تحقیق از شهرداری و رای منفی نمایندگان

مجلس دوباره به طرح تحقیق و تفحص از شهرداری تهران رأی منفی داد. در نخستین باری که این طرح رأی منفی گرفت، بسیاری دلیل آن را لابی سنگین شهرداری تهران در زمان قالیباف می‌دانستند. حال سؤال اینجاست که در زمان شورا و شهرداری کنونی چرا طرح تحقیق و تفحص دوباره تأیید نشد.
نخستین بار شهریورماه 95 بود که پس از ماجرای موسوم به املاک نجومی، زمزمه تحقیق و تفحص از شهرداری تهران که محمدباقر قالیباف سکاندار آن بود شنیده شد و در پی آن، طرح این موضوع در مجلس از سوی طیف اصلاح‌طلب در سه محور پروانه‌های ساخت بی‌حساب و کتاب، انتصاب ناصحیح در شهرداری و واگذاری بی‌حساب و کتاب املاک تدوین شد.

این موضوع با واکنش‌های مختلفی در آن زمان همراه شد. عمده مخالفان تحقیق و تفحص از شهرداری تهران را طیف اصولگرا تشکیل می‌داد و در آن‌سو موافقان و در رأس آن‌ها فراکسیون امید بود که به جد پیگیر اجرای آن از سوی مجلس بودند.

روند بررسی طرح مذکور در کمیسیون عمران، در نهایت منجر به تشکیل یک کمیته تخصصی شد که گزارش این کمیته، تقاضای تحقیق و تفحص از شهرداری را رد کرد. نمایندگان مجلس نیز در فاصله یک هفته تا تعطیلات نوروز 96، با 132 رأی موافق، 90 رأی مخالف و 5 رأی ممتنع، گزارش را پذیرفت و تحقیق و تفحص از شهرداری تهران را رد کرد.

اما این پایان ماجرا نبود. تصمیم مجلس با اعتراض برخی نمایندگان روبه‌رو شد. از جمله محمود صادقی و فاطمه سعیدی نمایندگان تهران که شهرداری تهران را به لابی‌گری و اعمال فشار سنگین از سوی حامیان و اطرافیان قالیباف متهم کردند.

مشابه اتفاق مجلس در شورای شهر چهارم تهران نیز در جریان بود. در یک طرف، اصولگرایان قرار داشتند که معتقد بودند اگر قرار است تحقیق و تفحصی هم انجام شود باید از سوی شورا انجام شود و در سوی دیگر، اصلاح‌طلبانی که نظارت بر شهرداری را حق مجلس می‌دانستند و نسبت به رد آن در مجلس اعتراض داشتند.

حرف و حدیث پیرامون تحقیق و تفحص از شهرداری در دوره شورا و شهردار جدید تهران نیز ادامه یافت. به‌ویژه آنکه پس از گزارش 100 روزه محمدعلی نجفی، شهردار جدید تهران در شورای شهر پنجم دوباره بحث تخلفات شهرداری تهران در دوران قالیباف داغ شد.

** پیشنهاد دوباره تحقیق و تفحص مجلس از شهرداری
کمی بیشتر از یک ماه از رد طرح تحقیق و تفحص مجلس در شهرداری، این طرح دوباره در اردیبهشت‌ماه 96 از سوی هشت نفر از نمایندگان مجلس در سه محور نحوه ساخت و ساز و هزینه‌ها و مدیریت نمایشگاه شهر آفتاب، نحوه تغییر کاربری‌ها و واگذاری املاک شهرداری تهران به‌ویژه بوستان مادر تقدیم هیأت رئیسه مجلس شد.

اما این طرح نیز با وجود اعلام حمایت برخی نمایندگان مجلس از جمله لیست امید و همراهی اعضای شورای شهر پنجم پس از کش و قوس‌های فراوان نهایتاً در 16 مرداد 97 با 105 رأی موافق، 83 رأی مخالف و 4 رأی ممتنع از مجموع 226 نماینده حاضر در مجلس، مجدداً با مخالفت روبه‌رو و از دستور کار مجلس خارج شد.

مخالفت دوباره مجلس با طرح تحقیق و تفحص در حالی که این بار اکثریت اعضای شورای شهر تهران با آن موافق بودند، برای بسیاری سؤال‌برانگیز شد که آیا این بار هم پای لابی‌های سنگین و پشت پرده برای رد طرح مذکور در میان است؟

این در حالی بود که افشانی در نخستین نشست خبری خود اظهار کرده بود هیچ مخالفتی درباره تحقیق و تفحص از شهرداری تهران نداشته و ندارد و حتی از اینکه هر سه ماه یک‌بار و با جدیت اتفاق بیفتد هم استقبال می‌کند.

** چمران و هاشمی، هر دو مخالف تحقیق و تفحص از شهرداری تهران
بحث تحقیق و تفحص از شهرداری تهران در شورای شهر، چه در دوره چهارم و چه در دوره پنجم یک وجه مشترک داشت و آن مخالفت رؤسای هر دو شوراست.

مهدی چمران رئیس بلامنازع شورای شهر چهارم از ابتدا مخالف مطرح شدن بحث تحقیق و تفحص بود. وی در مصاحبه‌ای که در شهریور 95 با میزان انجام داده است، می‌گوید: ورود نمایندگان مجلس و تحقیق و تفحص اعضای پارلمان کشور از موضوع واگذاری املاک به نفع شهر نیست و باید شورای شهر تهران خود پیگیر این موضوع باشد.

وی پس از آنکه از شورا رفت نیز بر مواضع خود مانده است و وقتی دوباره موضوع تحقیق و تفحص از شهرداری قالیباف مطرح شد آن را تبلیغات سیاسی دانست.

محسن هاشمی، رئیس شورای پنجم نیز همچون چمران مخالف تحقیق و تفحص مجلس از شوراست. برای نمونه، وی در حاشیه نشست هیأت رئیسه شوراهای اسلامی کلانشهرهای کشور در مشهد گفته بود: تحقیق و تفحص زمانی لازم است که نتوان از یک سازمان یا شهرداری اطلاعات مورد نیاز را به دست آورد و یا یک شهردار در ارائه اطلاعات همکاری نکند و یا پاسخ‌هایش قانع‌کننده نباشد.

**تحقیق و تفحص از شهرداری باید 'عام' باشد
پروانه مافی، نماینده مردم تهران در مجلس در مورد دلایل رد دوباره طرح تحقیق و تفحص از مجلس با بیان اینکه «من نمی‌توانم قضاوت کنم که چرا برخی نمایندگان به تحقیق و تفحص از شهرداری تهران رأی منفی می‌دهند»، به ایرناپلاس می‌گوید: به نظر من دلیل اینکه چرا طرح تحقیق و تفحص اخیر در مجلس رأی نیاورد، عام نبودن تحقیق و تفحص بود. یعنی طرح تحقیق و تفحص باید در مورد کل موارد و عملکرد شهرداری تهران مطرح شود، در حالی که طرح اخیر از این‌همه موارد مهم و مسائل مهم در شهرداری تهران، فقط 3 مورد مطرح شده را مورد بررسی قرار داده بود که آن را خود شورای شهر هم می‌توانست انجام دهد.

«ما باید یک بحث منطقی را در مورد تحقیق و تفحص بپذیریم. چون این کار هزینه سنگینی دارد. باید اقدامی باشد که ارزش تحقیق و تفحص را داشته باشد و در دو یا سه مورد خاص مطرح نشود. آنچه مورد نظر مجلس است تحقیق و تفحصی است که به‌صورت عام تمام مباحث مربوط به عملکرد شهرداری را دربرگیرد و محورهای آن باید کاملاً شفاف و روشن و قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد.»
وی با بیان اینکه «اختلاف‌نظر خاصی بین نمایندگان مجلس در مورد تحقیق و تفحص از شهرداری تهران نیست»، ادامه داد: این طرح که توسط آقای کواکبیان مطرح شده یک مقدار ناقص بود و عمدتاً نمایندگان آن را کامل نمی‌دانستند و معتقد بودند ممکن است بتوان آن را به‌عنوان تحقیق و تفحص در نظر گرفت اما نتیجه‌ای که مطلوب است از آن گرفته نمی‌شود.

مافی با اشاره به اینکه «امکان طرح دوباره تحقیق و تفحص مجلس از شهرداری تهران وجود دارد»، معتقد است که این طرح نیازمند یک تدوین وسیع‌تر و متقن‌تر است.

نماینده مردم تهران در مجلس متذکر می‌شود عزمی در مجلس برای آنکه جلوی تحقیق و تفحص از شهرداری تهران را بگیرد وجود ندارد و نتیجه اختلاف بر سر عام بودن یا بررسی موردی باعث شد بسیاری به آن رأی ندهند، اما معنی آن این نیست که اکنون که رأی نداده‌اند با تحقیق و تفحص از شهرداری مخالف هستند، بلکه با این شکلِ تحقیق و تفحص مخالف بودند.

**مشتاق و منتظر تحقیق و تفحص از شهرداری هستیم
مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران نیز در واکنش به رد دوباره طرح تحقیق و تفحص از شهرداری تهران می‌گوید: تحقیق و تفحص از شهرداری تهران حق نمایندگان است. نمایندگان مجلس به‌عنوان بالاترین رکن تصمیم‌گیری قانونگذاری در کشور که در رأس امور قرار دارد می‌تواند از همه دستگاه‌هایی که از بودجه عمومی کشور استفاده می‌کنند تحقیق و تفحص کنند.

«شهرداری تهران نیز بخشی از درآمد خود را خواه‌ ناخواه از ارزش افزوده که جزو بودجه عمومی کشور محسوب می‌شود کسب می‌کند و نمایندگان می‌توانند از هر بخش یا از کل شهرداری تحقیق تفحص کنند.»

وی با بیان اینکه «ما در شورای شهر به‌عنوان بخشی از نمایندگان مردم از هرگونه نظارت استقبال می‌کنیم»، گفت: نظارت از سوی نهادهای مسئول باید تقویت شود. شورای شهر، خود در حال حاضر تحقیق و تفحص از مؤسسه همشهری را در دستور کار قرار داده است و بر این اساس حرکت می‌کند که تحقیق و تفحص را ادامه می‌دهیم.

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران با بیان اینکه «طبیعتاً منتظر و مشتاق تصویب طرح تحقیق و تفحص مجلس از شهرداری بودیم»، گفت: معتقدیم هر دستگاهی اگر نظارت نشود فسادپذیر است. در دنیای مدرن نظارت عمومی توسط رسانه، احزاب و نهادهای مسئول باید تقویت و مورد توجه قرار گیرد.