کدام مشاغل سریعتر شانس بازگشت دارند؟

بیماری کرونا خسارات اقتصادی زیادی ایجاد کرده، اما این آسیب به طور مساوی احساس نشده و مثلا کارگرانی که خدمات غیرحضوری ارائه می‌دهند، بیشترین اخراج و کاهش حقوق را متحمل شده‌اند. برخی از صنایع مانند رستوران‌ها به دلیل ساعات انعطاف‌پذیر، معمولا جذاب هستند و به هر شکل کار خود را ادامه می‌دهند. حال، با گسترش تزریق واکسن و همچنین رعایت پروتکل‌های بهداشتی، بسیاری از مشاغل می‌توانند در سال ۲۰۲۱ به وضع عادی خود بازگردند.
"مردم سالاری آنلاین" در این گزارش به مشاغلی پرداخته که بیشترین آسیب را از کرونا دیده‌اند و برخی از آنها را که شانس‌های بیشتری برای بازگشت به بازار دارند بررسی کرده است.
 
 کارگران مشاغل خدماتی 
این گروه شامل طیف گسترده‌ای از مشاغل مانند پیک‌های غذا، نگهبانان و سرایداران هستند که شامل کارهای در محل یا تعاملات حضوری است. تعطیلی موقت مشاغل، انجام بسیاری از وظایف شغلی را برای بسیاری از این کارگران غیرممکن کرده است. از دست دادن چنین مشاغلی در برخی از زمینه‌ها می‌تواند خصوصا کارگران مسن را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین افزایش زیاد تعداد افراد شاغل در خانه در سال جاری منجر به افت شدید تقاضا شده است.
البته در بسیاری از موارد، بیماری کرونا مسئولیت‌های جدیدی را به مأموران حراست و نگهبانی اضافه می‌کند. به عنوان مثال، بسیاری از نیروهای حراست و انتظامات در حال حاضر مسئول بررسی دمای بدن کارمندان پیش از ورود به محیط کار هستند. همچنین در برخی فروشگاه‌ها، این افراد مراقبند تا همه ماسک بزنند.
یکی دیگر از مشاغلی که در این وضعیت آسیب فراوان دید، پرستاران خانگی خصوصا کسانی بودند که از کودکان مراقبت می‌کنند. با حضور والدینی که در منزل به دورکاری می‌پرداختند و بچه‌هایی که مدرسه نمی‌رفتند، تقاضای کمتری برای پرستار بچه وجود دارد. البته بخشی از پرستاران می‌توانستند به عنوان مربی و معلم خدمت کنند که این مشاغل نیز همگی با شیوع کرونا به محاق رفت، اما بازگشت والدین به شغل‌های حضوری، امیدواری را برای استخدام پرستار بچه افزایش داده است.
همچنین کسانی که در مدارس و مراکز آموزشی کار می‌کردند و پس از تعطیلی این مراکز روزهای ناامیدکننده‌ای را سپری کردند، می‌توانند امیدوار باشند که پس از رفع محدودیت‌ها به سرعت به کار بازگردند.
 
هنر و سینما
طبق آمار بانک مرکزی مراکز و مجتمع‌های فرهنگی، آموزشی، هنری و رسانه‌ای در رتبه دهم کسب و کارهای زیان دیده از کرونا هستند. وقتی سالن‌های نمایش تعطیل هستند، به معنای تعطیلی بخش بزرگی از این صنعت است. زیرا اقدامات احتیاطی برای ایمنی به این معنا است که شما نمی‌توانید بازیگران و اعضای زیادی را در صحنه داشته باشید. فقط در هالیوود بیش از ۱۸۷هزار شغل در سال گذشته از دست رفته است. البته با تلاش‌هایی که شده این صنعت از موج تعطیلی دائمی در امان مانده و به هر شکلی، گروه تولید کار خود را پیش برده است. اما مثلا کسانی که در پردیس‌های سینمایی کار می‌کنند (مانند فروشندگان بلیط، کسانی که با اجاره کانتر یا فروش تنقلات پیش از ورود به سالن گذران زندگی می‌کنند و همچنین کارگران) تأثیر زیادی از این مسأله می‌پذیرند. اتفاقی که حالا بعد از یک سال بنا به دستور مقامات در حال رفع شدن است. بازگشتی که البته تا رسیدن به زمان طلایی فاصله زیادی دارد.
 
کارمندان فروش
برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، بسیاری از فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌های غیرضروری به طور موقت تعطیل شدند. فروش همواره یکی از مشاغلی بوده که تقریبا همیشه قابل دسترس بود و درآمد زیادی به همراه داشت. بخشی از این کارمندان فروش در نمایشگاه‌های برگزار شده در طول سال مشغول فعالیت بودند که با تعطیل شدن نمایشگاه‌ها (بخصوص نمایشگاه بین المللی تهران در ماههای گذشته) این مشاغل به کلی از دست رفت. اما حالا با توجه به نیاز فوری در صنایع مختلف به فروش و بازیابی توان از دست رفته در صنعت، کارمندان فروش هم در صف بازگشت به کار قرار گرفته‌اند.
 
مشاغل حمل‌ونقل
سال گذشته که مدارس به یادگیری از راه دور روی آوردند، تاثیر فوری آن بر دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان آشکار شد. اما یکی از بدترین تاثیرات بر کسانی بود که به کار حمل و نقل دانش‌آموزان مدارس مشغول بودند. این افراد که اغلب هم در سنین بازنشستگی به سر می‌برند از بزرگترین زیان‌دیدگان کرونا و تعطیلی مدارس بودند. طبق آمار بانک مرکزی حمل و نقل عمومی مسافر برون شهری اعم از هوایی، جاده‌ای، ریلی و دریایی، حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری، دفاتر خدمات مسافرتی، گردشگری و زیارتی جزو مشاغلی بودند که از کرونا متاثر شده، اما در صورت برطرف شدن محدودیت‌ها ‌می‌توانند به سرعت به وضعیت قبلی (و چه بسا بهتر) بازگردند.
 
مشاغل تولیدی پوشاک و کفش
این مشاغل معمولا افراد را ملزم به کار در کنار یکدیگر می‌کند و این یک مانع قابل توجه است. خصوصا در بخش تولید و توزیع پوشاک و تولید و توزیع کیف و کفش که در لیست مشاغل آسیب دیده بانک مرکزی هم قرار گرفتند. یکی از مهم‌ترین دلایل آسیب دیدن این مشاغل کم شدن مهمانی‌ها، عروسی و دید و بازدید بود و اتفاقا همین دلیل باعث می‌شود به سرعت بتوانند به نقطه قبلی بازگردند.
 
کارگران نصب، تعمیر و نگهداری
وقتی شرکت‌ها تعطیل هستند، این کارگران نیز از شغل خود منفک خواهند شد. از آنجا که کارگران در این زمینه‌ها باید برای تعمیر دستگاه‌های مکانیکی و الکترونیکی خراب در محل شرکت‌ها حضور پیدا کنند، بسیاری از آنها فرصت‌های شغلی خود را بالاجبار از دست می‌دهند.
 
کارکنان مراقبت‌های بهداشتی
سایت بانک مرکزی می‌گوید موسساتی که در حوزه‌های درمانی و تشخیصی اعم از آزمایشگاهی و پاراکلینیکی فعال هستند، جزو آسیب دیدگان کرونا محسوب می‌شوند. البته آن‌ها در طول ماه‌های گذشته توانستند با استانداردهای جدید وضعیت را تا حد زیاد به قبل از کرونا بازگردانند. اما کاهش محدودیت‌ها متخصصان بهداشت دهان و دندان را می‌تواند امیدوارتر کند. چون یکی از مشاغلی که به دلیل خطرات مستقیم، در معرض تعطیلی قرار گرفت دندانپزشکی‌ها بودند. بسیاری از مطب‌های دندانپزشکی در ماه‌های ابتدایی همه‌گیری موقتا تعطیل شدند و البته بسیاری از آن‌ها وضعیت سرویس دهی خود را کم و کمتر کرده‌اند، چرا که هنگام بازگشایی جز مسائل دیگر نگرانی اصلی از بابت تجهیزات حفاظت شخصی و مورد استفاده پزشکی بود! علاوه بر این‌که زمان بیشتری برای صرف تجهیزات استریل‌سازی در فضاهای درمانی نیاز دارند. بسیاری از مطب‌های دندانپزشکی با افزایش اقدامات ایمنی برای جلوگیری از شیوع کرونا، در حال حاضر باز هستند که به نظر می‌رسد در صورت رعایت پروتکل‌ها و البته رسیدن واکسن این سرعت چندین برابر شود.
 
کارمندان دفتری یا اداری
همه کسانی که در مشاغل اداری یک دفتر کار می‌کنند، قادر به انجام کار خود از راه دور نیستند. بسیاری از افرادی که کار دفتری انجام می‌دادند با این مشکل مواجه شدند. برای همین کاهش محدودیت‌ها می‌تواند این بخش را هم امیدوار کند.
 
مراکز مربوط به گردشگری و تالارهای عروسی
به گفته رئیس اتحادیه تالارداران، تقریبا همه اعضای این صنف در دوران کرونا ورشکست شدند! واقعیت این است که پس از تثبیت همه‌گیری اولین مشاغلی که تعطیل شدند، همین تالارها بودند. هر چند که امروز پس از کاهش موارد مرگ و میر توانسته‌اند به بازار بازگردند، اما هنوز هم تا رسیدن واکسن و دوران طلایی تالارها فاصله زیاد وجود دارد. اما عقب افتادن هزاران جشن عروسی و جشن‌های مشابه می‌تواند جای امیدواری برای این صنف داشته باشد.
 
باشگاه‌ها و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی
به ازای هر تابلوی خاموش در استخرهای تعطیل و مجتمع‌های ورزشی، کارگران و کارمندانی هستند که منتظرند این مراکز هر چه زودتر باز شوند. هر چند این تعطیلی آنقدر طول کشیده که عملا شاید بسیاری از آنها مشاغل دیگری برای خود دست و پا کرده باشند. اما باشگاه‌های ورزشی هم همچون دیگر تفریحات، جزو اولین محل‌های خوشگذرانی ویروس کرونا بودند که حالا هر چه زودتر رسیدن واکسن و البته دستورالعمل‌های بهداشتی برای این صنف هم می‌تواند امیدوارکننده باشد.
 
امید به پایان کرونا
بسیاری از مشاغلی که در این گزارش ذکر شد و البته مشاغلی که وجود دارد و در این لیست ذکر نشد، در ماههای اخیر به شکل کج دار و مریز به کار خود ادامه داده‌اند. اما در بسیاری از موارد این ادامه دادن‌، فقط در شکل بازگشایی اتفاق افتاده و کیست که نداند از میلیون‌ها بیمه شده تامین اجتماعی (به عنوان یکی از معدود صندوق‌های بازنشستگی) فقط حدود یک تا دو میلیون نفر از بیمه بیکاری استفاده کرده‌اند. اما تجربه این یک سال نشان داد بسیاری از مشاغل می‌توانند با ایجاد یکسری استاندارد جدید، حتی پیش از رسیدن واکسن هم به کار بازگردند. استانداردهایی که حتی در صورت رسیدن واکسن استاندارد و تاثیرگذاری صد در صدی، می‌تواند به عنوان استانداردهایی بالاتر برای رعایت بهداشت، برای همیشه در بسیاری از مشاغل مورد استفاده قرار بگیرد.
گزارش: موسی حسن وند