گرانی ارز به نفع خودروسازان است؟

رسول شقاقی: تیراژ مهمترین شاخص صنعت خودرو ایران است و تمام سیاستگذاری‌ها بر این اساس بوده چنانچه دولت نیز در استراتژی صنعت خودرو تولید سه میلیون دستگاه در سال ۱۴۰۴ را هدف‌گذاری کرده است. تیراژ در نبود حمایت‌های بانکی گاه تنها راه تامین نقدینگی و در واقع موتور محرک بود. همین باعث شد شرکت‌های قطعه‌ساز بزرگ شوند و اگر روزگاری سودهای کلان ۲۵ درصدی داشتند هم‌اینک به دلیل تیراژ بالای قطعات به سود زیر ۱۰ درصد که کمتر از عرف سرمایه‌گذاری صنعتی است بسنده کنند. با این حساب بایستی نرخ ارز را بحران صنعت خودرو نامید. بحرانی که از سفارش‌گذاری و تولید در قطعه سازان شروع شده و کل صنعت خودرو را تحت تاثیر قرار داده و اینک با کاهش تولید کاهش فروش یعنی کاهش پول نقد را در شرایطی که نقدینگی حکم طلا را دارد باعث شده است. اوضاع از جهت دیدگاه‌ های همیشگی حاکم بر این صنعت بد است. چه خواهد شد؟

۱- به خودروسازان اعلام شده «ارز مرجع» برای آنها نیست. این به معنی خرید با نرخ بازار است. افزایش قیمت تمام شده، قیمت خودروها را یک رده قیمتی بالا خواهد برد. این یعنی دیگر خودروی زیر ۱۰ میلیون تومان را باید فراموش کرد. انحصار بازار نیز از زیر ۲۰ میلیون تومان به زیر ۳۰ میلیون تومان خواهد رسید.
۲- افزایش قیمت خودرو باعث کاهش مشتری خواهد شد. بدین‌ترتیب تیراژ کاهش خواهد یافت. این گرچه برای سیاستگذاران باعث هراس است اما شاید باشند بخش‌هایی از مراکز مطالعات استراتژیک خودروسازان که بگویند از این پس تیراژ «منطقی» شده و بررسی آن نیز نه به عنوان امتیاز اصلی بلکه به عنوان یکی از شاخص‌ها می‌تواند به تصمیم‌گیری کمک کند. آیا کشش بازار ایران واقعا یک و نیم میلیون دستگاه در سال است؟ منطقی شدن تیراژ تعاریف را تغییر خواهد داد.
۳- خودروهای وارداتی بسیار گران خواهند شد. آنها با دلار آزاد وارد شده و با تعرفه ۹۰ درصدی که عوارض و مالیات بعدی آن را به بالای ۱۰۰ درصد می‌رساند همچنان فاصله معنی‌دار خود را با داخلی‌ها حفظ خواهند کرد. فعلا داخلی‌سازها نگران آنها نیستند.
۴- صادرات برای خودروساز از نان شب مهم‌تر خواهد شد چون سود بیشتری می‌تواند بکند. با این حساب مجبور خواهد شد در کیفیت محصول، کیفیت فروش و خدمات پس از فروش جهانی باشد. اصلا عجیب نیست اگر هم‌اینک کسانی در ایران خودرو و سایپا در حال مطالعه نحوه ورود کیا، پروتون و هیوندای به بازار جهانی باشند.
۵- در تمامی سال‌های گذشته مشتریان ایرانی این سوال را مطرح می‌کردند که چطور یک خودرو روز جهانی را می‌توانند با ۲۰ هزار دلار (۲۰ میلیون تومان سال پیش) بخرند اما در ایران این پول برای خودروهای قدیمی یا معمولی باید صرف شود. حالا با واقعی شدن نرخ ارز، خودرو ۲۰ هزار دلاری به ۵۰ میلیون تومان خواهد رسید و ۲۰۶ یا تندر یا سمند ۲۰ میلیون تومان خواهند شد. در واقع با واقعی شدن نرخ ارز یکی از انتقادات مهم کم‌رنگ خواهد شد.
۶- فروش لیزینگ در برنامه قرار خواهد گرفت. شاید این یک رویا باشد ولی در بازار آمریکای شمالی شما می‌توانید با ماهانه ۳۰۰ دلار بهترین خودرو روز را تصاحب کنید. این رقم برای تویوتا یاریس در حد ۸۰ دلار است. یعنی با حقوقی معمولی در سطح جامعه شما خودرو خوبی می توانید انتخاب کنید. تعجب نکنید با منطقی شدن بازار خودرو در ایران، لیزینگ قدرت بگیرد.
۷- با منطقی شدن شرایط، کسب و کار نامناسب صنعت خودرو به تعریف شاخص‌های جدید خواهد رفت. در واقع مناسبات داخلی این صنعت همچون تعرفه بالای واردات، قیمت گذاری خودرو توسط دولت، سرمایه‌گذاری‌های دستوری و بسیاری موارد دیگر کم‌رنگ خواهد شد و فضای کسب و کار نامناسبی که سال‌هاست فریاد زده می‌شود شرایط روز جهانی خواهد داشت یا مجبور خواهد شد داشته باشد.

این‌ روند به نظر ایده‌آل می‌آید اما همین‌ها روزگاری ایده آل‌های کمپانی‌های بسیاری بودند که برایشان قدیمی شده است. شاید بحران نرخ ارز برای صنعت خودرو خوش یمن باشد اگر بتوانیم دیدگاه‌های جدیدی داشته باشیم. حالا ضرر کنیم، بهتر است تا روزی که دیگر نمی‌شود کاری کرد.