چرا رییس جمهور بعدی از پیش تعیین شده نیست؟

انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، نه در لفظ، بلکه در عمل، حساس ترین انتخابات ریاست جمهوری سه دهه اخیر در ایران است. چرا که بر خلاف انتخابات دوره های گذشته، چهره های بسیار مطرح و قابل پیش بینی برای مردم که می توانستند آرای بالایی کسب کنند یا حداقل، حضور آنها در مرحله دوم قطعی به نظر برسد در این انتخابات حضور ندارند. اگر در سال ۸۸ رقابت اصلی بین میرحسین موسوی و محمود احمدی نژاد بود یا در انتخابات ۸۴، همه پیش بینی می کردند که یک پای مرحله دوم انتخابات قطعا اکبر هاشمی رفسنجانی خواهد بود، در این دوره از انتخابات حتی نمی توان به راحتی پیش بینی کرد کدام کاندیداها شانس بالاتری برای حضور در مرحله دوم انتخابات دارند. از سوی دیگر انتخابات امسال در شرایطی برگزار می شود که کشور از لحاظ وضعیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و بین المللی در شرایطی بسیار سختی قرار دارد و تداوم این وضعیت با انتخاب فردی همانند محمود احمدی نژاد می تواند این وضعیت را دشوارتر سازد. به همین دلیل بهترین راهکار پیش روی ما، تغییر شرایط کنونی از طریق رای دادن به کاندیدایی است که بتواند شرایط را عوض کند که این فرد، یک نفر از بین حسن روحانی و محمدرضا عارف خواهد بود و من نیز قطعا به یکی از این دو نفر رای خواهم داد؛ هر چند که ائتلاف این دو کاندیدا می تواند آثار مثبت فراوانی داشته باشد. ائتلاف آقایان عارف و روحانی، نه تنها شانس پیروزی اصلاح طلبان و اعتدال گرایان را در انتخابات پیش رو افزایش می دهد، بلکه می تواند نقش مهمی در به صحنه آوردن آرای خاموشی داشته باشد که هنوز تصمیم نگرفته اند در انتخابات پیش رو حاضر شوند و به کسی رای دهند، چرا که معتقدند شانس پیروزی عارف و روحانی به دلایلی، کمتر از اصولگرایان است. البته من هم به طور جدی اعتقاد دارم آقایان عارف و روحانی باید به ائتلاف برسند تا نه تنها شانس پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات افزیش یابد، بلکه شکل تازه ای از همکاری کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری در قالب انتخاب یکی از دو کاندیدا به عنوان معاون اول رییس جمهور در کشور تبلور یابد تا فصل تازه ای را در تعاملات سیاسی رقم بزند. ضمن اینکه معتقدم هر کدام از این دو کاندیدا اگر از صحنه کناره گیری کند، نام نیکی از خود به یادگار می گذارد چراکه در عمل – و نه در شعار – اثبات کرده که هدفش خدمت به مردم و کشورش بوده نه کسب قدرت به هر قیمتی. با این وجود اگر آقایان عارف و روحانی ائتلاف نکنند، باز هم اگر آرای خاموش به صحنه بیایند، پیروزی از آن اصلاح طلبان است. این روزها وقتی با افرادی که هنوز تصمیم به شرکت در انتخابات نگرفته اند صحبت می کنم، تنها یک پاسخ درباره دلیل آنها برای رای ندادن می شنوم و آن اینکه " رییس جمهور انتخاب شده و رای دادن ما فایده ای ندارد". بعد هم اسم کاندیدای اصولگرایی را مطرح می کنند که برخی مدتهاست شایعه کرده اند او رییس جمهور آینده است. اما من چند دلیل دارم که رییس جمهور در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم از پیش تعیین نشده است :
۱-در این دوره از انتخابات، شاهد دو قطبی بودن فضا نیستیم. حتی اگر اصلاح طلبان به اجماع برسند، باز هم اطمینان داشته باشید که اصولگرایان هم با چند کاندیدا وارد عرصه خواهند شد چرا که برخی از آنها خود را دارای پایگاه مردمی بالاتری می دانند و حاضر نیستند به نفع دیگری کنار بروند. در این فضا نه تنها آرای بخشی از مردمی که به اصولگرایان رای می دهند تقسیم می شود، بلکه حتی آرای سازماندهی شده اصولگرایان نیز به سود یک کاندیدای خاص به صندوق ریخته نمی شود. چرا که حداقل چهار کاندیدای اصلی اصولگرا هم در بین طیفهای اصلی حامی اصولگرایان، رای دارند و در هر صورت رای آنها تقسیم خواهد شد.
۲-اینکه تصور کنیم حاکمیت، تمایل به ریاست جمهوری یکی از این کاندیداها – از جمله همان کاندیدای خاص دارد – اشتباه محض است. بر خلاف آنچه برخی تصور می کنند، برای نظام تفاوتی ندارد که از بین این چند کاندیدا کدامیک رییس جمهور شود چراکه همه آنها در خط نظام جمهوری اسلامی و ولایت فقیه هستند و پایبندی خود به نظام را ثابت کرده اند. پس دلیلی ندارد در شرایطی که با تعدد کاندیدا مواجه هستیم، شاهد حمایت از کاندیدای خاصی از سوی نظام باشیم.
۳-در انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ به یاد داریم که شایعات همه جا دهان به دهان می گشت که بنویسید خاتمی، بخوانید ناطق نوری. آن زمان همه تصور می کردند نام ناطق نوری از صندوقها خارج می شود. اما وقتی آرای خاموش به صحنه آمد، خاتمی رییس جمهور شد.
۴-در انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ فضا دوقطبی شده بود و همه اصولگرایان، حتی آنها که امروز از دولت برائت می جویند به حمایت از احمدی نژاد پرداختند و منابع مالی دولت و تخلفات فراوان در جریان انتخابات، از توزیع سیب زمینی و سود سهام عدالت گرفته تا وعده افزایش حقوق بازنشستگان و واریز بخشی از آن به حساب آنها که بعد از انتخابات اعلام شد اشتباه شده و از حساب آنها برداشت شد، موجب شد جریان اتخابات از حالت طبیعی خاج شود. اما ناگفته پیداست که امروز، نه آن حمایت بی چون و چرای اصولگرایان از یک کاندیدای مشخص وجود دارد و نه منابع مالی در قالب یارانه و سهام و... قرار است به سود کسی توزیع شود.
به این دلایل می توان دلایل دیگری هم اضافه کرد اما همین چند مورد هم می تواند تفاوت شرایط انتخابات آتی را با انتخابات گذشته نشان دهد و دلیلی برای رد این موضع برخی از صاحبان آرای خاموش باشد که رییس جمهور در این دوره از پیش تعیین شده و آن هم همان فرد خاص است. باید بپذیریم که در هشت سال گذشته علیرغم برخی دستاوردهای مثبت که بسیار محدود است، در بسیاری از حوزه ها شاهد پس رفت جدی بوده ایم و نه تنها از قانون برنامه پنجم توسعه دچار انحراف شده ایم بلکه به دلیل عملکرد ضعیف دولت، چشم انداز مثبتی هم برای تحقق آرمانهای سند چشم انداز ۲۰ ساله در موعد مقرر هم نداریم. حضور در عرصه انتخابات برای انتخاب رییس جمهوری خردگرا و معتدل، نه تنها زمینه بازگشت مدیران کارآمد اصلاح طلب و معتدل را به عرصه مدیریت کلان کشور فراهم می سازد بلکه می تواند کشور را به ریل اصلی خود بازگرداند. درحالیکه عدم حضور در عرصه انتخابات، تنها زمینه ساز تداوم حاکمیت افراط گرایان و دور شدن هر چه بیشتر کشور از مسیر خرد و اعتدال می شود.
اگر هم هیچ یک از دلایل فوق برای کسانی که قصد ندارند رای دهند کافی نیست، حداقل به این نکته توجه کنیم که با عدم بهره گیری از حق خود، اجازه ندهیم که آیندگان و فرزندانمان، ما را نفرین یا حداقل مواخذه کنند که چرا برای تغییر شرایط از حق خود استفاده نکردیم. اگر رای دادیم و رییس جمهور مطلوب ما انتخاب نشد، حداقل برای وجدان خود و برای آیندگان خود پاسخی داریم که از حق خود تا آنجا که می توانستیم استفاده کردیم تا شرایط را تغییر دهیم و این یعنی در مقابل شرایط نامطلوب، سکوت نکرده ایم؛ حتی علیرغم میل کسانی که می خواهند رای دادن ما را از یک حق، صرفا به یک تکلیف تنزل دهند.