نظم در جنون ترامپ

«دونالد ترامپ» رسانه های جهان را تسخیر کرده است. رهبران کشورهای مختلف در مواجهه با معجزه هزاره آمریکا دچار سرگیجه شده اند. مرد موطلایی که چند هفته پیش کلیدهای کاخ سفید را از آقای سیاه تحویل گرفت با رفتارهای ظاهرا جنون انگیز بی نظمی کشنده ای را در معادلات جهانی ایجاد کرده است.
برخی می گویند که رئیس جمهوری آمریکا پدیده غریبی است که تنها با تصمیمات احساسی نژادپرستانه کشورهای مختلف را دچار مشکل کرده است اما واقعیت اینجاست که در جنون ترامپ نظمی دقیق نهفته است. ساده انگارانه ترین تصور این است که مستاجران جدید کاخ سفید بدون استراتژی و محاسبه درحال بازنویسی درهم نظم پساشوروی هستند.
طراحان انزواگرایی خشن اقتصادی ترامپ معتقدند که وابستگی اقتصادی ایالات متحده به کشورهای دیگر همراه با کمک های مالی سرسآم آور به شرکای غربی در عمل منجر به ورشکستگی آمریکا شده است. به موازات این رویکرد ، راهبرد «هنری کیسینجر» در عرصه سیاست خارجی اصلی ترین عنصر رفتار ترامپ را تشکیل می دهد.
رفتارهای پوپولیستی نظیر فرمان منع ورود شهروندان کشورهای مسلمان که ظاهرا اقتدار رئیس جمهوری آمریکا را به رخ همه می کشاند اقدامی در جهت انحراف دیگران از نظم جنون ترامپ است. این روزها همه از دیوار مکزیک یا بحث شهروندان کشورهای مختلف در پشت مرزهای آمریکا سخن می گویند اما در واقعیت اتفاقات بزرگ تری در حال وقوع است.
رئیس جمهوری آمریکا می داند که پکن در دریای چین جنوبی با مجمع الجزایر اسپراتلی درحال توسعه طلبی بزرگی است که ممکن است به جنگی ناگهانی منتهی شود.علی رغم این وضعیت لغو پیمان ترانس پاسیفیک اقدامی در جهت در یافت حق حساب واشنگتن از شرکای غربی است.
براساس نظمی که واشنگتن در حال تدوین آن است ، اتحادیه اروپایی و حتی پیمان آتلانتیک شمالی باید برچیده شود. ترامپ که در باطن فرزند «برگزیت» تحت حمایت ملکه بریتانیا محسوب می شود در فرانسه از طریق «مارین لوپن» به دنبال «فرگزیت» است.اتحادیه اروپایی که در سال های جنگ سرد برای تقابل با بلوک شرق و شوروی ایجاد شده بود پس از فروپاشی دیوار برلین به سرعت در عرصه اقتصادی تحت عنوان یورو گسترش پیدا کرد. بروکسل که در جریان مذاکرات هسته ای ایران هم به عنوان یک بازیگر مستقل حضور یافته بود در نشست مالت تلاش کرد راه فرار برای خود ترسیم کند.
کرملین را می توان هوشمندترین بازیگر عرصه بین الملل در برخورد با نظم ترامپ نامید.روسیه ظرف روزهای اخیر با سکوت نظاره گر رفتارهای ترامپ است اما در عین حال برای شوق نمایشی رئیس جمهوری آمریکا نیز آغوش گشوده است. ترامپ تمایل دارد که اوکراین را برای روسیه پیش کش کند تا دل «ولادیمیرپوتین» را به چنگ آورد. با این اقدام موقتا قدرت روسیه افزایش می یابد و اروپایی ها بیش از گذشته مورد تطمیع قرار می گیرند. از سوی دیگر واشنگتن می خواهد که سوریه را با مسکو تقسیم کرده و ایران را نیز مورد معامله قرار دهد. نکته حائز اهمیت اینجاست که تکرار ماجرای «ماجرای معامله بزرگ» که «یولیاتیموشنکو» به قطعنامه 1931شورای امنیت علیه ایران فروخته شد ؛ همانند ماجرای «یانوکوویچ» خیلی زود فسخ خواهد شد.پوتین می داند که قطب شمال و آسیای میانه خیلی زود به محل مجادلات روسیه با آمریکا تبدیل می شود اما این نگرانی وجود دارد که منافع تهران در بده بستان کاخ سفید با مورد تهدید قرار گیرد. روسیه منهای تضاد منافع، می داند که نظم ترامپ با الگوی کیسینجر قابل اعتماد نیست اما سیاست خارجی کرملین هم قابل پیش بینی نیست.
ترامپ رغبت چندانی به حضور در خلیج فارس ندارد و فرماندهی نظامی منطقه را در تکمیل برنامه های اوباما به بریتانیا واگذار کرده است. بازگشت کت قرمزها پس از 60 سال از طریق بحرین اتفاقی نیست که از کنار آن بتوان بی تفاوت عبور کرد. آمریکا می خواهد که همانند الگوی خاوردور، شورای همکاری های خلیج فارس هزینه های تقابل با تهران را بپردازند. ترامپ در میان برنامه های خود تله های انفجاری برای انهدام تفاهم برجام و حتی آغاز جنگ با ایران را تدارک دیده است. جمهوری اسلامی در وضعیت موجود می تواند ضمن حفظ رفاقت و تعریف منافع مشترک با روسیه مانع تکرار اتفاقات گذشته شود. بزرگ ترین فرصت برای تهران این است که از شکاف اتحادیه اروپایی با آمریکا نهایت بهره را کسب نماید و روابط اقتصادی و سیاسی را با بروکسل گسترش دهد. اگرچه حفظ اقتدار لازمه مواجهه با هرنوع تهدیدی است اما ترامپیسم پدیده ای است که نیازمند هوشمندی خاصی است.