آیا وزیر خارجه جدید عربستان روابط با ایران را بیش از پیش تیره می کند؟

عادل الجبیر که چهره ای شناخته شده در محافل دولتی واشنگتن و تلویزیون های آمریکاست اولین وزیر خارجه عربستان است که از خاندان سلطنتی نیست. وی جانشین سعود الفیصل می شود که چهار دهه این سمت را در اختیار داشت. فیصل به عنوان نماینده ویژه ملک سلمان پادشاه عربستان منصوب شده است.

جبیر ۵۳ ساله نه تنها چهره ای مطرح در عرصه دیپلماسی عربستان است بلکه در ریاض جزو «خودی ها» به شمار می آید. وی به عنوان سفیر عربستان در آمریکا، در دیدارهای ملک عبدالله پادشاه سابق با باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا، نقش مترجم را برای پادشاه داشت و پیوسته برای ارائه گزارش به پادشاه بین واشنگتن و ریاض در حال حرکت بود. مهارت های کلامی جبیر برای یک خاندان محافظه کار که در عرصه اطلاع رسانی عمومی چندان خوب عمل نمی کند آن چنان از اهمیت خاصی برخوردار بود که وی ماه قبل خبر آغاز حملات هوایی ائتلاف تحت رهبری عربستان علیه حوثی های متحد ایران را در یمن اعلام کرد.

وی خبر آغاز این عملیات را در قالب کنترل کردن نفوذ ایران در کشوری که عربستان به عنوان حیات خلوت خود در نظر می گیرد توجیه کرد. وی در نشستی خبری با خبرنگاران در محل سفارت گفت:«ما می بینیم که ایران با حمایت از حوثی ها در حال ایفای نقشی بزرگ است.»

ایران حمایت نظامی از حوثی ها را تکذیب می کند ولی اقدام بی سابقه ریاض در ایجاد ائتلافی با هدف بمباران مواضع حوثی ها نشان می دهد که از نظر عربستان، تهدید ایران جدی است. این مسئله همچنین نشان داد که سیاست خارجی عربستان تا چه اندازه جسورانه شده است.

از نظر حکام آل سعود که در دهه گذشته درگیر کش و قوسی منطقه ای با ایران بوده اند، احتمال دستیابی ایران به بمب هسته ای یک کابوس به شمار می رود و به همین سبب مذاکرات ایران برای پایان دادن به مناقشه هسته ای طولانی مدت تهران با غرب، از نظر ریاض جای نگرانی دارد.

جبیر در ۲۶ ماه مارس در مصاحبه ای با سی ان ان گفت:«همه خواستار حل و فصل مسالمت آمیز برنامه هسته ای ایران هستند ولی باید توافقی جدی و محکم در میان باشد که قابلیت راستی آزمایی داشته باشد. ما همچنین درباره مداخله ایران در امور کشورهای دیگر منطقه از جمله عراق، سوریه، لبنان، یمن و سایر مناطق نگرانی داریم.»

ایران نیز اعلام کرده است برنامه هسته ای این کشور اهداف صلح آمیز تولید برق را دنبال می کند. این کشور مداخله در امور کشورهای منطقه را نیز تکذیب می کند.

جبیر در سال ۲۰۱۱ میلادی و زمانی مطرح شد که آمریکا، دو ایرانی را به تلاش برای اجیر کردن یک قاتل با هدف قتل وی از طریق کار گذاشتن بمب در یک رستوران متهم کرد. ایران هرگونه نقش در این ماجرا را تکذیب کرد. محمود احمدی نژاد که در آن زمان رئیس جمهور ایران بود گفت این توطئه ساختگی را آمریکا ایجاد کرده است تا میان تهران و عربستان شکاف ایجاد کند.

ولی در سال ۲۰۱۳ یک فروشنده خودروهای دست دوم در تگزاس که متولد ایران بود بعد از اعتراف به مشارکت در طرح قتل جبیر با همکاری یک واحد نظامی ایران، به ۲۵ سال زندان محکوم شد. جبیر در سال ۲۰۰۵ به عنوان مشاور دربار سلطنتی منصوب و در سال ۲۰۰۷ نیز سفیر عربستان در آمریکا شد. وی در واشنگتن جانشین شاهزاده ترکی الفیصل شد که رئیس سابق سازمان اطلاعاتی عربستان بود. چند سال قبل از این ماجرا، جبیر در پی حملات یازده سپتامبر در خاک آمریکا، از طرف مقامات عربستان مسئول هدایت تلاش ها برای جدا نگهداشتن خانواده سلطنتی از ستیزه جویان القاعده شده بود.

جبیر که به زبان های عربی، انگلیسی و آلمانی مسلط است در سال ۱۹۸۲ میلادی لیسانس علوم سیاسی و اقتصاد را از دانشگاه نورث تگزاس و دو سال بعد فوق لیسانس روابط بین الملل را از دانشگاه جرج تاون اخذ کرد.

همچنین، بی بی سی عربی پیش بینی کرد با معرفی عادل الجبیر به عنوان وزیر امور خارجه عربستان سعودی، رویارویی بین ریاض و تهران در منطقه تشدید شود.

عادل الجبیر اکنون یک فرد فن سالار از خارج خاندان آل سعود است و به همین علت بر اساس رویکرد پادشاه عمل خواهد کرد. اما مسئله قابل توجه آن است که عربستان از آغاز عملیات طوفان قاطعیت تاکنون نقش پشت پرده در منطقه را به ایفای نقش علنی در منطقه تبدیل کرده است. عادل الجبیر از روابط خود با آمریکا استفاده خواهد کرد تا عربستان همچنان در عرصه منطقه حضور داشته باشد، بنابراین رویارویی با ایران شدیدتر از گذشته خواهد بود.