نزار زکا کیست و چگونه در ایران به زندان افتاد؟

شواهد و قرائن حاکی از آزادی قریب‌الوقوع نزار زکا، شهروند لبنانی است که از سال ۹۴ تاکنون در ایران زندانی است. میشل عون رئیس جمهور لبنان رسماً تأیید کرده برای آزادی نزار زکا با حسن روحانی گفت‌وگو کرده و موافقت رئیس جمهور ایران را جلب کرده است. حتی برخی می‌گویند که میانجی‌گری و درخواست سیدحسن نصرالله، عامل اصلی در آزادی قریب‌الوقوع نزار زکا است. نزار زکا کیست، چه سوابقی دارد و با کدام اتهامات در ایران به زندان افتاد؟ آیا برخی از شهروندان ایرانی زندانی در غرب، در ازای آزادی زکا، به کشور بازخواهند گشت؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، در هفته گذشته بود که وزارت امور خارجه لبنان خبر داد که نزار زکا، شهروند لبنانی زندانی در ایران، مورد عفو قرار گرفته و به‌زودی آزاد خواهد شد. حتی در برخی خبرها عنوان شد که سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز پادرمیانی کرده و درخواست آزادی نزار زکا را مطرح کرده است.
میشل عون رئیس جمهور لبنان هم در مصاحبه‌ای از مذاکره با رئیس جمهور ایران برای آزادی نزار زکا حرف زده است و گفته است که سرلشکر عباس ابراهیم، مدیر اداره کل امنیت عمومی لبنان را مأمور رایزنی برای آزادی نزار زکا کرده است. وی گفته است که «عباس ابراهیم مرد این مأموریت‌ها است و زاکا را برایمان خواهد آورد».
گمانه‌زنی‌ها در مورد آزادی قریب‌الوقوع نزار زکا تا آن حد بالا گرفت که روز گذشته (یکشنبه ۱۹ خرداد) جواد منتظری خبرنگار یورونیوز در تهران در توئیتی نوشت: «نزار زکا امروز یکشنبه از زندان اوین خارج و به یک خانه امن منتقل شده است؛ وی فردا دوشنبه بعد از ظهر تهران را به همراه مدیر سازمان امنیت لبنان با یک هواپیمای اختصاصی ترک خواهد کرد و مستقیم به دیدار میشل عون رئیس جمهور لبنان در کاخ بعبدا می‌رود».
حتی سخنگوی قوه قضائیه نیز روز گذشته تأیید کرد که تقاضای آزادی نزار زکا توسط این قوه در دست بررسی است. نزار زکا کیست و چرا در ایران به زندان افتاد؟
 
نزار زکا از تحصیل در آمریکا تا بازداشت در ایران به اتهام جاسوسی 
نزار زکا ۲۴ شهریور سال ۱۳۹۴ به اتهام جاسوسی برای آمریکا در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی دستگیر شد و در نهایت، با رأی دادگاه به ریاست قاضی صلواتی، به ۱۰ سال زندان و بیش از ۴ میلیون دلار جریمه محکوم شد. او برای شرکت در همایشی درباره «نقش زنان در توسعه پایدار» به تهران آمده بود و این چهارمین سفرش به ایران بود که در نهایت به حبس طولانی‌مدت‌اش منجر شد.
نزار زکا مقاله‌ای با عنوان «نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی زنان» برای این همایش ارسال کرده بود و پس از پذیرش این مقاله با دعوت شهین‌دخت مولاوردی که در آن زمان معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده بود، به تهران آمده بود.
روزنامه الاخبار گزارش داده که نزار زکا فارغ التحصیل آکادمی نظامی «ریورساید» آمریکا در سال ۱۹۸۵ و عضو شورای فارغ التحصیلان این آکادمی نظامی است. زکا تحصیلات خود را در رشته ریاضیات و فناوری اطلاعات در برخی از دانشگاه‌های آمریکا ادامه داده و به‌عنوان کارشناس فناوری اطلاعات و «مدافع آزادی اینترنت» شناخته می‌شود. او دارای گرین کارت (اجازه اقامت دائم) آمریکا است.
زکا پیش از آخرین سفرش به تهران، در همایش‌هایی درباره اینترنت و فناوری اطلاعات در ایران شرکت کرده بود. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که او به همراه برخی چهره‌های اپوزیسیون، در حال تدارک برنامه‌هایی برای ایجاد موج تظاهرات ضددولتی در ایران به منظور مقابله با طرح «ایجاد اینترنت ملی» بوده است. برخی وب‌سایت‌های خبری اصولگرا گفته‌اند که نزار زکا «پیگیر نفوذ سایبری از طریق برخی مقامات وزارت ارتباطات بوده است».
سردار سیاری جانشین وقت اطلاعات سپاه پاسداران در اسفندماه سال ۹۵ گفته بود: نزار زاکا جاسوسی است که با یک واسطه به اوباما وصل بود. این فرد بعد از دستگیری اعتراف کرد که مأموریت ویژه او، پیگیری انحراف هدفمند در حوزه زنان و خانواده بوده است.
نزار زاکا در ایران به جرم جاسوسی محاکمه شد. خبرگزاری تسنیم گزارش داد که نزار زکا با پنتاگون و سازمان سیا در ارتباط بوده و حتی با کالین پاول (وزیر امور خارجه آمریکا در دولت جورج بوش) دیدار داشته است.
بعد از این‌که نزار زکا در سال ۹۴ در ایران بازداشت شد، خبرگزاری اسوشیتدپرس در گزارشی نوشت که وی با تأیید وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا به تهران سفر کرده بود. اسوشیتدپرس همچنین گزارش داد که سازمان غیرانتفاعی تحت ریاست نزار زکا، یعنی سازمان عربی فناوری اطلاعات و ارتباطات، ۷۳۰ هزار دلار از دولت آمریکا برای پیش بردن پروژه‌هایش در خاورمیانه پول گرفته است.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در زمان بازداشت زکا در ایران اعلام کرده بود که موضوع زندانی شدن زکا بر عهده مقامات کشور لبنان است و در واقع، این لبنانی‌ها بودند که با مقامات ایرانی در چند سال گذشته برای آزادی نزار زکا، رایزنی کردند.
 
آزادی زکا و موضوع تبادل زندانیان
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً موضوع مبادله زندانیان خارجی در ایران با ایرانیانی که در خارج از کشور و خصوصاً کشورهای غربی زندانی هستند را مطرح کرده است. حالا نزار زکا در آستانه آزادی قرار دارد و برخی در فضای مجازی یا در رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که آزادی زکا در قالب مبادله زندانیان صورت می‌گیرد.
روزنامه اصولگرای صبح نو در مطلبی نوشته است: «هرچند که میشل عون، رییس جمهوری لبنان از مسوولین ایران درخواست کرده بود که نزار زکا» را آزاد کنند، اما کسی که در تصمیم مقامات ایران نقش اثرگذار داشته سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان بوده است. با آزادی نزار زکا با پادرمیانی سیدحسن نصرالله، چندین نفر از شهروندان ایرانی دربند غرب هم که به بهانه‌های واهی و با ترفندهای رژیم صهیونیستی در برخی از کشورهای اروپایی در زندان به سر می برند، آزاد خواهند شد».
هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است که آیا آزادی نزار زکا در قالب طرح مبادله زندانیان صورت خواهد گرفت یا خیر. ممکن است در روزهای آینده خبرهای بیشتری در این مورد منتشر شود. باید دید آیا پس از آزادی نزار زکا، برخی از ایرانیانی که در کشورهای اروپایی بازداشت هستند به کشور بازخواهند گشت یا خیر؟  

خبری مبنی بر تحویل نزار زکا به حزب الله لبنان
خبرگزاری فارس به نقل از یک منبع آگاه گزارش داده است که نزار زکا به حزب‌الله لبنان تحویل داده می‌شود. به گفته این خبرگزاری این اقدام ظرف چند ساعت آینده انجام خواهد شد.
فارس نوشته است که آزادی نزار زکا صرفا بنابر درخواست و میانجی‌گری سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان انجام پذیرفته است.