يکشنبه ۹ ارديبهشت ۱۳۹۷ ساعت ۱۵:۱۱

آشنایی با ده اثر کهن اسلامی

مدینه بخش قدیمی و ثروتمند شهرهایی بوده که در دوران حاکمیت مسلمانان در بسیاری از شهرهای دنیا ساخته شده است. خیابان های باریک و پرپیچ و خم مدینه ها که به دست مسلمانان ساخته می شد، هر ارتش مهاجمی را به زانو در می آورد و به مرور شکست می داد.
به گزارش هفته نامه همشهری شش و هفت - فاطمه عسگری آزاد:
امروزه اما این مدینه ها نمایانگر بخشی از تاریخ، فرهنگ و هنر اسلامی در قلب برخی از شهرهای امروز دنیا به ویژه جهان اسلام هستند.

به واسطه خیابان های باریک مدینه ها ورود اتومبیل به آنها ممنوع است. بنابراین شما می توانید با خیال راحت ساعت ها در آنها قدم بزنید و خودتان را برای زمان محدودی از دنیای مدرن امروز دور کنید. البته حواس تان باشد که در اکثر این بخش ها رفت و آمد موتورسیکلت و دوچرخه آزاد است. بنابراین هنگام عبور و مرور باید احتیاط بیشتری کنید. تعداد کمی مدینه از تغییرات شهری جان سالم به در برده اند که هر کدام از آنها دنیایی از رازهای مگویی را برای تان آشکار می کند.بخش مدینه شهرها غالبا دارای عمارت های تاریخی، کاخ ها، مساجد و گاهی کلیساهاست. معروف ترین مدینه دنیا در شهر «فاس» مراکش قرار دارد؛ جاذبه ای که نامش میراث جهانی یونسکو ثبت شده و هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند اما غیر از این می توانید در بسیاری از کشورهای شمال آفریقا و به خصوص در مراکش مدینه های زیبایی بیابید. به طور کلی تمام شهرهای عربی که دارای قدمت تاریخی هستند، مدینه هایی در خود دارند. ریشه تاریخی این واژه مدینه به شهر مدینه که نخستین جامعه اسلامی به دست پیامبر اسلام (ص) در آن تشکیل شد بر می گردد.

بزرگ ترین شهر بدون اتومبیل

مدینه «فاس» یک شهر قرون وسطایی است که تقریبا سالم مانده و امروز با جمعیت حدود 150 هزار نفره بزرگ ترین منطقه شهری بدون اتومبیل در جهان محسوب می شود. حمل و نقل در این محدوده توسط الاغ، گاری و موتورسیکلت انجام میش ود. دیوارهای مدینه با دروازه های تاریخی شما را با گذشته شکوهمند شهر آشنا می کند. در این مدینه تنها یک میدان عمومی بزرگ وجود دارد که در نزدیکی مرکز شهر قدیمی واقع شده است. این میدان به جاده ای متصل است که دسترسی اتوبوس ها و سایر وسایل نقلیه را به منطقه ممکن می سازد. فاس در حقیقت سرمایه معنوی و پایتخت فرهنگی مراکش است که شکوه شهر سلطنتی باستانی خود را در طول اعصار مختلف حفظ کرده است.

در بخش قدیمی فاس به دیدن قدیمی ترین دانشگاه جهان خواهید رفت، مدرسه العطارین، دانشگاه قرویین و بوجیلو دیدنی ترین جاذبه های این منطقه است. برای خرید سوغاتی در شهر قدیمی فاس که یکی از بزرگ ترین شهرهای بازمانده تاریخی جهان است، نباید شکی به خودتان راه دهید. صنایع دستی این شهر روزهای سفرتان را در ذهن برای همیشه حک می کند. معماری فاس که در طول ده قرن شکل گرفته تکنیک های مختلف ساخت و ساز و دکوراسیون را با هم ترکیب کرده و این منطقه نه تنها نشان دهنده میراث معماری، باستان شناسی و شهری است؛ بلکه سبک زندگی، مهارت ها و فرهنگ ممتازی را برای تان زنده خواهدکرد که نمونه آن را در جوامع مدرن نخواهید یافت.

جاذبه دیدنی مراکش

«مکناس» یکی از چهار شهر امپراتوری مراکش است که نام و شهرت آن به «سلطان مولای اسماعیل» پیوند خورده است. سلطان این شهر را به یک شهر شگفت انگیز تبدیل کرد و برای این منظور از ترکیب سبک معماری اسپانیایی و مغولی استفاده کرد. شما در این شهر می توانید ترکیب خیره کننده سبک های اسلامی را با ویژگی های اروپایی از نزدیک ببینید. دیوارهای بلند همراه با دروازه های بزرگ از ویژگی های این شهر است. مکناس یکی از محبوب ترین جاذبه های گردشگری مراکش است. این شهر که در شمال مرکزی مراکش قرار دارد ششمین شهر بزرگ این کشور است.

مکناس در قرن 11 به عنوان یک مرکز نظامی شکل گرفت اما در دوران سلطان مولای اسماعیل به عنوان پایتخت این کشور (1672 تا 1727) شناخته شد. نام مکناس براساس سندهای تاریخی به یک قبیله بربر در قرون وسطای آفریقای شمالی بر می گردد. قلعه مکناس در قرن 11 تاسیس شد و در اوایل قرن 14 مدرسه ها و مساجدی به این منطقه افزوده شدند. امروزه بخش تاریخی مدینه به دلیل مدیریت غلط شهری تا حدودی در معرض خطر قرار گرفته و برخی از قسمت های آن در حال نشست است.

به تماشای یکی از قدیمی ترین مسجدهای دنیا بروید

صنعا پایتخت کشور یمن است؛ شهری تاریخی که در زمانی برای خود شکوه و عظمتی داشت. تاریخ دو هزار و 500 ساله این شهر را می توان در بقایای سنگ های عظیم و معماری بی نقص آثار باستانی آن جست و جو کرد. دوران طلایی این شهر قرن دوم پیش از میلاد بوده که به عنوان مرکز پادشاهی یمن شناخته می شد. مدینه صنعا با دیوارهای باستانی قدیمی بیش از 100 مسجد تاریخی را در خود جای داده و 12 حمام و شش هزار و 500 خانه تاریخی در این محدوده قرار دارد که هرکدام جلوه های ویژه ای دارند. معماری پیچیده و چند طبقه خانه ها با شیشه های رنگی شما را با گذشته پرغرور شهر آشنا می کند.

صنعا یک نمونه برجسته از معماری همگن و بازتابگر سال های نخستین نفوذ اسلام در منطقه است. صنعا در سال 1986 جزو میراث جهانی یونسکو شناخته شده و تلاش هایی برای حفظ برخی از قدیمی ترین سازه های آن آغاز شد. به عنوان مثال مسجد بزرگ صنعا که بیش از هزار و 400 سال سابقه دارد یکی از ساختمان هایی است که نیازمند بازسازی های گسترده بود. اگر دوست دارید سری به بازارهای محلی بزنید باید به «سوق الملح» (Suqal- Milh) بروید که در لغت به معنای بازار نمک است. در این بازار می توانید انواع نان، ادویه جات، پنبه، مس، سفال، نقره و عتیقه های زیبا را بیابید. مسجد جامع این منطقه یکی از قدیمیترین مساجد جهان است و «باب الیمن» که دروازه یمن است نقطه ورودی نمادین شهر است که بیش از هزار سال قدمت دارد.

تکامل هنر اسلامی

امروزه مدینه «سوسه» (Sousse Medina) تبدیل به استراحتگاه مرفهی شده که بسیاری از هتل ها و ریزورت های بین المللی در آن شعبه زده اند. در حقیقت این مدینه یکی از شهرهای قدیمی تونس است که تاریخی عظیم را پشت سر گذاشته. این مدینه در زمینی مرتفع قرار گرفته و پیشینه دیواره های آن به سال 859 بر می گردد. شما می توانید بلوک های عظیم سنگی دیوار را که از ساختمان های باستانی رومی به جای مانده ببینید. این شهر دارای دوازده دروازه بوده که تنها دو مورد از آنها باقی مانده است. سوسه در حقیقت یک بندر مهم تجاری و نظامی بوده و نمونه مناسبی از نخستین شهرهای اسلامی در مغرب به شمار می آید. این مدینه در سال 1988 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و در آن می توانید به تماشای مسجد بزرگ سوسه بروید و با گشت و گذار در موزه باستان شناسی از تاریخ شهر بیشتر آگاه شوید.ساختار شهر به گونه ای است که در برابر دزدان دریایی و غارت نیروهای خارجی از مردم محافظت می کند. از آثار دیدنی این منطقه می توان به برج دیده بانی، دیوارهای محافظتی، دروازه های ورودی و مساجد تاریخی اشاره کرد. مدینه همچنین شامل خانه هایی است که به وسیله کوچه های پیچ در پیچ به هم متصل می شوند. توسعه ساخت و سازها و رواج سبک مدرن تا حدود زیادی بخش تاریخی این منطقه را تهدید می کند اما هنوز مدینه سوسه نقطه مناسبی برای مطالعه در زمینه تکامل هنر اسلامی است. «رباط» قدیمی ترین سازه این شهر است که بیش از دیگر ساختمان های این منطقه از آن محافظت شده و محوطه مستطیلی داخلی آن به برج ها و یک دروازه در جنوب متصل می شود.

نمونه پایتخت اسلامی

در مدینه مراکش شما با مجموعه شگفت انگیزی از آثار فرهنگی و تاریخی رو به رو خواهید شد که هر کدام از آنها شما را با بخشی از میراث این شهر آشنا خواهدکرد. مراکش خود یک نمونه منحصر به فرد از پایتخت اسلامی در مدیترانه غربی است و مدینه آن قلب این رویداد تاریخی است. مدینه مراکش در کوهپایه های اطلس واقع شده و یک شهر بی نظیر از نظر تاریخی است. زمانی که حکومت اسلامی که در شمال باختری آفریقا حکومت می کرد، این شهر را در سال 1070 تاسیس کرد و دیواره های آن در قرن 11 تاسیس شد. در طول این دوران مراکش به مرکز اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جهان اسلامی تبدیل شد.از آثار تاریخی که از این دوران به جای مانده می توان به مسجد «کوتوبیا» (Koutoubia) با مناره بی نظیر 77 متری، باغ های تاریخی و دروازه شهر اشاره کرد. مدینه بخش قدیمی این شهر است که با خیابان های باریک و پرپیچ و خم شخصیت تاریخی این شهر را برای تان زنده می کند. همچنین بازدید از نقاط دیگری چون «قصر بادیه» (Badia Palace) و میدان «جامع الفنا» (Jamaa El Fna) را نباید از دست دهید. میدان جامع الفنا که نامش در میراث فرهنگی نامشهور ثبت شده یک تئاتر فضای باز بوده که گردشگران بسیاری را مجذوب خود می کند.

شهر ارواح

مدینه «مالت» نماد یک شهر اصیل فراموش شده است؛ شهری که زمانی مرکز رفت و آمد خانواده های سرشناس و مهم بود اما امروز دیگر کمتر کسی حاضر است آنجا را برای سکونت خود انتخاب کند. بازگشت این مدینه به شکوه پیش از سال 1530 یک رویاست که مقامات محلی در سر می پرورانند. مدینه یک سکونتگاه باستانی است که احتمالا نخستین بار توسط فنیقی ها- که یکی از اقوام سامی تبار بودند- در حدود سال 700 پیش از میلاد مورد استفاده قرار گرفت. ساخت و سازهای شگفت انگیز این منطقه توسط حاکمان عرب مالت و حاکمان نورمن صورت گرفت.

در میانه دهه 1500 شوالیه ها به این منطقه وارد شدند و اینجا را تبدیل به پایتخت مالت کردند اما بعد از آن این شهر تبدیل به یک شهر خاموش شد که به شهر ارواح شهرت پیدا کرد. این شهر باستانی که امروز در شمال جزیره مالت قرار دارد، امروزه تلاش های بسیاری برای بازسازی آن صورت گرفته تا بار دیگر بتوان زندگی را به آن بازگرداند. با افزایش تعداد گردشگران امید می رود که شهر بار دیگر رونق بگیرد، اما راه درازی در پیش است.

قلب پایتخت لیبی

مدینه طرابلس بخشی از پایتخت لیبی است که در داخل دیواره های قدیمی شهر واقع شده است. این بخش شهر که به جرات می توان گفت جذاب ترین منطقه گردشگری طرابلس است از دریای مدیترانه فاصله دارد. در این مدینه می توانید از «مسجد گرجی» (Gurgi Mosque)، «طاق مارکوس اورلیوس»- که تنها بنای باقی مانده از دوران رومی ها در شهر است- دیدن کنید. ساختار اصلی کوچه های این مدینه قدیمی توسط رومی ها شکل گرفته و دیوارهای آن برای محافظت شهر از حملات خارجی ها برپا شده است. خوشبختانه مدینه طرابلس هنوز توسط گردشگران مورد هجوم واقع نشده اما هر سال بر تعداد گردشگران آن افزوده می شود. پس از لغو ترحیم های سازمان ملل در سال 2003 این منطقه توانست در زمینه گردشگری رشد پیدا کند.

در این بخش شهر شما می توانید از «موزه قلعه سرخ» دیدن کنید که مجموعه ای عظیم از آثار و مجسمه های دوران عثمانی را در خود جای داده است. مدینه طرابلس قلب پایتخت لیبی است و هنوز زندگی در آن جریان دارد. در شب های رمضان حس و حال این منطقه بسیار دیدنی است؛ جوان ها تا ساعاتی پس از شب در کافه ها دور هم جمع می شوند و شب زنده داری می کنند. همچنین شما می توانید عروس هایی را که با مادرشان به خرید آمده اند در بازار ببینید. بازار ماهی فروشان هم یکی دیگر از دیدنی های این منطقه است که چندصد متر ار دیواره های شهر فاصله دارد. حمام عثمانی هم یکی دیگر از دیدنی های این منطقه است؛ حمامی که برای بیش از 500 سال مورد استفاده مردم بوده و امروز هم به عنوان یک حمام عمومی شناخته شده به کار خود ادامه می دهد.

راز پیروزی جنبش استقلال الجزایر

امتداد قصبه الجزایر که روی تپه ساخته شده به دریا می رسد. در طول مبارزات مردم الجزایر برای استقلال این منطقه مرکز حوادث و شورش ها بود. برای گردشگران این بخش شهر بسیار پیچ در پیچ و گیج کننده است و کوچه های بن بست آن می تواند شما را برای ساعت ها گرفتار کند. با وجود این نگران نباشید اگر در این خیابان های تو در تو خود را گم شده یافتید کافی است به سمت دریا حرکت کنید تا بار دیگر از اول بتوانید مسیر را بشناسید. قصبه بخش سنتی الجزایر را شامل می شود. در سال 1992 یونسکو این منطقه را جزو میراث فرهنگی جهانی اعلام کرد.

در قصبه الجزایر شما می توایند به بازدید از بقایای ارگ تاریخی، مسجد قدیمی، کاخ های عثمانی و همچنین بقایای سنتی ساختار شهر که با ریشه های جامعه پیوند دارد بروید. قصبه الجزایر روی خرابه های شهری قدیمی ساخته شده و به دو بخش بالا و پایین تقسیم می شود. در سال 1839 که اشغال فرانسه آغاز شد فرمانداران فرانسوی به این منطقه آمدند. در حقیقت قبل از ورود نیروهای فرانسوی به این منطقه آمدند. در حقیقت قبل از ورود نیروهای فرانسوی این منطقه دارای 166 ساختمان مذهبی بود که شامل 13 مسجد جامع، 109 مسجد، 32 مقبره و 12 مدرسه مذهبی می شد.

اما متاسفانه در طول دوران اشغال بسیاری از این بناها از بین رفت تا اینکه در سال 1862 تنها 9 مسجد جامع، 19 مسجد، 15 مقبره و پنج مدرسه مذهبی بر جای مانده بود. برخی از ساختمان های مذهبی تغییر کاربری دادند و تبدیل به ساختمان های نظامی و حتی کلیسا شدند. این مسائل اما خشم و نارضایتی مردم را دامن زد و همان طور که اشاره شد کسبه این منطقه نقش مهمی در مبارزات استقلال طلبی الجزایر بازی کردند. ساختار و کوچه های درهم تنیده این منطقه نیروهای اشغالگر را فلج کرد و نقش مهمی در پیروزی جنبش استقلال طلبانه بازی کرد. امروز این مدینه که قلب تپنده شهر است از جمعیت زیاد و عدم مدیریت صحیح رنج می برد.

مروارید صحرا

«غدامس» یکی از شهرهای لیبی است که در غرب این کشور واقع شده. دیواره های غذامس برای مبارزه با شرایط گرمای شدید صحرا ساخته شده و شبکه خانه های سفید انبوه و خیابان های شهر را پوشش می دهد. در دهه 1990 تقریبا اکثریت جمعیت این شهر به روستاهای نزدیک مجاورت کردند. علت اصلی این مهاجرت تعلل در بازسازی بناهای فرسوده بود که کل شهر را تهدید می کرد اما هنوز هم وقتی تابستان ها طاقت فرسا می شود این منطقه بار دیگر رونق می گیرد و مردم به بخش قدیمی شهر کوچ می کنند. غدامس که به مروارید صحرا شهرت دارد در جنوب طرابلس واقع شده و یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های صحرای بزرگ آفریقاست.مردم این شهر راهکارهای جالبی برای مقابله با گرما اندیشیده بودند که معماری ممتاز خانه ها یکی از آنهاست. خانه های این منطقه در سه طبقه ساخته می شد؛ طبقه اول برای نگهداری از مواد خوراکی، طبقه دوم برای خانواده و طبقه سوم- که دارای ایوان های بزرگی بود- برای استفاده زنان. مدینه غدامس در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. براساس یافته های باستان شناسی پیشینه سکونت در این منطقه به هزاه چهارم پیش از میلاد مسیح بر می گردد. وجود منابع آب در نزدیکی بیابان باعث شده زندگی در این منطقه برای سکنه اسان تر شود. خانه ها در غدامس از گل، سنگ آهک و تنه درخت نخل ساخته شده و پیاده روهای آن مسقف است تا در برابر گرمای هوا سرپناه خوبی در تابستان باشد. در طول قرن هفتم غدامس توسط اعراب مسلمان اداره می شد و جمعیت شهر به سرعت به اسلام گرویدند تا اینکه این شهر تا قرن نوزدهم نقش مهمی در تجارت صحرایی اعراب بازی کرد.

دوران طلایی مدینه تونس

مدینه تونس در قرن هفتم میلادی ساخته شد. از قرن 12 تا 15 تونس یکی از بزرگ ترین و ثروتمندترین شهرهای جهان اسلام بود و در این دوران طلایی مدینه تونس جایی برای رفت و آمد مردم شهرهای دیگر به شمار می رفت. امروزه بیش از 700 بنای تاریخی در این بخش شهر قرار دارد که از آن جمله می توان به کاخ ها، مسجدها، مقبره ها و فواره ها اشاره کرد که گذشته ارزشمند شهر را برای تان زنده می کنند. نام مدینه تونس از سال 1979 به عنوان میراثی جهانی در فهرست یونسکو ثبت شده است. مرکز اصلی مدینه مسجد «زیتونه» بود.
مدینه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شود. در زمان خلافت «المحمد» تونس جایگاه ویژه ای پیدا کرد و مرکز مذهبی، فکری و اقتصادی منطقه شد. مدینه تونس ترکیبی از ستون های رومی و بیزانس به همراه سبک های شرقی و اندلسی است که به این محیط جذابیت ویزه ای داده. این بخش شهر 270 هکتار مساحت دارد و یک دهم جمعیت تونس در آن جای گرفته اند. «حموده پاشا» در بین سال های 1631 تا 1666 مسئول ساخت بسیاری از بناهای مدینه بود که از آن جمله می توان به «دار حموده پاشا» اشاره کرد.

کد مطلب: 85733