواز جنگندههای ناتو در مرز استراتژیک مسکو ناراضی است. مسکو معتقد است که مجموعه اقدامات ناتو به منزله تهدید روسیه است.
رئیسجمهوری روسیه فاش کرد که ژنرالهای این کشور ، پیشنهاد برگزاری رزمایش جنگی در دریای سیاه و جلوی چشم آمریکاییها را مطرح کردهاند. پوتین نیز اخیرا مانورهای ناتو را "بی ثبات کننده" و "خطرناک" توصیف کرده و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه تاکید کرده که واشنگتن با اعزام ناو در نزدیکی مرز روسیه تلاشی برای سوق دادن کشورهای حوزه دریای سیاه به سمت سیاستهای مقابلهای است. دیروز (شنبه) گزارش شد که جنگندههای روسی و بلاروسی در مرز لهستان اقدام به پرواز نمایشی کردهاند.
پوتین همچنین ادعاها درباره اینکه برنامهای برای حمله به اوکراین دارد را رد کرد و آن را کاملا «آشوب طلبانه» خواند. پنتاگون هفته گذشته با انتشار عکسهای ماهوارهای گفته بود که تجمع غیرعادی نیروها و تسلیحات تهاجمی روسیه را در مرز اوکراین مشاهده کردهاست.
منطقه دونباس با ساکنان روس تبار در شرق اوکراین واقع شده است و از سال ۲۰۱۴ میلادی روس های این منطقه دو جمهوری خودخوانده دونتسک و لوگانسک تاسیس کرده و دولت های محلی مستقل از دولت اوکراین تشکیل داده اند. روسیه بارها خواستار مذاکره دولت اوکراین با نمایندگان این دو منطقه برای دستیابی به توافق و حل و فصل اختلافات شده است اما کی یف مسکو را به حمایت و تشویق جدایی طلبان متهم می کند و مذاکره با نمایندگان این مناطق را رد می کند.
بر اساس اطلاعات سازمان ملل، در مناقشه مسلحانه در منطقه دونباس بیش از ۱۳ هزار نفر اکثر غیرنظامی جان خود را ازدست دادند.
در همین حال، رئیس جمهوری روسیه درباره بحران مهاجرتی در مرز بلاروس-لهستان نیز اظهارنظر کرده و بار دیگر تاکید داشت که مسکو هیچ نقشی در به وجود آمدن این وضعیت ندارد.
پوتین در ادامه افزود: راه حل بحران مهاجرتی در مرز بلاروس و لهستان باید راضی کردن مینسک، ورشو و بلاروس باشد. بر این باورم که این راه حل را باید در راضی کردن بلاروس، کشورهای اروپایی چون لهستان و آلمان و دیگر کشورها جستجو کرد چون سیستمهای رفاه اجتماعی آنها در واقع تحت فشار قرار دارد.
استفاده روسیه از اهرمهای فشار
شاید بتوان گفت که حرف ژنرال عالیرتبه بریتانیاییها درست باشد. روسیه می داند که زمستان نزدیک است و میتواند از هژمونی انرژی گازپروم علیه اروپا استفاده کند. مسکو در یک تقسیم کار با مینسک ، شیر گاز را دست بلاروس سپردهاست. آلمانها میدانند که هر لحظه ممکن است خاطره قطع گاز و لرز سرما را تجربه کنند.
معضل پناهجویانی که چیزی برای از دستدادن ندارند در مرز لهستان یک مصیبت بزرگ برای اروپاست. بروکسل نه میتواند سیل پناهجویان را بپذیرد و نه میتواند آنها را با اعمال خشونت در مرز بلاروس متوقف کند. ترکیه نیز همین بازی را با اعصاب اروپاییها کرده بود تا جایی که توانست امتیازات مطلوب خود را کسبکند.
مرز اوکراین و دریای سیاه ، نقطه برخورد نزدیک روسیه و غرب است. رفتارشناسی ارتش روسیه در کنار صحبتهای پوتین نشان میدهد که برگزاری رزمایش جنگی یا حتی استفاده از گلوله در چندمتری ناو آمریکا و ناتو غیر محتمل نباشد. البته ناگفته نماند که روسیه در مورد دریای مدیترانه هم نگرانیهای خودش را دارد.
اصل مناقشه و دعوای غرب با روسیه در حرف و کلام طرفین بیان نمیشود. قطب شمال ، «نیوهارتلند» مخزن آب شیرین ، نفت ، گاز و ژئوپلیتیک شکل گرفته، محل اصلی برخور طرفین است. وزنکشی امروز ، سهم آینده طرفین در نیوهارتلند را مشخص خواهد کرد. کرملین در ماجرای الحاق شبهجزیره کریمه نشان داده که درباره منافع خود با کسی شوخی ندارد ولو این که با طرف مقابل وارد برخورد متقابل شود.
علی ودایع