اعتبار گذرنامه جمهوری اسلامی ایران؛ «نهم از آخر»!

بازگشت اعتبار خدشه‌دار شده به گذرنامه‌ی ایرانی یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی به ایرانیان بود. کمتر کسی است که فراموش کرده باشد او در تلویزیون قول داد: «به هموطنان قول می‌دهم که احترام را به پاسپورت ایرانی برگردانم.» با این وجود، فهرست تازه‌ی اعتبار گذرنامه‌های جهان نشان می‌دهد که گذرنامه‌ی ایرانی از سال ۱۳۹۲ تا به امروز کم اعتبارتر شده و به جایگاه نهم از آخر (۱۰۱) و پایین‌تر از کشورهایی همچون کنگو، اریتره، زامبیا، تانزانیا، روآندا، جیبوتی و چاد رسیده است! گفتنی است که رده‌ی ایران از سال ۲۰۱۷ به این سو به ترتیب ۹۵، ۹۸ و ۹۹ در این فهرست بوده است.
به گزارش گروه ترجمه‌ی «مردم‌سالاری آنلاین»، پیش از همه‌گیری کرونا و پیش از آن که این ویروس، جهانیان را زمین‌گیر کند، مردمان جهان بیش از هر زمانی دیگر در درازای تاریخ از آزادیِ رفت‌وآمد بهره‌مند بودند.
ترافیک هوایی در چند دهه‌ی اخیر افزایشی چشمگیر یافته است و میانگین دارندگان گذرنامه در سرتاسر جهان به ۱۰۷ مقصد جهانی بدون روادید دسترسی داشتند، اما به یک باره سفرها ممنوع یا محدود شد.
شاخص گذرنامه‌ی هِنلی که اعتبار گذرنامه‌های مسافرتی کشورهای جهان را اندازه‌گیری می‌کند به تازگی سومین گزارش خود را از دهه‌ی جدید میلادی منتشر کرده است.
گذرنامه‌های شهروندان آسیایی بیشترِ درهای جهان را به رویشان می‌گشاید. ژاپن معتبرترین گذرنامه‌ی جهان را دارد، چنان که ۱۹۱ مقصد در سرتاسر جهان برای ژاپنیها بی نیاز از روادید است یا این که روادیدشان را به هنگام ورود بی‌درنگ صادر می‌کنند.
سنگاپور با ۱۹۰ مقصد در جایگاه دوم جای دارد و پس از ژاپن و سنگاپور، کره‌ی جنوبی به همراه آلمان با امتیاز ۱۸۹ جایگاه سوم را از آنِ خود کرده‌اند.
دارندگان گذرنامه‌های ایتالیا، فنلاند، اسپانیا و لوکزامبورگ نیز با توانایی سفرِ بی‌روادید به ۱۸۸ کشور جهان در رده‌ی چهارم این فهرست جای دارند.
همچنین، در این فهرست، فرانسه در رده‌ی ششم و انگلیس به همراه آمریکا در رده‌ی هفتم جای دارند.
گفتنی است که هفته‌ی پیش، اتحادیه‌ی اروپا فهرستی را از ۱۴ کشوری که شهروندانشان می‌توانند پس از ماهها بسته شدن مرزها به علت همه‌گیریِ کرونا به اتحادیه سفر کنند منتشر کرد. در این میان، ژاپن و کره‌ی جنوبی همانند استرالیا و کانادا (که به طور مشترک در جایگاه نهم فهرست گذرنامه‌های معتبر جای دارند) توانستند به سنجه‌های بهداشتی و ایمنیِ مورد نظر اتحادیه‌ی اروپا از کرونا دست یابند و این آن چیزی که امریکاییها هنوز از آن محروم هستند.
به هر روی، فهرست هنلی یکی از چندین فهرست شاخصی است که شرکتهای مالی برای رتبه‌بندی گذرنامه‌های جهانی با توجه به دسترسی‌ای که کشورها به شهروندان خود می‌دهند ایجاد شده است. این فهرست بر پایه‌ی داده‌های ارائه شده‌ی سازمان جهانی ترابری هوایی (IATA) است و دربردارنده‌ی 199 گذرنامه و 227 مقصد سفر است. این شاخص گذرنامه‌های 193 كشور عضو سازمان ملل و شش قلمرو – تایوان، ماکائو، هنگ کنگ، کوزوو، فلسطین و واتیکان – را دربرمی‌گیرد.
 
بهترین گذرنامه‌های جهان در سال ۲۰۲۰، چنین‌اند:
1. ژاپن (191 مقصد)
2. سنگاپور (190)
3. کره جنوبی، آلمان (189)
4. ایتالیا، فنلاند، اسپانیا، لوکزامبورگ (188)
5. دانمارک، اتریش (187)
6. سوئد، فرانسه، پرتغال، هلند، ایرلند (186)
7. سوئیس، ایالات متحده، انگلیس، نروژ، بلژیک (185)
8. یونان، نیوزیلند، مالت، جمهوری چک (184)
9. کانادا، استرالیا (183)
10. مجارستان (181)
 
بدترین گذرنامه‌های جهان نیز چنین‌اند:
۱۰۱. جمهوری اسلامی ایران، بنگلادش (۴۱)
۱۰۲. لبنان، کوسوو، سودان (۴۰)
103. کره شمالی (39 مقصد)
104. لیبی، نپال، فلسطین (38)
105. سومالی، یمن (33)
106. پاکستان (32)
107. سوریه (29)
108. عراق (28)
109. افغانستان (26)
 
چنان که دیده می‌شود، در این فهرست جمهوری اسلامی ایران در کنار بنگلادش در رده‌ی ۱۰۱ جهان جای دارد و این بدین معنی است که ایرانیان با گذرنامه‌ی خود تنها می‌توانند به ۴۱ کشور جهان سفر کنند؛ به کشورهایی همچون ماکائو، کامبوج، تیمور شرقی، سوریه، مالزی و ترکیه (در آسیا)، رواندا، سنگال، سومالی، توگو، اوگاندا، زامبیا، گینه‌ی بیسائو، موریتانی و موزامبیک (در آفریقا) و بولیوی، اکوادور، ونزوئلا و هائیتی (در قاره‌ی امریکا).