سازمان بورس در مقابل سهامداران

بازار سهام ایران در حال پشت سر گذاشتن روزهایی توفانی است: سازمان بورس در اقدامی خلق‌الساعه، به‌صورت شبانه در چهاردهم اسفند، دامنه نوسان روزانه قیمت سهام را از ۵ درصد به ۲ درصد کاهش داد. این اقدام سازمان بورس، اعتراض گسترده سهامداران در فضای مجازی را به همراه داشت. هنوز ۴۸ ساعت از مصوبه سازمان بورس نگذشته بود، که با اظهارنظر رئیس‌کل بانک مرکزی و دخالت مستقیم وزیر اقتصاد، سازمان بورس مجبور به عقب‌نشینی شد و دامنه نوسان را مجدداً به ۵ درصد بازگرداند اما همزمان در بیانیه‌ای گفت که رشد اخیر بورس، «با عوامل بنیادی اقتصاد، همخوانی ندارد»! اعلام وجود حباب در بازار سهام توسط سازمان بورس، پایان ماجرا نبود و بنا به گزارش‌های متعدد سهامداران، امروز (شنبه ۱۷ اسفند) سامانه‌های معاملاتی با اختلال گسترده‌ای روبرو بوده‌اند. روایت مردم سالاری آنلاین از تقابل سازمان بورس و سهامداران را بخوانید.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، سازمان بورس و اوراق بهادار، در هفته‌هایی اخیر مصوبه‌هایی داشته است که با اعتراضات سهامداران در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همراه بوده است. به جز سهامداران، بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه نیز به مصوبه‌های اخیر سازمان بورس، انتقاداتی وارد کرده‌اند.
اوج اعتراض سهامداران به سازمان بورس در فضای مجازی، چهارشنبه چهاردهم اسفند رقم خورد؛ یعنی زمانی که سازمان بورس دامنه نوسان روزانه قیمت سهام را از پنج درصد به دو درصد کاهش داد. دامنه نوسان به معنای میزانی برحسب درصد است که قیمت سهام در یک روز معاملاتی می‌تواند کاهش یا افزایش داشته باشد.
پیش از مصوبه سازمان بورس برای کاهش دامنه نوسان، دو اقدام دیگر این سازمان نیز با انتقاداتی از جانب سهامداران همراه بود. سازمان بورس ابتدا در مصوبه‌ای که برای سهامداران کاملاً ناگهانی و غافل‌گیرکننده بود حجم مبنا را در بورس و فرابورس افزایش داد. حجم مبنا حداقل تعداد سهامی است که باید روزانه مورد معامله قرار گیرد تا قیمت سهم بتواند تا دامنه نوسانِ کامل رشد یا افت داشته باشد. حجم مبنا در فرابورس پیش از این مصوبه یک سهم بود. بسیاری از سهامداران معتقد بودند که حجم مبناهای جدید در پاره‌ای از نمادها غیرمتعارف است و این نمادها نمی‌توانند در معاملات روزانه خود، به اندازه حجم مبنا معامله ‌شوند.
بعد از این مصوبه، سازمان بورس، در اقدام غافلگیرکننده دیگری، شرایط صدور کد معاملاتی برای مشتریان جدید را سخت‌تر کرد و اعلام کرد که مشتریان جدید تا یک ماه پس از گرفتن کد بورسی، حق معامله ندارند!
مصوبه سوم سازمان بورس که کاهش دامنه نوسان از ۵ درصد به ۲ درصد بود، اوج اقدامات غافلگیرکننده این سازمان برای سهامداران بود و اعتراضات گسترده‌تر آن‌ها را در پی داشت. سهامداران و تعدادی از کارشناسان، بعد از این مصوبه، سازمان بورس را به مداخله در بازار سهام متهم کردند و برخی نیز بر این عقیده بودند که مقررات جدید، باعث کوچک بخشی از نقدینگی سرگردان از بازار بورس به بازارهای ارز و طلا می‌شود و به التهاب در این بازارها دامن می‌زند.
 
وزرات اقتصاد همگام با سهامداران در برابر سازمان بورس
علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس تهران، بلافاصله پس از مصوبه کاهش دامنه نوسان از ۵ درصد به ۲ درصد، در اظهاراتی عجیب گفته بود: «شاید مسئولان نتوانند همه موارد را به طور کامل و شفاف توضیح بدهند اما بازدهی بالای بورس باعث شده بود تا سازمان امور مالیاتی اصرار به دریافت مالیات از سرمایه‌گذاران این بازار داشته باشد». در واقع برخی در سازمان بورس سعی داشتند این مصوبه را به «مراجع بالاتر» و سازمان امور مالیاتی ربط دهند. با این حال، سازمان امور مالیاتی خیلی زود هرگونه مذاکره با سازمان بورس در مورد دامنه نوسان قیمت سهام را رد کرد و گفت برنامه‌ای برای اخذ مالیات بر عایدی سرمایه از سهامداران ندارد.
مصوبه کاهش دامنه نوسان از ۵ درصد به ۲ درصد، در نهایت با مداخله فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، و نامه صریح او به شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار لغو شد. البته سازمان بورس گفته که این مصوبه را «تعلیق» کرده و در جلسه ۲۰ اسفندِ شورای عالی بورس مجدداً در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند. با این حال، با فضایی که در بین سهامداران شکل گرفته و اظهارنظر وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی، و همچنین مخالفت کارشناسان بازار سرمایه بعید است کاهش دامنه نوسان عملیاتی شود.
 
اعلام وجود حباب و اختلال در سیستم‌های معاملاتی
بعد از این که سازمان بورس در پی دستور وزیر اقتصاد مجبور شد مصوبه کاهش دامنه نوسان قیمت سهام از ۵ درصد به ۲ درصد را لغو کند، در اعلامیه‌ عجیبی عنوان کرد که «تصمیم هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر کاهش دامنه نوسان با توجه به رشد قریب به ۱۹۰ هزار واحدی شاخص بورس تهران طی دو ماه اخیر صورت پذیرفته است که به نظر می‌رسد تماماً چنین رشدی با عوامل بنیادی اقتصاد همخوانی ندارد»! بدین‌ترتیب، سازمان بورس با این گفته رسماً اعلام کرد که در بازار بورس حباب وجود دارد.
این اظهارنظر سازمان بورس در حالی صورت گرفت که این سازمان حق مداخله در بازار یا تحلیل قیمت‌ها و رشد یا افت شاخص را ندارد و اظهارات این‌چنینی سازمان می‌تواند بر تصمیمات و سود یا زیان سهامداران تأثیرگذار باشد. بسیاری از سهامداران از این منظر، در فضای مجازی بیانیه سازمان بورس را مورد انتقاد قرار دادند.
اختلال در سامانه‌های معاملاتی نیز در هفته‌های اخیر سروصدای سهامداران را درآورده است. در روز شنبه هفدهم اسفند بسیاری از سهامداران گفتند که سامانه‌های آنلاین در ساعات اولیه به آن‌ها اجازه خرید یا فروش سهام نمی‌داده است. شاخص کل بورس در این روز کاهش حدوداً ۶ هزار واحدی را تجربه کرد.
رصد فضای مجازی نشان می‌دهد که سهامداران از مصوبه‌های خلق‌الساعه سازمان بورس و همچنین اختلال سامانه‌های معاملاتی به شدت ناراضی هستند و این موارد را در تقابل با منافع خود می‌بینند. هدایت نقدینگی به سمت بازار بورس، سهم مهمی در مهار نسبی بازار ارز داشته است و باید دید آیا با این وضعیت همچنین نقدینگی سرگردان بازار بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند یا خیر؟       

گزارش: محمدحسین روانبخش