روزگار ناخوش بازار مسکن

بازار مسکن روزهای خوبی را پشت سر نمی‌گذارد: در ۲۲ منطقه شهر تهران، در ماه آبان سال جاری تنها ۴۰۶۴ فقره معامله واحدهای مسکونی صورت گرفته است. نسبت به آبان سال ۹۶، که بازار مسکن چندان کساد نبود، تعداد معاملات مسکن در تهران بیش از ۷۲ درصد کاهش یافته است. علی‌رغم کاهش معاملات، قیمت مسکن همچنان نجومی است و متوسط هر متر مربع واحد مسکونی در تهران در ماه گذشته بیش از ۱۲ میلیون و ۴۶۰ هزار تومان بوده است. در بازار مسکن چه می‌گذرد و چرا ادامه این روند در این بازار، خطرناک خواهد بود؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، آخرین گزارش بانک مرکزی از تحولات بازار مسکن در شهر تهران، نمایی از وضعیت حاد این بازار را نشان می‌دهد. در آبان ماه امسال، تنها ۴۰۶۴ فقره معامله مسکن در کلیه مناطق شهر تهران صورت گرفته است. نسبت به دو سال گذشته، که بازار مسکن هنوز وارد رکود فعلی نشده بود، تعداد معاملات به شدت کاهش یافته است. در آبان سال ۹۶، تعداد معاملات واحدهای مسکونی در سطح شهر تهران، بیش ۱۴ هزار و ۷۰۰ فقره بود.
کاهش شدید تعداد معاملات مسکن نسبت به وضعیت عادی این بازار، کاهش قابل توجه قیمت‌ها را درپی نداشته است. متوسط قیمت مسکن در شهر تهران در ماه گذشته، متری ۱۲ میلیون و ۴۶۳ هزار تومان بوده است. برای مقایسه خوب است بدانیم که متوسط قیمت هر متر واحد مسکونی در تهران در آبان سال ۹۶ در تهران، ۵ میلیون و ۵۰۷ هزار تومان بوده است.
در واقع در عرض دو سال، قیمت مسکن در تهران بیش از ۱۳۷ درصد افزایش یافته و این امر کاهش شدید قدرت خرید مردم و کاهش تقاضا برای خرید مسکن را درپی داشته است. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که متوسط قیمت مسکن در هیچ یک از مناطق تهران (حتی مناطق فقیرنشین)، کمتر از متری ۶ میلیون تومان نبوده است: پایین‌ترین قیمت مسکن در تهران در ماه گذشته مربوط به منطقه ۱۸ تهران بود که در آن منطقه متوسط قیمت مسکن متری ۶ میلیون و ۵۰ هزار تومان بوده و بالاترین قیمت مسکن نیز با قیمت متوسط متری ۲۳ میلیون و ۴۷۸ هزار تومان، متعلق به منطقه یک بوده است.
 
وضعیت هشداردهنده بازار مسکن
در بازار مسکن، کاهش شدید تعداد معاملات، برعکس بسیاری دیگر بازارها، کاهش قابل توجه قیمت‌ها را درپی نداشته است. در تهران، میزان کاهش قیمت‌ها در بازار مسکن در آبان ماه سال جاری نسبت به ماه پیش از آن (مهرماه)، تنها ۲ درصد کاهش یافته است؛ این در حالی است که قیمت مسکن در سال ۹۷ و ماه‌های ابتدایی سال ۹۸، رشد شتابان و غیرمنطقی‌ای را تجربه کرده بود.
تدوام وضعیت فعلی در بازار مسکن ممکن است مقدمه رکود بزرگ در این بازار در سالیان آینده باشد. خطری که بازار سرپناه مردم را تهدید می‌کند این است که ممکن است گرانی شدید مسکن و کاهش تقاضا برای خرید خانه باعث شود تا ساخت و ساز واحدهای مسکونی در رکود عمیقی فرو رود.
آمارها نشان می‌دهد که تعداد پروانه‌های ساختمانی صادرشده در ۷ ماه نخست امسال نسبت به سال گذشته، ۱۹ درصد کاهش یافته است. در صورتی که این روند ادامه داشته باشد و به تعداد واحدهای مسکونی جدید در کشور افزوده نشود، نمی‌توان انتظار داشت که بازار مسکن به این زودی از رکود بیرون بیاید. در واقع، در صورتی که تحولی اساسی در عرضه واحدهای مسکونی جدید صورت گیرد، نمی‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها در بازار مسکن کاهش قابل توجهی را تجربه کند. با قیمت‌های فعلی در بازار مسکن نیز مشخص است که بسیاری از مردم، قدرت این را ندارند که به عنوان خریدار در این بازار حاضر شوند.
در حالی کاهش ساخت و سازها، خطری برای آینده بازار مسکن است که دولت هیچ برنامه‌ای برای مدیریت عرضه و تقاضا در این بازار ندارد. نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس، اخیراً در مورد تعداد واحدهای خالی در کشور گفته است: «در حال حاضر ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکن خالی در کشور داریم که ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار واحد آن در تهران و مابقی در استان‌های دیگر و متعلق به واسطه‌گران است». سال‌ها است که بسیاری از مقامات کشور به معضل خانه‌های خالی در کشور اشاره می‌کنند، اما تاکنون کوچک‌ترین قدمی در راه رفع این معضل برداشته نشده است.
در کمتر بازاری در ایران، آزادی قیمت‌گذاری به اندازه بازار مسکن وجود دارد. این امر باعث شده است تا خانه‌دار شدن برای بخش عمده‌ای از مردم به یک حسرت تبدیل شود. برخی از آمارها نیز حاکی از این است که حدود ۲۰ میلیون نفر حاشیه‌نشین در کشور وجود دارد. در صورتی که برای معضلات بازار مسکن راهی اندیشیده نشود، آسیب‌های مرتبط با بدمسکنی و گرانی بیش از حد مسکن روز به روز بیشتر خواهد شد. این موضوع شاید در حال حاضر بزرگ‌ترین بحران اجتماعی باشد که کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند.