موضع جدید ترکیه در قبال اسد یک مانور است

مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه حاضران این نشست را که یکی از بارزترین شرکت‌کنندگان آن بود، غافلگیر کرده و علامت‌ سؤال‌هایی را در سراسر منطقه ایجاد کرد، هنگامی که گفت: "اگر بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در انتخابات دموکراتیک معتبر تحت نظارت بین‌المللی پیروز شود، ما با او همکاری می‌کنیم، باید روند دموکراتیک شفافی وجود داشته باشد، در نهایت این ملت سوریه است که تصمیم خواهد گرفت چه کسی بر کشورش پس از انتخابات حکومت می‌کند".
به گزارش ایسنا، عبدالباری عطوان تحلیل‌گر معروف عرب و سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای رای الیوم، در تحلیلی نوشت: نظرات پیرامون این اظهارات از پیش بررسی شده وزیر خارجه ترکیه مختلف است، که به عمد آن را در نشست دوحه مطرح کرد، چرا که بشار اسد دو ماه پیش در یکی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود اذعان کرده بود، قطر پس از اینکه با حزب‌الله لبنان دوباره روابط خود را از سر گرفته و با تهران ائتلاف استراتژیک تشکیل داده، برای برقراری روابط مجدد با دمشق رایزنی می‌کند.
برخی معتقدند، دولت ترکیه در آستانه حمله به نیروهای مدافع خلق کرد، ستون فقرات نیروهای سوریه دموکراتیک در شمال شرق سوریه قرار دارد که ممکن است به درگیری با نیروهای آمریکا در منطقه تبدیل شود، به همین دلیل و به درخواست روسیه با هدف مقدمه‌چینی برای باز کردن کانال‌های گفت‌وگو و شاید برقراری مجدد روابط میان دو کشور به دنبال تلطیف روابط با دمشق است.
برخی نیز معتقدند، اقدام ترکیه مانوری برای برجسته کردن مقامات سوریه در بحران کنونی با ایالات متحده است، هر زمان که ترک‌ها با بحرانی در پرونده سوریه روبرو شده و در آستانه درگیری با واشنگتن قرار می‌گیرند، پیام‌هایی را پیرامون آمادگی خود برای همگرایی با دمشق ارسال می‌کنند اما به محض حل بحران با آمریکا، رهبری ترکیه به موضع خصمانه و مخالف خود با اسد و دولتش برمی‌گردد، صاحبان این نظر به عنوان مثال به اظهارات بنعالی ییلدیریم، نخست وزیر سابق ترکیه استناد می‌کنند که در ماه اوت گفته بود، "اسد می‌تواند به عنوان رئیس جمهوری موقت سوریه باقی بماند اما نمی‌تواند در آینده این کشور سهمی داشته باشد"، چنین تفسیر شده که این اظهارات بیانگر تنش‌زادیی در روابط دو طرف در آینده نزدیک است اما رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اسد را با عبارات تند و خصمانه‌ای مورد حمله قرار داد و امیدها درباره همگرایی میان دو کشور را به ناامیدی بدل کرد.
می‌توان گفت پس از اینکه ترکیه درباره برخی از موضع‌گیری‌های تند خود درخصوص سوریه عقب‌نشینی کرد و نیروهای دولت این کشور بخش بیشتری از خاک آن را به دست گرفتند و نیروهای مخالف مسلح ضعیف شده و تغییراتی در رویکرد سوری‌ها درباره این نیروها ایجاد شد، این روزها نوعی گره شدید با نظارت روسیه میان آنکارا و دمشق افتاده است.
جالب توجه اینکه این روزها دو طرف کرد و ترک دوستی با دولت سوریه را سر داده‌اند؛ فرماندهی یگان‌های مدافع خلق کرد که تقریبا بر نیمی از مناطق سوریه در شمال شرق فرات کنترل دارد، به دنبال اعلام اردوغان درباره تصمیم کشورش بر آغاز حمله نظامی طی روزهای اخیر برای خارج کردن شرق فرات از کنترل تروریست‌ها از جمله نیروهای مدافع خلق کرد، از رهبری سوریه برای حفظ مناطق تحت کنترل خود درخواست کمک کرد.
ترکیه به خوبی می‌داند که نیروهای سوریه دموکراتیک به دلیل افزایش قدرت خود در مرزهای جنوبی با حمایت آمریکا خطری برای امنیت ملی آنکارا هستند. آنچه ترکیه را که در بحران کشورهای حاشیه خلیج فارس از قطر حمایت کرد، نگران می‌کند شایعات درباره اعزام نیروها و کارشناسان نظامی توسط عربستان و امارات به منطقه به درخواست آمریکا، مسلح کردن عشایر سنی عرب و حمایت مالی از آنها جهت مقدمه‌چینی برای برپایی "امارت سنی" است که تهدیدی برای امنیت ملی ترکیه است.
پیشتر ثامر سبهان، وزیر عربستان در امور کشورهای حوزه خلیج فارس از شرق فرات دیدن کرده و در میان وجود شایعات درباره برنامه عربستان برای حمایت از کردها و کشور آینده‌شان و برپایی "امارت الشمریه" در شرق دیرالزور با فرماندهان نیروهای سوریه دموکراتیک، فرمانده نیروهای آمریکا در منطقه و نیز با بزرگان عشایر عربی دیدار کرده بود.
سه تحول عمده بیانگر جدیت تهدیدهای ترکیه درباره حمله نظامی به سوریه است؛ نخست درخواست احزاب سیاسی کرد از دولت سوریه برای متحد شدن جهت مقابله با حملات و تهدیدهای ترکیه است که ناقض قوانین و کنوانسیون‌های بین‌المللی است و هدف از آن سنگ‌اندازی در مقابل راه حل سیاسی سوریه و حمایت از گروه‌های تروریستی است.
دوم، آمریکا گروه‌های مخالف دولت سوریه عضو ائتلاف ملی و ارتش آزاد و غیر آن را تهدید و اعلام کرد، در صورت مشارکت در هرگونه عملیات نظامی ترکیه در شرق فرات با نیروهای آمریکا روبه‌رو خواهد شد.
سوم، سکوت رهبران سوریه، روسیه و ایران در مقابل این اختلاف ترکیه و آمریکاست، آیا می‌شود این سکوت را نشانه حمایت این کشورها از حمله ترکیه دانست یا این سکوت همراه با زیرکی است و آنها در انتظار وقوع برخورد میان دو هم‌پیمان سابق هستند که طی هفت سال اخیر مداخله نظامی را در سوریه رهبری کرده و مخالفان دولت این کشور را حمایت و مسلح کردند.
نمی‌دانیم این تهدیدات ترکیه جدی است یا هدف از آن فراهم کردن بستری برای گفت‌وگو با واشنگتن برای دستیابی به راه‌حلی در میان تهدیدهای مشابه در منبج و عفرین است؟ و اگر جدی باشد آیا با هماهنگی روسیه صورت خواهد گرفت؟ و اگر این کار امکان‌پذیر نباشد، ترکیه طرح‌هایی برای برقراری روابط با دمشق یا کنار گذاشتن آن ارائه خواهد کرد؟
شمال شرق فرات جبهه درگیری است که ممکن است در آینده با حضور تعدادی از نیروهای منطقه‌ای، بین‌المللی و داخلی این درگیری‌ها تشدید شود که برای تسلط بر این منطقه با یکدیگر درگیر هستند که بیش از ۷۰ درصد از ذخایر گازی و نفتی سوریه و اراضی کشاورزی حاصلخیز در آن قرار دارند.
نتیجه این درگیری هر چه باشد در نهایت به نفع دولت سوریه خواهد بود که تا الآن ترجیح داده از دور ناظر باشد و با تبدیل شدن به محل درگیری مخالف است.