زورآزمایی روحانی با ترامپ در قلب اروپا

رئیس جمهوری ایران در سفر به دو کشور اروپایی مرزهای دو منطق غربی را مشخص تر خواهد ساخت؛ یکی اداره جهان با زور و دیگری حرکت به سوی چندجانبه گرایی در سطح بین المللی.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، به رغم کارشکنی های مداوم «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا، ایران و اروپا همچنان هدف مشترکی را برای ادامه همکاری ها و تداوم توافق هسته ای دنبال می کنند. همچنین، فشارهای کاخ سفید در ادامه خروج آمریکا از برجام تاکنون نتوانسته تهران و بروکسل را از مسیر مشخص شده خارج سازد.
در چنین فضایی، دکتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی به دعوت همتایان خود از کشورهای اتریش و سوئیس امروز دوشنبه یازدهم تیرماه عازم قاره سبز شده است. در ارتباط با اهداف سفر، چشم انداز مناسبات ایران و اتحادیه اروپا و همچنین میزان تاثیرپذیری این مناسبات از سیاست های کاخ سفید، «یاسر نورعلیوند» و «عباس سروستانی» دو تن از کارشناسان مسائل اروپا به ارایه دیدگاه های خود پرداخته اند.

** سفر روحانی به اروپا؛ یادآور تعارض منطق اروپا و آمریکا
به گفته نورعلیوند، سفر رئیس جمهوری به دو کشور اتریش و سوئیس از چند جهت حائز اهمیت است. این سفر از تداوم همکاری های ایران و اروپا حکایت می کند ضمن این که نشانگر عدم تاثیرگذاری خروج آمریکا از برجام در مناسبات تهران و قاره سبز است. بی تردید در جریان این سفر، سازوکارهای مقابله با تحریم های آمریکا بررسی خواهد شد.
این کارشناس مسائل اروپا، بیش از مسائل اقتصادی، موضوعات راهبردی و امنیتی را دلیل تکاپوی رهبران اتحادیه برای نجات برجام عنوان کرد. ناکامی برجام تشدید تنازعات منطقه ای را به دنبال دارد که تهدیدات تروریستی و موج مهاجران و پناهجویان به اروپا از آن جمله اند. خروج ترامپ از توافق هسته ای نشان داد که کاخ سفید برای نگرانی های امنیتی رهبران بروکسل ارزش و اهمیتی قائل نیست. بنابراین اتحادیه اروپا، راه خود را در قبال برخی موضوعات مهم بین المللی از ایالات متحده جدا کرده است.
با توجه به حمایت اروپایی ها از برجام، نورعلیوند قدرت تحریم های آمریکا علیه ایران را کم تر از حد انتظار می بیند و تاکید می کند: تحریم های ثانویه به دلیل اینکه به شرکت های بزرگی که در نظام مالی آمریکا حجم وسیعی از مبادلات را دارند، محدود است و دیگر شرکت ها را در بر نمی گیرد، تاثیر گذاری تحریم های دوره گذشته را نخواهد داشت. افزون بر آن ترامپ باید با یکایک کشورها وارد مذاکره و خواستار همراهی آنها با تحریم های آمریکا شود. به عبارت دیگر به دلیل اینکه اعمال فشارها و تحریم ها اینک در مکانیسم شورای امنیت و سازمان ملل وجود ندارد، فرصت برای ایران مهیا است تا روابط خود را با دیگر کشورها ادامه داده و با توسعه همکاری ها و مناسبات، مانعی در مسیر اعمال همه جانبه تحریم ها ایجاد کند.
نورعلیوند در بخشی از گفت وگوی خود به راهکارهای موجود برای حفظ برجام اشاره کرد و گفت: اروپا می تواند بیشتر روی شرکت های متوسط و کوچک برای همکاری با ایران حساب کند و در واقع تحول اقتصادی قاره سبز بر پایه توجه و کمک به شرکت هایی این چنینی پایه گذاری شده است. از این رو اتحادیه اروپا تلاش دارد تا با وارد کردن این شرکت ها به ایران همکاری های اقتصادی خود را از این طریق با جمهوری اسلامی ادامه دهد.
این کارشناس مسائل اروپا در ارتباط با میزان توان تضمین اروپا به ایران برای مقابله با تحریم ها اظهار کرد: بخش اعظم اقتصاد اتحادیه اروپا خصوصی است و دولت ها نمی توانند برای آنها تعیین تکلیف کنند. به عنوان راه حل اروپا می تواند برای سهولت مبادلات بانکی، صندوقی به منظور حمایت مالی از شرکت ها تاسیس کند تا در صورت اعمال تحریم های آمریکا هزینه های آنان را متقبل شود که البته پروژه ای هزینه بر برای اتحادیه خواهد بود. از طرفی می تواند بانک سرمایه گذاری اروپا را برای همکاری با ایران تا حدی مجاب کنند.
نورعلیوند در پایان به همسنجی دو منطق (اروپایی و آمریکایی) پرداخت که در قبال برجام به عنوان توافقی چندجانبه و بین المللی در برابر یکدیگر قرار گرفته اند. وی در این ارتباط گفت: برجام اکنون به محفلی برای برقراری نظم فعلی و پیش روی جهان تبدیل شده است. در حال حاضر ترامپ با منطق زور و علیرغم میل کشورهای دیگر دست به تحریم زده و از توافق خارج می شود. آمریکا در مقابل انتظار دارد که اتحادیه اروپا از این تحریم ها تبعیت کند در غیر این صورت باید با مجازات تلافی جویانه کاخ سفید مواجه شوند.
منطق دیگر مربوط به دیگر قدرت های بزرگ است که معتقدند باید با همکاری، مشارکت و احترام به رژیم ها و قوانین بین المللی به مسائل جهانی رسیدگی و از یکجانبه گرایی مخرب و آسیب زننده به نظم جهانی خودداری کرد. در صورت پیروزی منطق ترامپ، تکلیف نظم جهانی برای یک دهه مشخص خواهد شد؛ منطقی که بر پایه زور بنا شده است و دیگر کشورها نیز باید پذیرای آن باشند. اگر جامعه بین الملل برای دستیابی به این هدف از مواضع خود کوتاه بیاید به ناچار باید در دیگر موارد نیز تسلیم زیاده خواهی های آمریکا شود. بنابراین برجام می تواند تصویر کلی نظم جهانی را تعیین کند و از این منظر از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است. بنابراین انتظار می رود دیپلماسی رسانه ای کشور بر این موضوع تکیه داشته و آن را برجسته نماید.

** ایران پیشگام تقابل با یکجانبه گرایی آمریکایی است
به باور سروستانی، نکته مثبت سیاست خارجی اتریش و سوئیس اتخاذ استراتژی بی طرفانه و همچنین میزبانی آنان از سازمان های برجسته بین المللی به ویژه در زمان دستیابی به توافق هسته ای بوده است؛ موضوعی که تاثیر مثبتی بر بهبود روابط دوجانبه میان ایران و این کشورها خواهد گذاشت. از این رو حجت الاسلام روحانی در این سفر می تواند با تاکید بر مواضع ایران مبنی بر چندجانبه گرایی جمهوری اسلامی در نظام بین الملل و ضرورت احترام و پایبندی همه کشورها به معاهدات بین المللی این امر را بار دیگر به جهان گوشزد کند.
سروستانی در ادامه ضمن تشریح اوضاع و شرایط اتریش به عنوان یکی از کشورهای میزبان رئیس جمهوری، مزیت های سفر به این کشور را بر شمرد و گفت: اتریش به تازگی عهده دار ریاست دوره اتحادیه اروپا شده است. با توجه به وظایف و اختیارات این کشور در سازمان‌دهی و ریاست نشست‌های شورای سران و شورای وزیران اتحادیه اروپا و همچنین نمایندگی اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی این دیدار می تواند نقش مهمی در گسترش روابط میان ایران و اتحادیه اروپا و کاهش فشارهای بین المللی با محوریت ایالات متحده داشته باشد.
به گفته وی، توافق هسته ای یکی از برجسته ترین موضوعات مورد اختلاف در حوزه روابط فرا آتلانتیکی است؛ توافقی که به دلیل برقراری امنیت و مهار بحران مهاجرت به یکی از مهم ترین اهداف قاره سبز تبدیل شده است.
این تحلیلگر مسائل بین المللی همچنین به تنش های اخیر در روابط بروکسل- واشنگتن اشاره و تصریح کرد که اختلاف آمریکا و اتحادیه اروپا در موضوع توافق هسته ای این پرسش را در ذهن تحلیلگران به وجود آورد که آیا پس از این نیز اتحادیه اروپا همان کوتوله سیاسی سابق باقی خواهد ماند یا خیر. بدیهی است که عدم پایبندی کاخ سفید به برنامه جامع اقدام مشترک و آغاز جنگ تجاری با قاره سبز، زنگ خطر را برای اتحادیه اروپا به صدا در آورد تا این کشورها نیز برای تثبیت هنجارهایی که طی حدود 60 سال گذشته برای ایجاد آنها تلاش کرده است، دست به کار شوند. از این رو اتحادیه اروپا با در نظر گرفتن کارشکنی های آمریکا باید بیش از گذشته بر مواضع خود در موضوع برجام ایستادگی کند.
سروستانی در پایان با اشاره به نقش سازنده برجام برای ایران و اتحادیه اروپا، رویدادها و اختلاف های کنونی در ارتباط با توافق هسته ای را عرصه ای برای محک میزان پایبندی و حمایت کشورها از این معاهده دانست و اظهار کرد: این موضوع زمینه را برای اعمال نفوذ هر چه بیشتر اتحادیه اروپا در صحنه بین الملل و همچنین رویارویی این کشورها با اقدامات یکجانبه آمریکا فراهم می کند. از طرفی ایران نیز می تواند از این فرصت برای تحکیم مواضع اصولی بر پایه حقوق بین الملل تلاش کرده و با اتخاذ سیاست های موثر، آمریکا را در عرصه بین الملل به انزوا بکشاند.
این تحلیگر مسائل اروپا افزود بهترین اقدام در حال حاضر دیدار و رایزنی با کشورهای موثر در اتحادیه اروپا، یافتن راهکار برای حفظ برجام، پایبندی به تعهدات بین المللی و صبوری در برابر سیاست های آمریکا است.