روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی تحت عنوان «مذاکرات پیچیده شد؛ ذخیره غنی سازی ایران افزایش پیدا کرد» نوشت: در حالی که تنها یک ماه تا پایان مدت زمان تعیین شده برای دستیابی به توافق نهایی با ایران باقی مانده است، بازرسان بین المللی گزارش کرده اند که ذخیره اورانیوم غنی سازی شده ایران در ۱۸ ماه گذشته حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است.
این روزنامه آمریکایی افزود: این مسئله ادعای دولت اوباما را مبنی بر این که برنامه هسته ای ایران در این مدت متوقف بوده است، زیر سوال می برد.
اما مقامات غربی و کارشناسان نمی توانند دلیل این مسئله را مشخص کنند. یک احتمال این است که ایران به دلایل فنی نتوانسته است بخشی از اورانیوم غنی شده خود را به میله سوختی مورد نیاز رآکتورها تبدیل کند. این کار مواد هسته ای را برای ساخت سلاح غیرقابل استفاده می سازد.
دلیل دیگر می تواند این باشد که ایران در حال افزایش ذخیره (اورانیوم غنی سازی شده) خود است تا در صورت شکست مذاکرات از آن به عنوان امتیازی برای خود استفاده کند.
میزان افزایش ذخیره ایران در گزارشی که آژانس بین المللی انرژی اتمی روز جمعه منتشر کرد، مشخص شده است.
بازرسان آژانس که تقریبا به تاسیسات تولید مواد هسته ای ایران دسترسی روزانه دارند، گزارش کردند به مدرکی دست نیافته اند که نشان دهد ایران در تلاش برای ساخت سلاح هسته ای است. آنها تاکید کردند تهران فعالیت تاسیساتی را که ممکن است توانایی های این کشور را در زمینه ساخت بمب ارتقا دهد، متوقف کرده است.
در کل افزایش ذخیره هسته ای ایران یک چالش سیاسی و دیپلماتیک در برابر باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و جان کری، وزیر امور خارجه وی قرار می دهد. در اصل دولت اوباما مجبور است کنگره و متحدان آمریکا را متقاعد کند که ایران پس از امضای توافق ظرف چند ماه ذخیره هسته ای خود را تا ۹۶ درصد کاهش خواهد داد و این درحالی است که ایران به تولید مواد جدید ادامه می دهد و در کاهش ذخیره کنونی خود نیز موفقیت چندانی نداشته است.
ریچارد نفیو، کارشناس مسائل ایران در دانشگاه کلمبیا که مدتی در کاخ سفید و وزارت دفاع هم کار کرده، معتقد است افزایش ذخیره ایران عامل برهم زننده توافق نیست زیرا ایران می تواند برای حل این مشکل راهی بیابد به ویژه اگر تحریم های آن لغو شود.
براساس توافق آتی البته اگر حاصل شود ایران اجازه خواهد داشت تنها ۳۰۰ کیلوگرم یا حدود ۶۶۰ پوند سوخت هسته ای نگاه دارد. این میزان کمتر از حجم لازم برای ساخت یک سلاح است. و این بدین معنی است که ایران که اصرار دارد برنامه هسته ای اش کاملا صلح آمیز است باید بیش از ۹۰ تن از ذخیره اورانیوم خود را در مدت چند ماه کاهش دهد. یکی از ساده ترین روش ها برای این کار ارسال این حجم از مواد هسته ای به خارج از کشور است. اما ایرانیان از لحاظ سیاسی با این روش مخالفند.
مقامات دولت اوباما تاکنون به طور علنی در مورد گزارش اخیر آژانس اظهار نظر نکرده اند. تردیدی وجود ندارد که اگر توافق موقت یا همان «طرح مشترک اقدام» وجود نداشت، ایران گام های بیشتری بر می داشت. اما آماری که آژانس روز جمعه منتشر کرد مبین آن است که ایران به غنی سازی اورانیوم ادامه داده است.