ویروس کرونا چه تأثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟

ویروس جدید و مرموز کرونا هنوز پایش به ایران باز نشده است اما اقتصاد ایران را قطعاً تحت تأثیر قرار داده است. شیوع کرونا قیمت کالاهای مختلف در بازار جهانی را کاهش داده و این امر باعث خواهد شد تا درآمدهای صادراتی ایران، در میانه تحریم‌ها، کاهش یابد. علاوه بر این، چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران و البته اکثریتِ قریب به اتفاقِ کشورهای دنیا است و از این نظر نیز، اقتصاد ایران تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار خواهد گرفت. در این گزارش تأثیرات ویروس کرونا بر اقتصاد ایران را بررسی می‌کنیم.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، مقامات چینی روز یکشنبه سیزدهم بهمن گزارش دادند که شمار تلفات ویروس کرونا از مرز ۳۰۰ نفر گذشته و به ۳۰۴ نفر رسیده است. در سرتاسر جهان، تعداد افرادی که ابتلایشان به ویروس کرونا، تأیید شده به ۱۴ هزار و ۳۸۰ نفر رسیده است و هر روز نیز این آمار افزایش می‌یابد. علاوه بر این، اولین مورد مرگ ناشی از ابتلا به ویروس کرونا در خارج از چین (در فیلیپین) نیز روز یکشنبه ثبت شد.
هزینه‌های اقتصادی شیوع ویروس کرونا تاکنون بسیار زیاد بوده است. بسیاری از کشورها، پروازها به چین را متوقف کرده‌اند و محدودیت‌های حمل و نقل و سفر در ارتباط با چین وضع کرده‌اند. خود این محدودیت‌ها، کاهش جدی مبادلات تجاری را در پی خواهد داشت و فراموش نباید کرد که چین، شریک نخست تجاری اکثر کشورهای دنیا از آمریکا گرفته تا ایران است.
در سال گذشته میلادی، صادرات چین ۲.۵ تریلیون دلار، و واردات آن ۲.۰۸ تریلیون دلار بوده است. چین تقریباً بزرگ‌ترین واردکننده هرچیزی از شیرخشک گرفته تا مواد معدنی و نفت خام است. اعمال محدودیت‌های حمل و نقل و تجارت با چین، بر اقتصاد تمام کشورهای دنیا تأثیر می‌گذارد.
تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا، قیمت اکثر کالا از نفت، مس، فولاد و سنگ آهن گرفته تا ذرت و گندم در بازارهای جهانی کاهش یافته است. تنها در هفته گذشته قیمت نفت حدود ۷ درصد درصد کاهش یافت. گفته می‌شود که تقاضای چین برای نفت در اثر شیوع این ویروس در سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰، ۲۵۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت و این ویروس ۰.۴ درصد از رشد اقتصادی چین در سال جاری میلادی خواهد کاست. با توجه به اندازه اقتصاد چین، این میزان از کاهش رشد اقتصادی، ضربه بزرگی محسوب می‌شود.
 
کرونا و اقتصاد ایران
ویروس کرونا تقریباً افت شدید تمام بازارهای بورس در دنیا را به همراه داشت؛ با این حال، به دلیل نقدینگی بزرگی که در حال حاضر به سمت بورس ایران سرازیر شده است، تأثیر شیوع این ویروس بر بورس تهران چندان محسوس نبوده است. با این وجود، اقتصاد ایران به طرقی دیگری تحت تأثیر تبعات شیوع این ویروس مرموز قرار می‌گیرد.
چین بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران است. حجم تجارت بین ایران و چین در سال ۲۰۱۸، ۳۵.۱ میلیارد دلار بوده است. در سال ۲۰۱۹ به دلیل تحریم‌های شدید آمریکا از حجم تجارت ایران و چین کاسته شد، اما با این حال، چین همچنان شریک تجاریِ شماره یک ایران است.
آمارهای منتشرشده شده توسط گمرک چین نشان می‌دهد که در ده ماه نخست سال ۲۰۱۹، صادرات ایران به چین، نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن، ۳۹ درصد کاهش یافته و به ۷.۸ میلیارد دلار رسیده است. همچنین در همین مدت میزان صادرات چین به ایران نیز با کاهش ۳۶ درصدی، ۱۱.۷ میلیارد دلار بوده است. در واقع، در ده ماه نخست سال ۲۰۱۹، حجم تجارت بین ایران و چین، ۱۹.۵ میلیارد دلار بوده است.
چین به دلیل تحریم‌ها، واردات نفت خود از ایران را به شدت کاهش داده اما همچنان محصولات پتروشیمی و مواد معدنی و فلزی از ایران وارد می‌کند. اگر بحران کرونا در چین طولانی شود، به دلیل کاهش تقاضا در این کشور، اقتصاد ایران بیش از میزان فعلی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
بحران کرونا قیمت محصولات صادراتی ایران از مس، فولاد، روی، سنگ آهن گرفته تا متانول و محصولات پتروشیمی را کاهش داده و صادرکنندگان ایران از ناحیه آسیب می‌بینند. محدودیت‌های حمل و نقل نیز قطعاً آسیب‌هایی به همراه خواهد داشت.
علاوه بر این که کاهش قیمت کالاها به شرکت‌های صادرکننده ایران آسیب می‌زند، پیدا کردن مشتری‌های جایگزین نیز برای کالاهایی که از آن‌ها نام بردیم، بسیار دشوار است. چین علاوه بر این‌که بزرگ‌ترین صادرکننده در دنیا است، موتور تقاضای اقتصاد جهانی است و وقتی اقتصاد چین بیمار شود، این بیماری به سرعت به دیگر کشورهای جهان از برزیل و استرالیا گرفته که سنگ آهن به چین صادر می‌کنند تا ایران که متانول و سایر محصولات پتروشیمی به چین صادر می‌کند، سرایت خواهد کرد.    
گزارش:هدیه گل محمدی