زیبا کلام و مفهوم اصلاح طلبی

طی ماه های اخیر دکتر صادق زیبا کلام همواره از کاندیداتوری افراد اصولگرا حمایت کرده و چندی پیش نیز ناطق نوری را بهترین گزینه برای پیشبرد اهداف و آرمان های دموکراتیک و اصلاح طلبانه دانسته اند . در واقع دکتر زیبا کلام بر این باور است که حتی اگر کاندیدای اصلاح طلبان در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده به قدرت هم برسد نیروهای مخالف اصلاح طلبان به وی اجازه اقدامات موثر نخواهند داد لذا ناطق نوری با مشی اعتدالی خویش و شاید نزدیکی به آیت الله هاشمی از یک سو و از سوی دیگر وجاهتش در بین اصولگرایان می تواند فضای سیاسی را تلطیف کرده و فضای مناسب را برای فعالیت اصلاح طلبان و پیگیری مطالباتشان فراهم آورد . زیبا کلام در این تحلیل و نوع نگاه خود آن قدر اصرار داشته و دارد که اشخاصی همچون مصطفی کواکبیان و قدرت الله علیخانی و ... را اصولا اصلاح طلب نمی داند و از آیت الله موسوی خوئینی ها می خواهد که اگر خواهان دموکراسی هستند در انتخابات مشارکت کرده و از کاندیدای خاصی که از نظر آقای زیباکلام باید اصولگرا هم باشد حمایت کنند .
این در حالی است که اصلاح طلبان ، انتخابات و مشارکت در آن را نه یک هدف بلکه ابزاری برای تحقق آرمان های خود می دانند و بارها به صراحت اعلام کرده اند که در صورت تمایل به مشارکت در انتخابات نیازی برای حمایت از یک کاندیدای اصولگرا ندارند. انتقاد از رویکرد به سوی کاندیدای اجاره ای پیش از این از سوی مصطفی کواکبیان دبیر کل حزب مردم سالاری مطرح شده و آیت الله موسوی خوئینی ها هم طی سخنانی با تایید این اظهارات تکرار کرده بود اصلاح طلبان نیاز به کاندیدای اجاره ای ندارند. از سوی دیگر کواکبیان که زیباکلام طی ماههای اخیر بارها به انتقاد از او پرداخته حداقل طی ماه های گذشته با تمام توان و امکاناتی که در اختیار داشته تلاش کرده تا فضا را برای حضور اصلاح طلبان در عرصه سیاسی و اجماع آنان روی کاندیدای واحد فراهم آورد . تلاش و امکانی که اگر از سوی برخی از اصلاح طلبان به خوبی درک می شد می توانست راه برون شدی از فضای بسته موجود باشد . اما این که دکتر زیبا کلام علی رغم کارنامه دکتر کواکبیان او را اصلاح طلب نمی داند و در مقابل از کاندیداتوری ناطق نوری و گاه کاندیداتوری افرادی همچون قالیباف حمایت می کند پرسشی است که تلاش می کنیم تا به آن پاسخ دهیم .
زیبا کلام همواره با صراحت و البته صداقت گفته که یک لیبرال است پس برای درک مواضع و تحلیل های ایشان باید به این نکته توجه داشت . در واقع تحلیلی های زیبا کلام بیش از هر چیز برخاسته از نوع نگاه لیبرال ایشان است . بر اساس چنین بینش و نگاهی برای او امنیت و ثبات اولین و مهم ترین نکته

است که باید به هر قیمتی که شده حفظ شود لذا می بینیم که او برای پرهیز از تکرار حوادث انتخابات دوره پیشین از شیوه نظام پارلمانی دفاع کرده و حالا در ادامه چنین نگاهی او از تنش های احتمالی بین اصولگرایان و اصلاح طلبان در صورت پیروزی کاندیدای اصلاح طلبان وحشت دارد و به هر شکلی که شده می خواهد اصلاح طلبان را متقاعد کند تا از کاندیدای اصولگرایان حمایت کنند و منتظر لطف آنان بنشینند تا شاید آنان فضا را برای فعالیت اصلاح طلبان فراهم آورند . از سوی دیگر به لحظ اقتصادی لیبرال ها به اقتصاد آزاد باور دارند. هر چند لیبرال های امروزی نظیر جان راولز بر خلاف پیشینیان خود در پی آشتی و پیوند بین آزادی و عدالت هستند لیکن لیبرال ها همواره بیش از آن که نگران عدالت باشند دغدغه حفظ آزادی را دارند که در این مورد دکتر زیبا کلام با اصولگرایان نزدیکی فکری بسیاری دارند چرا که طیف سنتی اصولگرایان همواره از اقتصاد آزاد دفاع کرده اند و این مسئله حتی در پیوند های خانوادگی دکتر زیبا کلام با اصولگرایان به خوبی مشهود است و به نظر می رسد زیبا کلام با اصولگرایان نزدیکی فکری بیشتری داشته باشد تا به اصلاح طلبان. نکته دیگر این که علیرغم محدودیت های بسیار اصلاح طلبان در سال های اخیر، دکتر زیبا کلام این شانس را داشته که به دفعات در صدا و سیما ظاهر شده و با صراحت از مشی لیبرال خود دفاع کند. حال سئوالی که پیش می آید و دکتر زیبا کلام هیچ گاه به صراحت به آن پاسخ نگفته این است که اگر اصلاح طلبان بخواهند از سرمایه های اجتماعی و اعتبار خود در جامعه در دفاع و حمایت از یک کاندیدای اصولگرا استفاده کنند آن وقت چه چیزی به دست می آورند؟ فی الواقع آرمان ها و اهداف اصلاح طلبی که هر اصلاح طلبی باید به آن ها وفادار بماند چیست؟ چرا که به تعبیر آیت الله موسوی خوئینی ها اصلاح طلبان نیز برای خود اصولی دارند که خود را ملزم به حفظ و پاسداشت آن می دانند. اصول و آرمان هایی که همواره حضور آنان را در رقابت های انتخاباتی مشروط می کند و هر گاه احساس کنند حضور در انتخاباتی موجب نادیده گرفتن یا زیرپا نهادن آن اصول و آرمان ها می شود ترجیح می دهند که صرفا در مقام شهروندی در پای صندوق های رای حضور یابند و پا در میدان رقابت های انتخاباتی نگذارند و این نکته ای است که اصلاح طلبانی همچون کواکبیان نیز که آماج انتقادات زیباکلام قرار داشته به آن پای بند است؛ اگر چه افرادی همچون کواکبیان همواره تلاش کرده و می کنند تا جایی که در توان دارند شرایط حضور را برای همه نیروهای اصلاح طلب فراهم کنند تا مبادا برخی سخن از حمایت اصلاح طلبان از یک کاندیدای اصولگرا را به میان آورند.